Κάστρο της Κεφάλου [Fortezza di Chiffalo],1912

Το Κάστρο της Κεφάλου γύρω στο 1912 σε φωτογραφία του αρχαιολόγου G.Gerola; Λήψη από βορειοανατολικά!

Κάστρο κτισμένο στον οικισμό της Κέφαλου, σε βραχώδη λόφο που αποτελείται από τόφφους ηλικίας 450χιλ.χρόνων. Δεν είναι γνωστό αν στην θέση του υπήρχε αρχαίο οχυρό.Είναι φτιαγμένο από ντόπιες ως επι το πλείστον ηφαιστειακές πέτρες της Κεφάλου.

Ηταν ένα από τα 3 μεγάλα κάστρα των Ιπποτών στο νησί. Εγγραφο του Mιχαήλ Bασιλικιώτου, από το 1271 [περί επιστροφής κτημάτων στη Μονή Πάτμου] λέει ότι πιθανότατα ο οικισμός ήταν οχυρωμένος κατά τη μεσοβυζαντινή περίοδο. 

Το χρησιμοποίησαν με σημαντικές τροποποιήσεις οι  Ιωαννίτες το 1315, τότε το ονόμαζαν Fortezza di Chiffalo.

Ισως η κύρια φάση οικοδόμησης του κάστρου έλαβε χώρα μετά την εγκατάσταση Αρμενίων προσφύγων στο χωριό το 1366.

Το 1457 το κάστρο δέχθηκε επίθεση από Οθωμανούς, όμως οι κάτοικοι μπόρεσαν να τους απωθήσουν, γεγονός που αποδεικνύει ότι ήταν αξιόμαχο κάστρο.Tο 1461,μεταφέρεται πληθυσμός της Κω στη Pόδο και το κάστρο της Κεφάλου εγκαταλείπεται. Υπέστη σοβαρές ζημιές από τον μέγιστο σεισμό που συνέβη τον Οκτώβριο του 1493.

Το 1505 σε επιδρομή των Οθωμανών εκκενώθηκε επειδή μάλλον δεν είχε αποκατασταθεί από τον σεισμό.Το αναφέρει ο ναύαρχος Piri Reis το 1526, ως κάστρο χτισμένο σε ύψωμα. 

Το 1522 επι οθωμανοκρατίας, χρησιμοποιήθηκε για την εγκατάσταση φρουράς. Ο χώρος του κάστρου συνεχίζει να χρησιμοποιείται το 16ο και 17ο αιώνα. 

Στην Κέφαλο ζούσαν μουσουλμάνοι. Εκεί που είναι το γήπεδο ήταν το οθωμανικό νεκροταφείο. Το κάστρο μέσα είχε τζαμί.Η τελευταία οθωμανή ήταν μία πόρνη που αλαξοπίστησε και πήγε στην Λέρο γύρω στο 1940, όπου πέθανε.

Το Κάστρο πρέπει να έπαθε σοβαρές ζημιές τόσο το 1863 όσο και το 1926 από τα ισχυρά σεισμικά επεισόδια νότια της Χάλκης και της Τήλου αντίστοιχα.

 Γεωδίφης

Με πληροφορίες από Νίκο Δ. Κοντογιάννη, «Μεσαιωνικά κάστρα και οχυρώσεις της Κω» και το Υπουργείο Πολιτισμού.