Όργή του Πολυβώτη
Λέκυθος περίπου του 540 π.Χ.-480 π.Χ από το Βρετανικό Μουσείο, φέρεται ότι αγοράστηκε από τον William Hamilton, το 1772.
Ο γενειοφόρος Ποσειδώνας έχει χτυπήσει τον Πολύβωτη,που βρίσκεται στο έδαφος πλήρως οπλισμένος και προσπαθεί να προστατεύσει τον εαυτό του με ασπίδα από μια μάζα βράχου την οποία κρατά στον αριστερό ώμο ο θεός καθώς σκοπεύει να την εκτοξεύσει πάνω του.
Η αναφορά μιας μυλόπετρας, σε ένα απόσπασμα ποιήματος του ποιητή Αλκμάνου του 7ου αιώνα π.Χ, μπορεί να είναι μια πρώιμη αναφορά στο νησί της Νισύρου.
Την εποχή του Αλκμάνου η προέλευση των ηφαιστείων ήταν ακόμα ένας γεωλογικός γρίφος. Ωστόσο, ο μύθος του απογόνου της Γαίας και του Ουρανού ήταν γνωστός.
Ο Πολυβώτης μετά από την περίφημη μάχη, μεταξύ των συντρόφων του και των Ολύμπιων θεών, πλακώνεται από κομμάτι της Κω που πέταξε ο Γαιήοχος. Έκτοτε ανήμπορος υποφέρει, ταράζεται και επιδιώκει με κάθε τρόπο να αποδράσει, προκαλώντας συχνά αναταραχές και ανακατατάξεις στην Νίσυρο και γύρω από αυτή.
Η πρώτη αντίδραση για την πολυπόθητη λευτεριά ξεκινάει κάτω και γύρω από την Παναγιά Σπηλιανή και το Ιερό του Ποσειδώνα. Εκεί γεννήθηκαν οι πρώτες, αρχαιότερες λάβες που αναδύθηκαν από τα ρήγματα, πριν από περίπου 160000 χρόνια.
Όλη η Νίσυρος είναι ένα μεγάλο ηφαίστειο. Δύσκολα θα βρείτε μια πέτρα της που να μην έχει πελεκηθεί στο εργαστήρι του Ηφαίστου, μέσα από τις πολλές ηφαιστειακές εκρήξεις του νησιού.
Μετά από τα «μαξιλάρια του Ποσειδώνα» αρχίζει να διαμορφώνεται το αρχικό χερσαίο κωνικό νησάκι πριν από περίπου 150000 χρόνια.
Μέσα στα επόμενα 100000 χρόνια φτιάχνεται ένας μεγάλος ηφαιστειακός κώνος, ένα τυπικό στρωματοηφαίστειο με διάμετρο 7 χλμ. και ύψος 600μ. από την στάθμη της θάλασσας, στην κορυφή του οποίου υπήρχε μια λίμνη ή λίμνες κρατήρα με νερά. Στο τέλος αυτής της περιόδου εμφανίζονται οι λάβες του Άργους στις νότιες πλαγιές του νησιού, ηλικίας περίπου 66000 ετών.
Ωστόσο, μετά απο την ανεπιτυχή πρώτη προσπάθεια, δεν το βάζει κάτω ο πεισματάρης Πολυβώτης.Όλο αυτό το διάστημα συσσωρεύει θυμό που μετατρέπει σε τεράστια ενέργεια, η οποία με κάθε τρόπο πρέπει να εκτονωθεί.
Ακολουθεί μια μεγάλη σειρά από αγριέματα με εκρήξεις πριν από περίπου 60-50 χιλιετίες. Το νερό της θάλασσας,των υπόγειων υδροφορέων όπως και των λιμνών κρατήρα αναμειγνύεται με το μάγμα με αποτέλεσμα και μετατρέπεται σε υπέρθερμο ατμό πολλαπλασιαζοντας την δυναμική του εκνευρισμού του ή άν θέλετε των εκρήξεων. Τότε εκτοξεύεται η στάχτη από τις ανατολικές πλαγιές που θα καλύψει μέρος από την Παχειά, Πυργούσα και τις βόρειες ακτές της Τήλου.Αυτός ο ηφαιστειακός σχηματισμός ονομάζεται σήμερα, «σειρά της Κυράς» από το ομώνυμο μοναστήρι της Νισύρου.
