Η Κάλυμνος, του Ardito Desio

Από όποια πλευρά και αν παρατηρηθεί, το νησί Calino (Κάλυμνος) φαίνεται από τη θάλασσα ως ένα ανυπέρβλητο βραχώδες φράγμα, λαξευμένο από βαθιά αυλάκια και λίγες αλλά πολύ φαρδιές κοιλάδες. 

Το τοπίο που κυριαρχεί είναι αυτό του ασβεστόλιθου στο μέσο του βουνού, πολύ γυμνό και καλυμμένο με λίγο πράσινο μόνο στον πυθμένα των μεγάλων βυθίσεων. Οι μεγάλοι βραχώδεις όγκοι που αποτελούν την ορογραφική ραχοκοκαλιά του νησιού είναι κατανεμημένοι σε τέσσερις αλυσίδες που φτάνουν στο μέγιστο ύψος τους στην κορυφή του όρους Προφ.Ηλία στα 686 μ. από το επίπεδο της θάλασσας. 

Η ακτή δεν είναι τόσο περίπλοκη όσο στη Λέρο ή τη Σύμη, αλλά υπάρχουν και όρμοι που, χωρίς να είναι εξαιρετικά φυσικά λιμάνια, προσφέρουν ωστόσο κάποια αξιοπρεπή αγκυροβόλια. Ως συνέπεια της κακοτράχαλης διαμόρφωσης του νησιού, οι κάτοικοι περιορίζονται σε λίγες τοποθεσίες και στη συντριπτική τους πλειοψηφία συγκεντρώνονται στα δύο κέντρα της Πόθιας, στον αιγιαλό και της Χώρας στο εσωτερικό. 

Στην περιοχή Brostà[Μπροστά], από την άλλη, τα σπίτια είναι διάσπαρτα σε όλη την πεδιάδα που κατηφορίζει προς τον κόλπο της Λιναριάς,και είναι πιο πυκνά κοντά στην παραλία. Αυτή η κατανομή των κατοικημένων τοποθεσιών του Brostà αντανακλά τον αγροτικό τους χαρακτήρα και επαναλαμβάνεται επίσης σε άλλες περιοχές του νησιού όπως Scaglia[Σκαλια], Εμπορειό [Emboriò], Sichià, Alatsogurna. 

Οι οδοί επικοινωνίας μεταξύ των διαφόρων κέντρων είναι πολύ άβολες και, εκτός από αυτόν τον κακό δρόμο που συνδέει την Πόθια με τη Χώρα και διασχίζει την πεδιάδα του Brostà, υπάρχουν μόνο κακές πίστες και μονοπάτια που χάραξαν πρόσφατα. 

Παρά τις δυσμενείς φυσικές συνθήκες, 14.000 Έλληνες ζουν στην Κάλυμνο, η οποία έχει έκταση σχεδόν 100 τετραγωνικά χιλιόμετρα, αλλά τουλάχιστον τα 2/3 από αυτούς είναι συγκεντρωμένοι στην παραθαλάσσια πόλη Πόθια.

Η Πόθια καταλαμβάνει το άκρο της ομώνυμης κοιλάδας και εκτείνεται σε έκταση και στις δύο πλευρές του κόλπου. Τα σπίτια όχι μόνο είναι πολυάριθμα και κατανεμημένα με συγκεκριμένη σειρά, αλλά και καλοφτιαγμένα και συχνά όχι χωρίς κάποια κομψότητα και καλό γούστο. Η ζωή είναι γεμάτη ζωντάνια και διαδραματίζεται στα πολυάριθμα καφέ του λιμανιού, σε κάποιους κύκλους, και σε εξωτερικούς χώρους, στην αγορά ή στον φαρδύ πεζόδρομο της προκυμαίας.

Στην Κάλυμνο  κυριαρχεί μια ορισμένη ευημερία: το εμπόριο σφουγγαριών, που αντιπροσωπεύει μια από τις μεγαλύτερες πηγές εισοδήματος για το νησί, έχει πλουτίσει πολλούς ανθρώπους που δεν μπορούμε να πούμε ότι ήταν τσιγκούνηδες από τον πλούτο τους προς την πατρίδα τους, στην οποία έχουν δωρίσει ιδρύματα, σχολεία, δρόμοι και αποβάθρες. 

Οι πλούσιοι και οι ευκατάστατοι της Καλύμνου εκτός από το «αρχοντικό», έχουν τουλάχιστον ένα «εξοχικό σπίτι», που περιβάλλεται από κήπο και περιβόλια, στην πεδιάδα Μπροστά ή ανάμεσα στους όμορφους ελαιώνες εσπεριδοειδών της κοιλάδας του Βαθύ. Εκεί περνούν ένα μεγάλο μέρος του καλοκαιριού και του φθινοπώρου με τις οικογένειές τους, μετακινώντας μεταξύ της εξοχής και του λιμανιού. 

Πλάι όμως στον πλούτο υπάρχει και η δυστυχία, μια διπλή μιζέρια, σωματική και ηθική, που επηρεάζει ιδιαίτερα τους πρώτους αρχιτέκτονες της περιουσίας των πλουσίων, τους σφουγγαράδες.

Γεωδίφης

Πηγή:«Τα ιταλικά νησιά του Αιγαίου », τη δεκαετία του ΄20. Η Κάλυμνος όπως τη γνώρισε ο Ιταλός εξερευνητής, γεωγράφος και διάσημος γεωλόγος Ardito Desio.