Η γιορτή της «Αφαλλίας»

Την επόμενη μέρα από το Πάσχα, την Δευτέρα, στον ορεινό Ασώματο του Ασφενδιού Κω είχε την τιμητική του ένα ξεχωριστό και παλιό έθιμο.

Η γιορτή της «Αφαλλίας» με γλέντι, χορό και ποτό που κρατούσε μέχρι το πρωί.

Το έθιμο προερχόταν από τα διονυσιακά «Φαλλεία» των Κώων, σύμφωνα με τους αείμνηστους Αναστάσιο και Ηρακλή Καραναστάση.

Ο καθηγητής Μανόλης Κιαπόκας προτείνει ότι η Αφφαλία έχει σχέση με την λέξη ομφαλός δηλαδή το «αφφάλιν». Την παρομοιάζει με τις πρωτοβυζαντινές γιορτές και συνεστιάσεις τις λεγόμενες «Αγάπες».

Παρόμοιο έθιμο είναι γνωστό στο Πυλί Κω, την Δευτέρα της Διακαινησίμου κάθε χρόνο. Συμφωνα με τον Μ.Σκανδαλίδη όποιος ενορίτης καθυστερούσε να φτάσει στην εκκλησία μετά τα Άγια πλήρωνε πρόστιμο στο παγκάρι της για να του γίνει μάθημα. Μερικοί το θεωρούν έθιμο μεταλλαγμένο και προσαρμοσμένο με το χαρμόσυνο άγγελμα της Ανάστασης.

Το ίδιο έθιμο αναφέρει και ο Γαβριήλ Σακελλαρίδης με τα φαλλικά στα Νικιά της Νισύρου. Επίσης στη Σύμη υπάρχει έθιμο με τα φάλλια όπως και στο χωριό Θεολόγο της Ρόδου.

Προσωπική εκτίμηση είναι ότι το έθιμο του Ασωμάτου είναι αρχαίο, σχετίζεται με  τον ερχομό της άνοιξης στην ορεινή Κω.Οι ρίζες του εθίμου πηγάζουν από τα Διονύσια, τα Αφροδίσια και τα Θεσμοφόρια των αρχαίων Κώων. Κάτι ανάλογο γίνεται σήμερα στον Τύρναβο και στην Ιαπωνία.

Οι Κώοι τιμούσαν με τελετές τον Διόνυσο. Αλλωστε είναι γνωστές οι πομπές παιδιών και ο κυκλικός χορός με θεατρικές παραστάσεις σε επιγραφές που δημοσιεύθηκαν στο βιβλίο των Paton-Hicks.

Οι αρμόδιοι φορείς που ασχολούνται με τα πολιτιστικά θέματα του νησιού μπορούν να δουν ξανά το ξεχασμένο έθιμο. Γιατί να μην πάρει σάρκα και οστά ένα φεστιβάλ όπου αναβιώσουν τα πανάρχαια ασφενδιανά «Φαλλεία»;

Ο φαλλός στην Αρχαία Ελλάδα ήταν ένα σύμβολο καλής τύχης και γονιμότητας, προστάτευε τους ανθρώπους και απομάκρυνε το κακό. Τα περισσότερα φαλλικά σύμβολα συνδέονταν με τον Διόνυσο, την θεότητα του κρασιού, του γλεντιού και τη λατρεία του.

Στο νησί της Δήλου, σε μια κατοικία βρέθηκε επιγραφή του 1ου αιώνα π.Χ με δύο φαλλούς-πουλιά και χαραγμένη η φράση: ΤΟΥΤΟ ΕΜΟΙ ΚΑΙ ΤΟΥΤΟ ΣΟΙ [αυτό για μένα και αυτό για εσάς].Συναντάται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Δήλου.

Γεωδίφης

Πηγή-Παιδί της Ρέας, τριλογία