Τα μεταλλεία του Mεγάλου Aλεξάνδρου

Στην αρχαιότητα τα μεταλλεία αποτελούν τον κυρίαρχο χρηματοδότη του Μακεδονικού Βασιλείου και των εκστρατειών του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Στην περιοχή σώζονται περισσότερα από 300 πηγάδια και περίπου 200.000 κυβικά μέτρα αρχαίων μεταλλουργικών απορριμμάτων, των κοινών «σκουριών» από την υπερθέρμανση των μεταλλευμάτων. Η έναρξη της δραστηριότητας εντοπίζεται στις αρχές της κλασσικής αρχαιότητας, δηλ. γύρω στο 6ο αιώνα π.Χ. Η μεταλλευτική δραστηριότητα συνεχίζεται μέχρι τη ρωμαϊκή περίοδο. Η κατάκτηση όμως των πλούσιων ορυχείων χρυσού και αργύρου της Ισπανίας από τους Ρωμαίους έχει ως αποτέλεσμα να περιέλθουν τα μεταλλεία της Χαλκιδικής για μεγάλο διάστημα σε μαρασμό.

-Η εκμετάλλευση των μεταλλείων ξαναρχίζει κατά τους Βυζαντινούς χρόνους.

-Με την κατάκτηση της περιοχής από τους Οθωμανούς, στις αρχές του 15ου αιώνα, τα μεταλλεία της ΒΑ Χαλκιδικής γνωρίζουν μία νέα περίοδο ακμής. Τον 16ο και 17ο αιώνα η περιοχή περνάει και πάλι εναλλασσόμενες περιόδους άνθισης και παρακμής.

-Το 1705 τα χωριά της περιοχής, τα λεγόμενα Μαντεμοχώρια, αποκτούν το δικαίωμα της αυτοδιαχείρισης. Με φιρμάνι του Σουλτάνου περιέρχεται και το δικαίωμα εκμετάλλευσης των μεταλλείων αργύρου στους κατοίκους των.

-Η επωνυμία Μεταλλεία Κασσάνδρας εμφανίζεται για πρώτη φορά το 1893. Την ίδια χρονιά τα μεταλλευτικά δικαιώματα της περιοχής παραχωρούνται από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στην Γάλλο-Οθωμανική Α.Ε. Έως το 1900 εξορύσσονται και περνούν από μεταλλουργική κατεργασία στα καμίνια της εταιρείας 72.000 τόνοι μεταλλεύματος. Το 1901 η εταιρεία αρχίζει την επιφανειακή εκμετάλλευση του κοιτάσματος σιδηροπυρίτη στο μεταλλείο του «Μαντέμ Λάκκου» κοντά στη Στρατονίκη. Την Γάλλο-Οθωμανική εταιρεία διαδέχεται το 1927 η Ανώνυμη Ελληνική Εταιρεία Χημικών Προϊόντων & Λιπασμάτων (ΑΕΕΧΠ&Λ). Η εταιρεία διαβλέπει εγκαίρως την αναγκαιότητα ευρείας χρήσης λιπασμάτων για την ανάπτυξη της γεωργίας στην χώρα. Με στόχο την εξασφάλιση του θείου ως πρώτης ύλης για την παρασκευή λιπασμάτων, οδηγείται στην αγορά μεταλλείων σε διάφορα σημεία της χώρας. Εκτός των μεταλλείων της Κασσάνδρας η ΑΕΕΧΠ&Λ αγοράζει και αυτά της Κύπρου, της Ερμιόνης, του Ωρωπού και της Κορώνης, ενώ ταυτόχρονα ιδρύει εργοστάσιο λιπασμάτων στην Δραπετσώνα. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο η πλειοψηφία των μετοχών της ΑΕΕΧΠ&Λ περιέρχεται στην ιδιοκτησία του Μποδοσάκη Αθανασιάδη, ο οποίος με την δραστηριότητά του δίνει ιδιαίτερη ώθηση στον μεταλλευτικό κλάδο.

-Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 αποφασίζει το Ελληνικό Κράτος τη δημιουργία μεταλλουργίας χρυσού μέσω της κρατικής ΜΕΤΒΑ στην περιοχή της Ολυμπιάδας. Η απόφαση αυτή, όμως, δε θα υλοποιηθεί ποτέ λόγω των αντιδράσεων της τοπικής κοινωνίας. Το 1992 η ΑΕΕΧΠ&Λ μπαίνει σε ειδική εκκαθάριση εν λειτουργία από την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος.

Με την εφαρμογή κατάλληλων μεθόδων επιτυγχάνεται ο διαχωρισμός του μεταλλεύματος από το στείρο υλικό. Το Δεκέμβριο του 1995, μετά από δύο άκαρπους διαγωνισμούς τα δικαιώματα εκμετάλλευσης των Μεταλλείων Κασσάνδρας και το σύνολο των μεταλλευτικών εγκαταστάσεων περιέρχονται στην TVΧ Hellas, θυγατρική της καναδικής εταιρείας TVX Gold. Πρωταρχικός σκοπός της εταιρείας είναι η δημιουργία μεταλλουργίας χρυσού στην περιοχή της Ολυμπιάδας. Παράλληλα, η TVX έχει άδεια εκμετάλλευσης του κοιτάσματος μεικτών θειούχων στις «Μαύρες Πέτρες» κάτω από τη Στρατονίκη. Η επένδυση στην Ολυμπιάδα δεν θα υλοποιηθεί ποτέ λόγω των αντιδράσεων της τοπικής κοινωνίας, καθώς και μίας αρνητικής απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας το 2002, σύμφωνα με την οποία οι πιθανοί κίνδυνοι της επένδυσης θα ήταν μεγαλύτεροι από το οικονομικό και κοινωνικό όφελος που θα προέκυπτε για την τοπική κοινωνία. Άλλη μία αρνητική απόφαση του ΣτΕ, αυτήν τη φορά για τυπικούς λόγους, οδηγεί την εταιρεία στις αρχές του 2003 στην διακοπή των εργασιών στο μεταλλείο Μαύρες Πέτρες. Οι εργαζόμενοι τίθενται σε διαθεσιμότητα. Η εταιρεία και ολόκληρη η περιοχή περιέρχονται σε δυσχερή οικονομική κατάσταση ενώ 480 εργαζόμενοι χάνουν τη δουλειά τους. Τα χωριά της περιοχής αρχίζουν να μαραζώνουν οικονομικά και πληθυσμιακά. Για την αποφυγή κοινωνικών εκρήξεων η τότε κυβέρνηση καταρτίζει ειδικό κοινωνικό πρόγραμμα το οποίο απορροφά όλους τους εργαζόμενους των μεταλλείων.

-Τον Ιανουάριο του 2004 το Ελληνικό Κράτος παραχωρεί τα μεταλλευτικά δικαιώματα στα Μεταλλεία της Κασσάνδρας στην εταιρεία ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ Α.Ε. με ειδικό νόμο που επικυρώνεται από τη Βουλή Το σύνολο των μεταλλευτικών εγκαταστάσεων των μεταλλείων περιέρχεται στην ιδιοκτησία της καινούργιας εταιρείας. Η Ελληνικός Χρυσός Α.Ε. προχωρά αμέσως στη σύνταξη Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την επαναλειτουργία του Μεταλλείου των Μαύρων Πετρών. Το μεταλλείο ξεκινά και πάλι την λειτουργία του τον Οκτώβριο του 2005 με την παραγωγή συμπυκνωμάτων μολύβδου και ψευδαργύρου. Παράλληλα, η Ελληνικός Χρυσός Α.Ε. υποβάλλει τον Ιανουάριο του 2006, ενιαίο επιχειρηματικό σχέδιο για την παράλληλη ανάπτυξη και εκμετάλλευση των κοιτασμάτων της Ολυμπιάδας και των Σκουριών, το οποίο προβλέπει και τη δημιουργία μεταλλουργίας χρυσού στην περιοχή του Μάντεμ Λάκκου. Μετά την κατ' αρχήν αποδοχή του επιχειρηματικού σχεδίου από την κυβέρνηση, η Ελληνικός Χρυσός καταθέτει τον Μάιο του ίδιου χρόνου Προμελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΠΠΕ).

