H Τεκτονική των Πλακών κάνει διαλείμματα;

Η Τεκτονική των πλακών, η γεωλογική διαδικασία που ευθύνεται για τη δημιουργία των ηπείρων της Γης, των οροσειρών, των ωκεανών και των πανέμορφων νησιών μας, μπορεί να μην είναι μια συνεχής διαδικασία. Οι επιστήμονες έχουν υποθέσει ότι η μετατόπιση του φλοιού διαμέσου των πλακών είναι αργή αλλά συνεχής στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας της Γης, αλλά μια νέα μελέτη από ερευνητές του Ινστιτούτου Carnegie υποδεικνύει ότι οι τεκτονικές πλάκες μπορεί να έχουν σταματήσει, τουλάχιστον μία φορά στην ιστορία του πλανήτη μας και μπορεί να το κάνουν ξανά στο μέλλον.

Μια βασική πτυχή της θεωρίας των  τεκτονικών πλακών είναι ότι, στην  κλίμακα του γεωλογικού  χρόνου οι ωκεάνιες λεκάνες είναι παροδικές αφού τα κύρια χαρακτηριστικά τους μεταβάλλονται με  το άνοιγμα και το κλείσιμο των, όπως οι πλάκες κινούνται. Οι λεκάνες καταναλώνονται από μια διαδικασία που ονομάζεται καταβύθιση, όπου ωκεάνιες πλάκες υποβυθίζονται στο γήινο μανδύα. Οι ζώνες καταβύθισης είναι οι περιοχές του ωκεανού με υψηλή σεισμική δραστηριότητα, και όπου βρίσκονται  τα περισσότερα από τα μεγάλα ηφαίστεια του κόσμου.

Σήμερα ερευνητές από το Carnegie Institution επισημαίνουν ότι οι περισσότερες από τις ζώνες καταβύθισης βρίσκονται στη λεκάνη του Ειρηνικού Ωκεανού. Αν η λεκάνη του Ειρηνικού,  κλείσει, δεδομένου ότι προβλέπεται ότι θα το κάνει περίπου σε 350 εκατομμύρια χρόνια, όταν ολοκληρωθεί η σύγκρουση της πλάκας της Αμερικής με εκείνη  της Ευρασίας, στη συνέχεια, οι περισσότερες από τις ζώνες καταβύθισης του πλανήτη θα εξαφανιστούν ακολουθώντας την τύχη Ειρηνικού Ωκεανού. 

Αυτό το γεγονός θα σταματήσει τις τεκτονικές  πλάκες εκτός  και αν νέες ζώνες καταβύθισης ξεκινήσουν ξανά, αλλά η εκκίνηση της καταβύθισης των πλακών προς το παρόν είναι δυσνόητη για να την αναλύσουμε. Η σύγκρουση της Ινδίας και της Αφρικής με την Ευρασία το διάστημα μεταξύ 30 και 50 εκατομμύρια χρόνια πριν έκλεισε την θαλάσσια λεκάνη της Τηθύος. Αλλά  τότε καμία νέα ζώνη καταβύθισης δεν δημιουργήθηκε νότια της Ινδίας ή της Αφρικής για να αντισταθμίσει την απώλεια της καταβύθισης από το κλείσιμο του ωκεανού.

Αποδεικτικά γεωχημικά στοιχεία από παλιά πυριγενή πετρώματα δείχνουν ότι περίπου ένα δισεκατομμύριο χρόνια  πριν υπήρξε μια σχετική ηρεμία ως προς το είδος της ηφαιστειακής δραστηριότητας που συνδέθηκε με τις ζώνες καταβύθισης. Συνδυάζοντας το γεγονός αυτό με άλλα αποδεικτικά γεωλογικά  στοιχεία που αφορούσαν το κλείσιμο των ωκεανών εκείνης της  στιγμής, οδηγώντας τις ηπείρους σε μια ενιαία "υπερήπειρο" (γνωστή ως Rodinia στους  γεωλόγους) και ενδεχομένως  να σταμάτησε η καταβύθιση των πλακών για ένα διάστημα. Η Rodinia τελικά διασπάσθηκε όταν οι μηχανισμοί καταβύθισης των τεκτονικών πλακών ξανάρχισαν.

H Τεκτονική των πλακών καθοδηγείται από τη θερμότητα που απορρέει από το εσωτερικό της Γης, και μια διακοπή θα επιβραδύνει το ρυθμό ψύξης της Γης, όπως ακριβώς συμβαίνει όταν ένα καπάκι σε μια κατσαρόλα με σούπα επιβραδύνει την ψύξη της σούπας. Κατά τακτά χρονικά διαστήματα η μείωση της  θερμικής ροής που τροφοδοτεί τις τεκτονικές πλάκες, μπορεί να εξηγήσει γιατί η Γη έχανε την θερμότητα της πιο αργά από ότι τα σημερινά μοντέλα προβλέπουν. Επιπλέον η  συσσώρευση θερμότητας κάτω από τις στάσιμες τεκτονικές  πλάκες μπορεί να εξηγήσει την εμφάνιση ορισμένων πυριγενών πετρωμάτων στη μέση των ηπείρων μακριά από τις συνήθεις θέσεις τους στις ζώνες καταβύθισης.

Αν  η τεκτονική των πλακών όντως ξεκινά και σταματά, τότε η εξέλιξη των ηπείρων πρέπει να εξεταστεί σε ένα εντελώς νέο πρίσμα, αφού διευρύνει σημαντικά το εύρος των πιθανών εξελικτικών σεναρίων.

Γεωδίφης

Πηγή-Carnegie Institution of Washington

Βίντεο της NG σχετικά με την πρώιμη Γη και την τεκτονική των πλακών