Ένα επικίνδυνο δηλητήριο.

Φωτογραφία- Αρσενικούχο  πέτρωμα. Tο αρσενικό είναι το πλέον επικίνδυνο καρκινογόνο στοιχείο της φύσης. 

Η ονομασία του προέρχεται από το "αρσενικόν" των αρχαίων Ελλήνων (κίτρινη σανδαράχη), που χρησίμευε ως χρώμα. Bρίσκεται κυρίως στον φλοιό της γης κι οι άνθρωποι εκτίθενται σε αυτό μέσω του πόσιμου νερού, της σκόνης και της διατροφής. Έχει καταταχθεί στην κατηγορία A των καρκινογόνων ουσιών κι οι διεθνείς μελέτες έχουν δείξει ότι η χρόνια έκθεση του ανθρώπου σε αυτό σχετίζεται με τον καρκίνο του δέρματος, του αναπνευστικού συστήματος και της ουροδόχου κύστης.

Η τοξικότητα του αρσενικού και των ενώσεών του είναι πολύ μεγάλη. Το οξείδιό του (As2O3), παλαιότερα γνωστό και ως "ποντικοφάρμακο" (έχει αντικατασταθεί ως προς αυτήν την εφαρμογή προ πολλού από άλλες ουσίες), όπως και τα άλατά του, αποτελούν "ιστορικά" δηλητήρια.

Το αρσενικό είναι κοινό συστατικό σε πολλά μεταλλεύματα και χρησιμοποιείται  σε ποικιλία εφαρμογών. Συνήθως η  δηλητηρίαση από αρσενικό οφείλεται στο πόσιμο νερό. Όλες οι πέτρες  περιέχουν κάποια ποσότητα αρσενικού, συνήθως από 1-5 PPM. Υψηλότερες συγκεντρώσεις αρσενικού  παρουσιάζονται σε πυριγενή και ιζηματογενή πετρώματα. Το αρσενικό μπορεί να κολλήσει στην επιφάνεια μερικών μεταλλευμάτων και μπορεί να παρασυρθεί και να διανύσει αρκετά χιλιόμετρα μέχρι να φθάσει έως την θάλασσα. Ιζήματα πλούσια σε αρσενικό είναι  η τύρφη και ο άνθρακας. Το αρσενικό και ο χρυσός συσχετίζονται συχνά στα ορυχεία χρυσού, όπου ο χρυσός εμφανίζεται συχνά ως μικροσκοπικές σταγόνες μέσα στον αρσενοπυρίτη.

Είναι ένα απο τα πιο επικίνδυνα δηλητήρια και σε μεγάλες ποσότητες, μπορεί να σκοτώσει ακαριαία τον ανθρώπινο οργανισμό. Αντίθετα, η συνεχής μακροχρόνια έκθεση στο αρσενικό προκαλεί αργό θάνατο και άλλες ασθένειες όπως καρκίνο, διαβήτη, ασθένειες του ήπατος, πεπτικά προβλήματα και πάχυνση του δέρματος. Στο νευρολογικό σύστημα μπορεί να προκαλέσει απώλεια ακοής και απώλεια της αίσθησης στα μέλη.

Πριν από καιρό τέθηκε σε εφαρμογή στις HΠA μια αυστηρή οδηγία, σύμφωνα με την οποία το όριο αρσενικού στο πόσιμο νερό δεν πρέπει να ξεπερνά τα 10 μικρογραμμάρια/ λίτρο, ενώ υπολογίζεται ότι 3.000 άτομα κάθε χρόνο πεθαίνουν στο Mπαγκλαντές λόγω της παρουσίας αρσενικού στο νερό που πίνουν.

Τα τελευταία χρόνια η διεθνής κοινότητα έχει σημάνει  συναγερμό για το αρσενικό και μπροστά στον πανικό από τις υψηλές συγκεντρώσεις μόλις πριν από λίγο καιρό κάποιοι ερευνητές στην αναρρόφηση αρσενικού από φυτά, ανακοίνωσαν ότι η καλλιέργεια φτέρης μπορεί να βοηθήσει στην απορρύπανση των νερών από το αρσενικό και συνέστησαν την καλλιέργειά της στις όχθες λιμνών και ποταμών.

Αυξημένες συγκεντρώσεις αρσενικού πάνω από τα επιτρεπτά όρια  παρουσιάζονται συνήθως σε διάφορα οικοσυστήματα όπως τα ποτάμια, οι λίμνες, τα δέλτα και άλλα κι αυτό οφείλεται σε ανθρωπογενείς παράγοντες. Όταν  οι χημικές αναλύσεις δείξουν  ποσοστό αρσενικού πολύ υψηλότερο από το φυσιολογικό, το γεγονός μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι δεν είναι φυσική έκλυση των γεωλογικών σχηματισμών, αλλά προέρχεται από τη λειτουργία βιομηχανικών μονάδων, μονάδων φωσφορικών λιπασμάτων ή άλλων ανθρωπογενών δραστηριοτήτων. Για να διαπιστωθεί ότι συντρέχει κίνδυνος από το αρσενικό συνήθως χρειάζεται να γίνουν περαιτέρω μελέτες για να διαπιστώσουμε  αν οι ποσότητες αυτές απορροφούνται από τα φυτά και κατ’ επέκταση από άνθρωπο, αν είναι αερομεταφερόμενες και πόσο επικίνδυνες καθίστανται.

Συνήθως η συγκέντρωση και η ανάλυση μεγάλου δείγματος από το έδαφος μιας περιοχής, από πετρώματα, θαλάσσια ιζήματα, θαλασσινό κι επιφανειακό νερό από κανάλια καθόσον και οι χημικές αναλύσεις με τελευταίου τύπου τεχνολογικό εξοπλισμό μπορούν να μας δείξουν τον κίνδυνο που διατρέχουμε από αυτό. Πολλές φορές τα αποτελέσματα των ερευνών δείχνουν μεγάλες συγκεντρώσεις και άλλων βαρέων μετάλλων εκτός από το αρσενικό στο έδαφος.

Γεωδίφης