-Μετά την θετική γνωμοδότηση των 5 συναρμοδίων υπουργείων (Υπουργείο Ανάπτυξης, Υπουργείο Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, Υπουργείο Πολιτισμού, Υπουργείο Γεωργικής Ανάπτυξης και Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας) επί της ΠΠΕ τον Οκτώβριο του 2009, η εταιρεία ετοιμάζεται να καταθέσει την τελική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) μέχρι το τέλος του 2009, η έγκριση της οποίας θα αποτελεί την τελική περιβαλλοντική αδειοδότηση του επενδυτικού σχεδίου. Το «πράσινο φως» για την επαναλειτουργία των μεταλλείων χρυσού στη Κασσάνδρα Χαλκιδικής, «ανάβει» η εισηγήτρια της υπόθεσης στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Η εισηγήτρια προτείνει στην Ολομέλεια του ΣτΕ να γίνουν δεκτοί οι περιβαλλοντικοί όροι για τα μεταλλεία "Μαύρες Πέτρες" στην περιοχή Στρατονίκης του δήμου Σταγείρων. Παράλληλα, ζητά να απορριφθούν οι προσφυγές των κατοίκων της περιοχής που τονίζουν ότι η λειτουργία των μεταλλείων θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία των πολιτών και το περιβάλλον.

Τι έχουν τα μεταλλεία; Από 12 έως 13,5 τόνους πλατινοειδών πολύτιμων μετάλλων (λευκόχρυσου και παλλάδιου) εκτιμάται ότι κρύβει εκτός από χρυσό και χαλκό μόνο το γνωστό χρυσοφόρο κοίτασμα των Σκουριών Xαλκιδικής στα μεταλλεία Κασσάνδρας. Σε οικονομοτεχνική μελέτη βιωσιμότητας, που έγινε από ερευνητές του Τμήματος Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Aθηνών, διαπιστώθηκε πως τα στρατηγικής σημασίας αυτά ευγενή μέταλλα είναι εκμεταλλεύσιμα και ότι η ανάκτησή τους θα καταστήσει εξαιρετικά βιώσιμη μια μελλοντική επένδυση .

Μελέτες επιστημόνων, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι μπορεί να εξαχθεί ο λευκόχρυσος και το παλλάδιο, μαζί με τον χρυσό, από τα συμπυκνώματα χαλκούχων ορυκτών. Από τις δοκιμές που έκαναν επιστήμονες βρήκαν εντυπωσιακά ποσοστά ανάκτησης του λευκόχρυσου και του παλλάδιου, σε ποσοστά 90%, ή ακόμα και περισσότερο. O λευκόχρυσος, η πλατίνα, και το παλλάδιο είναι μέταλλα στρατηγικής σημασίας, από τα πλέον πολύτιμα μέταλλα στη φύση, που βρίσκονται σε πάρα πολύ μικρές ποσότητες, έχουν πολλές εφαρμογές, δεν υπάρχουν υποκατάστατά τους, ενώ υπάρχουν μόνο δύο παραγωγικές περιοχές στον κόσμο (Αφρική και Pωσία).Ενώ υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον, σε παγκόσμια κλίμακα, για τη νέα αυτή κατηγορία κοιτασμάτων παλλαδίου και λευκόχρυσου και τον εντοπισμό εκείνων των κοιτασμάτων που φιλοξενούν πλατινοειδή ακόμη τα μεταλλεία μένουν αναξιοποίητα.

Φωτογραφίες απο τα μεταλλεία

 Πηγή:e-stratoni.gr