Η απίστευτη μετατόπιση της υπερηπείρου Γκοντβάνα

Τα παλαιομαγνητικά δεδομένα  από τη λεκάνη Amadeus στην Αυστραλία (που επισημαίνεται με το αστέρι ) δείχνουν μια μεγάλη μετακίνηση  κατά το διάστημα πριν από 542-500 εκ.χρόνια, σε ορισμένα τμήματα της υπερηπείρου Γκοντβάνα σε σχέση με το Νότιο Πόλο.  

Η υπερήπειρος Γκοντβάνα υπέστη μια  μετακίνηση 60 μοιρών σε ολόκληρη την επιφάνεια της Γης κατά την Πρώιμη  Κάμβρια  περίοδο δηλαδή πριν από περίπου 540 εκ.χρόνια  σύμφωνα με νέα στοιχεία που αποκαλύφθηκαν από μια ομάδα γεωλόγων του πανεπιστημίου του Yale . Η Γκοντβάνα αποτελούσε το νότιο μισό της Πανγαίας, της γιγαντιαίας υπερηπείρου που αποτελούσε την ξηρά της Γης πριν από τη διάλυσή της σε χωριστές ηπείρους που βλέπουμε σήμερα .

Η μελέτη, των επιστημόνων έχει συνέπειες για τις περιβαλλοντικές συνθήκες που επικρατούσαν σε μια κρίσιμη περίοδο στην εξελικτική ιστορία της Γης που ονομάζεται «Κάμβρια Έκρηξη», όταν οι περισσότερες από τις σημαντικότερες πολύπλοκες  μορφές ζωής εμφανίστηκαν.

Η ομάδα μελέτησε τα παλαιομαγνητικά δεδομένα  της λεκάνης Amadeus  που βρίσκεται στην κεντρική Αυστραλία  και  η οποία ήταν μέρος της πρώιμης ηπείρου Γκοντβάνας. Με βάση τις κατευθύνσεις του μαγνητισμού των αρχαίων πετρωμάτων, ανακάλυψαν ότι το σύνολο της ξηράς Γκοντβάνας  υπέστη μια ταχεία μετακίνηση 60 βαθμών ενώ σε ορισμένες περιοχές η ταχύτητα μετακίνησης έφτασε τουλάχιστον 16 εκατοστά τον χρόνο, περίπου 525 εκατομμύρια χρόνια πριν. Ήταν δηλαδή γρηγορότερη η μετακίνηση από αυτή που παρατηρούμε  σήμερα και είναι της τάξεως των περίπου 4 εκατοστών το έτος.

Αυτή ήταν η πρώτη μεγάλης κλίμακας μετακίνηση  που υπέστη η Γκοντβάνα μετά την δημιουργία της. Η αλλαγή θα μπορούσε να είναι είτε το αποτέλεσμα της τεκτονικής των πλακών (η κίνηση των ηπειρωτικών πλακών σε σχέση με τις άλλες ) ή της πλήρους πολικής περιπλάνησης* στην οποία η στερεή μάζα της Γης (μέχρι 3.000 χιλιόμετρα βάθος) περιστρέφεται μαζί με τον άξονα περιστροφής του πλανήτη , αλλάζοντας τη θέση των γεωγραφικών πόλων.

Η συζήτηση για το ρόλο του φαινομένου της πολικής περιπλάνησης έναντι της θεωρίας των τεκτονικών πλακών συνεχίζεται στην επιστημονική κοινότητα εδώ και δεκαετίες, καθώς όλο και περισσότερα στοιχεία συγκεντρώνονται. Στην περίπτωση αυτή, οι επιστήμονες προτείνουν ότι τα ποσοστά κίνησης της Γκοντβάνας, υπερβαίνουν εκείνα των "κανονικών" τεκτονικών πλακών, όπως προκύπτει από τα δεδομένα των τελευταίων 100 εκατομμυρίων ετών. Ωστόσο το γεγονός να μπορεί να οφείλεται στο φαινόμενο της  πολικής περιπλάνησης δημιουργεί αίσθηση ακόμη και στους ερευνητές της πρότασης.

Όποια και αν είναι η αιτία, αυτή η στροφή είχε κάποιες σημαντικές συνέπειες. Ως αποτέλεσμα της περιστροφής, η περιοχή που βρίσκεται σήμερα η Βραζιλία θα είχε μετακινηθεί γρήγορα από κοντά στο νότιο πόλο προς τις τροπικές περιοχές. Τέτοιες μεγάλες μετακινήσεις των ηπειρωτικών εδαφών θα επηρέαζε περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως οι συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα . Υπήρξαν δραματικές περιβαλλοντικές αλλαγές που έλαβαν μέρος κατά την Πρώιμη Κάμβρια περίοδο, ακριβώς την ίδια στιγμή που Γκοντβάνα  βρισκόταν σε αυτή τη μετακίνηση. Εκτός από την κατανόησή μας στα θέματα των  τεκτονικών πλακών και της πολικής περιπλάνησης, αυτό το γεγονός  θα μπορούσε να έχει τεράστιες επιπτώσεις και στην έκρηξη της κάμβριας πανίδας εκείνη τη στιγμή.

 *Πρόκειται για το φαινόμενο της «πλήρους πολικής περιπλάνησης», μιας θεωρίας που είχε αναπτυχθεί και διατυπωθεί πριν από 140 χρόνια και που πραγματευόταν τον τρόπο με τον οποίο η Γη θα επανακτούσε την ισορροπία της, σε περίπτωση που αναπτυσσόταν ποτέ σε αυτήν μια μεγάλη και ανισομερής κατανομή βάρους, στο εσωτερικό ή στην επιφάνειά της.

Γεωδίφης 

Mε πληροφορίες από το ScienceDaily