Ανοίγοντας την καρδιά ενός υπερηφαιστείου!
Χάρτες από την περιοχή των Φλεγραίων Πεδίων
«Εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς» σε ένα από τα πιο επικίνδυνα ηφαίστεια του κόσμου, στη γειτονική Ιταλία, θα επιχειρήσουν να κάνουν επιστήμονες. Θα ανοίξουν 7 πηγάδια σε βάθος 4 χιλιομέτρων για να καταλάβουν τι συμβαίνει στο εσωτερικό ενός ηφαιστείου και αν πρόκειται να εκραγεί στο κοντινό μέλλον. Κάποιοι ειδικοί όμως προειδοποιούν πως το εγχείρημα αυτό, που θα γίνει για πρώτη φορά, μπορεί να... ταρακουνήσει ολόκληρη την Ευρώπη αφού δεν πρόκειται για ένα απλό ηφαίστειο αλλά για ένα υπερηφαίστειο.
Για τους αρχαίους, στα Φλεγραία Πεδία υπήρχε μια πύλη που οδηγούσε στον Άδη. Η περιοχή αυτή, που ονομάστηκε έτσι επειδή κατά τη μυθολογία η θεά Αθηνά κατατρόπωσε τους Φλεγραίους γίγαντες, βρίσκεται κοντά στη Νάπολη της Ιταλίας. Εκτείνεται στη στεριά και τη θάλασσα και στην ουσία πρόκειται για έναν γιγαντιαίο κρατήρα που έχει καταρρεύσει. Πριν από 39.000 χρόνια λέγεται πως είχαν σημειωθεί στην περιοχή αυτή τεράστιες εκρήξεις. Στο μέρος αυτό θα αρχίσουν σε λίγο καιρό να σκάβουν τα επτά μεγάλα γεωτρύπανα.
«Είναι μία από τις πιο επικίνδυνες ηφαιστειακές περιοχές του πλανήτη και θεωρητικά ανά πάσα στιγμή μπορεί να προκληθεί μία έκρηξη μικρότερης βεβαίως ισχύος», λέει στην επιστημονική επιθεώρηση Νew Scientist o Ρομπέρτο Ισάια από το Εθνικό Ινστιτούτο Γεωφυσικής και Ηφαιστειολογίας της Ιταλίας. Ύστερα από έρευνες που διενήργησε ο ίδιος με συναδέλφους του στην περιοχή αυτή, εντόπισε αποθέσεις που προέρχονταν από μια περίοδο συνεχών εκρήξεων πριν από 4.000 χρόνια.
Πριν σημειωθούν οι εκρήξεις αυτές, ο φλοιός της Γης είχε ανυψωθεί μερικά μέτρα περιμετρικά της καλντέρας που παλιού κρατήρα. Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και στις μέρες μας, όπου από τα τέλη της δεκαετίας του 1960 το λιμάνι του Ποτζουόλι που είναι κοντά στην καλντέρα έχει ανυψωθεί περίπου τρία μέτρα. «Σε λίγα χρόνια ή δεκαετίες πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για εκρήξεις», σημειώνει ο ίδιος επιστήμονας.
Σε αυτή λοιπόν την περιοχή, όπου σύμφωνα με τον Τζιουζέπε ντε Νατάλε από το Εθνικό Ινστιτούτο Γεωφυσικής και Ηφαιστειολογίας της Ιταλίας «το μεγαλύτερο μέρος του μητροπολιτικού κέντρου της Νάπολης βρίσκεται μέσα στην καλντέρα», οι επιστήμονες ετοιμάζονται για ένα μεγάλο εγχείρημα. Θα προσπαθήσουν να εισχωρήσουν στην καρδιά των ηφαιστείων, ανοίγοντας μεγάλες γεωτρήσεις με σκοπό να καταλάβουν αν το υπέδαφος σιγοβράζει και ετοιμάζεται να σπείρει ξανά την καταστροφή.
Κάποιοι ειδικοί θεωρούν πως πρόκειται για μία επικίνδυνη απόπειρα και πως δεν αποκλείεται, αν κάτι πάει στραβά, να προκληθεί μια τεράστια έκρηξη. «Αν συνέβαινε μια έκρηξη σαν εκείνη που έγινε πριν από 39.000 χρόνια, τότε το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης θα είχε θαφτεί κάτω από ένα παχύ στρώμα στάχτης», όπως λέει ο Άγκουστ Γκούντμουντσον από το Πανεπιστήμιο Royal Ηoloway του Λονδίνου, ο οποίος θα συμμετάσχει στη επιχείρηση διάτρησης των ηφαιστείων.