Το θυμικό ξέσπασμα με εκρήξεις ακολουθούν οι παχύρευστες λάβες του Εμπορειού στις βόρειες, βορειοδυτικές πλαγιές του νησιού και κοντά στα Λουτρά του Ιπποκράτη.
Περίπου πριν από 45000 χρόνια μέσα σε λίγες μέρες συμβαίνει η πρώτη μεγάλη ηφαιστειακή έκρηξη, τότε εκτινάσσεται μια στήλη από 20 δισ. κυβικά μέτρα από στάχτη και ελαφρόπετρα, που φτάνει σε ύψη τουλάχιστον 12 χλμ. Το τεράστιο σύννεφο από ηφαιστειακά υλικά καταρρέει και δημιουργείται η πρώτη καλδέρα της Νισύρου.
Μετά από αυτο το τρομερό συμβάν, ο Πολυβώτης ηρεμεί για λίγο, όμως συνεχίζει την δράση του.Εκπέμπει λάβες, κάτω από ύψωμα του Άη Γιάννη αυτή την φορά φτωχές σε αέρια και ενέργεια που καλύπτουν τις νοτιοανατολικές πλαγιές, δίνοντας έτσι τις λάβες των Νικιών και αφήνοντας πίσω του ένα εντυπωσιακό ηφαιστειακό λαιμό.
Ακολουθεί μια περίοδο ηρεμίας του Πολυβώτη, που διαρκεί χιλιάδες χρόνια.
Πριν από περίπου 35000 χρόνια επιχειρεί ξανά την φυγή με την δεύτερη μεγάλη καταστροφική έκρηξη, διάρκειας λίγων ημερών, με παρόμοια χαρακτηριστικά της πρώτης. Στο κεντρικό τμήμα του νησιού ανυψώνεται μια στήλη από ελαφρόπετρες και στάχτη, καθώς εκτοξεύεται το μάγμα. Το όλο οικοδόμημα λόγω βαρύτητας καταρρέει και με αυτό τον τρόπο δημιουργείται η σημερινή καλδέρα της Νισύρου.
Από αυτό το επεισόδιο παράγεται η λευκή ελαφρόπετρα, ο σχηματισμός της ανώτερης κίσσηρης όπως λέγεται, που παρατηρείται στο βόρειο τμήμα της Νισύρου.
Έτσι εκτονώνεται άλλη μια φορά ο Πολυβώτης, ξεθυμαίνει εκπέμποντας παχύρευστο και φτωχό σε αέρια μάγμα για χιλιάδες χρόνια, και δημιουργεί τους ηφαιστειακούς μετακαλδερικούς θόλους [προφ.Ηλία,Τραπεζίνα, Μποριάτικο, Νίφιο] γεμίζοντας τα 2/3 της καλδέρας. Αυτό το διάστημα φτιάχνεται και ο θόλος του Καραβιώτη. Μετά από αυτή την τελευταία προσπάθεια φαίνεται ότι σταματάει την δράση του.
Η οργή του πλέον εκφράζεται μόνο επιδερμικά με υδροθερμικές εκρήξεις που αφήνουν πίσω τους κρατήρες όπως του Στέφανου πριν από 3000 χρόνια ή μεταγενέστερους που είναι ορατοί στην καλδέρα.
Τα έχει παρατήσει, έχει αποδεχτεί το πεπρωμένο του ή μήπως ετοιμάζεται για μια τελευταία φυγή ο οξύθυμος και πάντα ευέξαπτος Πολυβώτης, ο χρόνος θα δείξει.
Γεωδίφης