Στο εσωτερικό αυτής της αρχέγονης καλντέρας, οι επιστήμονες ελπίζουν να εντοπίσουν ζώνες θραύσης και θαλάμους που έχουν μάγμα, οι οποίοι συνήθως δεν μπορούν να ανιχνευτούν με ακρίβεια και με άλλα μέσα. Αν τους βρουν, τότε ελπίζουν να καταλάβουν σε ποια σημεία στην επιφάνεια της Γης θα εκτιναχθεί το ηφαιστειακό υλικό, όταν και αν έρθει η ώρα της έκρηξης. Επίσης, θα πάρουν δείγματα πετρωμάτων από μεγάλο βάθος και θα τα μεταφέρουν στα εργαστήρια. Εκεί θα ασκήσουν πάνω τους μεγάλες πιέσεις για να προσομοιώσουν την παραμόρφωση που θα υποστεί το έδαφος της περιοχής πριν γίνει έκρηξη.
Ο κίνδυνος όμως παραμονεύει. Και όπως προειδοποιεί ο Ραλφ Μπούτνερ, που είναι ηφαιστειολόγος στο Πανεπιστήμιο Wurzburg της Γερμανίας, «οι γνώσεις που έχουμε για το τι συμβαίνει στο εσωτερικό των ηφαιστείων δεν μας επιτρέπουν να πούμε ότι η επιχείρηση διάτρησή τους θα είναι 100% ασφαλής». Ο πιο μεγάλος κίνδυνος θα ήταν αν τα γεωτρύπανα διαπεράσουν θαλάμους μάγματος που είναι πλούσιοι στο ορυκτό πυριτία και βρίσκονται κάτω από πολύ υψηλή πίεση. Αν συμβεί αυτό, θα απελευθερωθούν παγιδευμένα αέρια», λέει ο ηφαιστειολόγος Βόλκερ Ντίτριχ από το ίδιο πανεπιστήμιο. «Η απειλή της έκρηξης είναι πάρα πολύ μεγάλη. Θεωρητικά κάθε είδους έκρηξη θα μπορούσε να προκληθεί από το άνοιγμα των πηγαδιών».
Κάποιοι επιστήμονες θεωρούν πως πρόκειται για μία επικίνδυνη απόπειρα και πως δεν αποκλείεται, αν κάτι πάει στραβά, να προκληθεί μια τεράστια έκρηξη.Παιχνίδι με τη φωτιά έχει αποδειχτεί πολλές φορές ότι είναι η διάνοιξη μεγάλων πηγαδιών βαθιά στον φλοιό της Γης. Τον περασμένο Ιούνιο το Πρόγραμμα Βαθιάς Διάτρησης της Ισλανδίας, που είχε σκοπό την εκμετάλλευση της γεωθερμικής ενέργειας από το καυτό μάγμα, αναγκάστηκε να σταματήσει. Σε βάθος 2.014 μέτρων, το μάγμα ξεχύθηκε μέσα στη γεώτρηση που είχε διανοιχθεί, προκαλώντας μικρή έκρηξη. Οι υπεύθυνοι σκέπτονται να επαναλάβουν το εγχείρημα, σε διαφορετική όμως τοποθεσία, το 2011.
Στην περίπτωση τώρα της ηφαιστειακής περιοχής στα Φλεγραία Πεδία της Ιταλίας, οι υπεύθυνοι επιστήμονες είναι καθησυχαστικοί για το άνοιγμα των επτά γεωτρήσεων. Ο Κρίστοφερ Κίλμπουρν από το University College του Λονδίνου λέει ότι για να σημειωθεί διαρροή αερίων με μεγάλη πίεση προς την επιφάνεια του εδάφους θα πρέπει το γεωτρύπανο να εισχωρήσει σε μία εξαιρετική μεγάλη δεξαμενή μάγματος.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η διάτρηση στα Φλεγραία Πεδία δεν πρόκειται να ενοχλήσει το μάγμα. Κι αυτό γιατί τα πηγάδια θα διανοιχθούν σε βάθος μέχρι 4 χιλιόμετρα, τη στιγμή που οι γνωστοί μαγματικοί θάλαμοι σε διάφορα ηφαίστεια του κόσμου βρίσκονται σε διπλάσιο βάθος.
Γεωδίφης
Πηγή-Νew Scientist
