Ο σεισμός που «εξαφάνισε« την ελληνιστική Κνίδο
Ο Aλανός Άσπαρ ήταν ένας φιλόδοξος αρχηγός του Βυζαντινού μισθοφορικού στρατού, ο οποίος όμως δεν μπόρεσε να γίνει ποτέ αυτοκράτορας επειδή ήταν «βάρβαρος» και είχε ασπασθεί τον Αρειανισμό. Προτίμησε να ανεβάσει στον θρόνο τον Λέοντα (Α'), ο οποίος ήταν ο πιο έμπιστος χιλίαρχός του, ήταν ορθόδοξος και καταγόταν από την Θράκη. Έλπιζε έτσι, ότι θα ήταν υπό την επιρροή του και στην ουσία θα κυβερνούσε, ο ίδιος.
Kατά την περίοδο της αυτοκρατορίας του Λέοντος Ά από το 457 έως το 474 συνέβη ένας ακόμη καταστροφικός σεισμός στην ευρύτερη περιοχή της Κω. Σύμφωνα με τον Ευάγριο Σχολαστικό που ήταν ένας Σύριος λόγιος του 6ου μ.Χ. αιώνα, και βοηθός του Πατριάρχη Γρηγορίου της Αντιοχείας, ο σεισμός κατέστρεψε εντελώς την αρχαία Κνίδο,πόλη της Καρίας, στην Μ.Ασία και την Κω.
Ιστορικές μαρτυρίες αναφέρουν ότι ο σεισμός έγινε το 469 μ.Χ, επί Βυζαντινής Αυτοκρατορίας του Λέοντα Α’, και ότι το νησί της Κω καταστράφηκε ολοσχερώς.
Τότε πολλοί αρχαιοελληνικοί ναοί σύμφωνα με τους αρχαιολόγους μετατράπηκαν σε εκκλησίες, ενώ εξαφανίστηκαν τα ελληνιστικά κτίρια και η πόλη της Κω που χτίστηκε μετέπειτα απόχτησε χριστιανική πλέον φυσιογνωμία. Από αυτόν τον σεισμό καταστράφηκε το συγκρότημα των Μεγάλων Θερμών της Δυτικής Αρχαιολογικής Ζώνης της Πόλης Κω.
Μετά από τον σεισμό ξεκίνησε η πρωτοχριστιανική περίοδος με την οικοδόμηση αρκετών βασιλικών σε όλο το νησί. Τα περισσότερα αρχαιοελληνικά κτίσματα από τότε μετατρέπονται σε χριστιανικά και χάνονται οριστικά.
Ο σεισμός σύμφωνα με κάποιους γεωλόγους μελετητές έγινε το 459 μ.Χ, είχε μέγεθος 6,6 βαθμών και προφανώς πρέπει να ήταν επιφανειακός αφού ισοπέδωσε τόσο την Κνίδο όσο και την πόλη της Κω. Προήλθε από ένα πολύ επικίνδυνο σεισμικό κανονικό ρήγμα μήκους τουλάχιστον 10 χιλιομέτρων [διεύθυνσης ΑΔ] το οποίο επεκτείνεται στο άκρο της χερσονήσου της Κνίδου που ορίζει τη νότια πλευρά του γνωστού Κεραμεικού κόλπου [σήμερα κόλπος Gökova] και κατόπιν χάνεται στην θάλασσα του δίαυλου Κω-Νισύρου.
Η Κνίδος βρίσκεται στη θέση του σημερινού Τεκίρ ,απέναντι από το ακρωτήρι του Αγίου Φωκά. Ήταν μία αρχαία ελληνική πόλη της Μικράς Ασίας που ήταν κτισμένη τόσο στη χερσόνησο, όσο και στο «Τριόπιο» νησί, τη συνέχεια του Τριοπίου Ακρωτηρίου.
Κατά την αρχαιότητα το νησί συνδεόταν με τη χερσόνησο με μία γέφυρα και δρόμο, ενώ σήμερα με ένα στενό αμμώδη ισθμό, έπαψε δηλαδή να είναι νησί. Ο αρχαίος δρόμος χώριζε τον πορθμό σε 2 λιμάνια, από τα οποία το μεγαλύτερο [το νότιο] περικλειόταν από 2 μεγάλους λιμενοβραχίονες που σώζονται ακόμα κατά το μέγιστο του μήκους τους σε καλή κατάσταση. Το νότιο λιμάνι ήταν εμπορικό, ενώ το βόρειο πολεμικό.
Τα ερείπια της αρχαίας Κνίδου, βρίσκονται σήμερα πάνω στο ρήγμα που την εξαφάνισε. Μετατοπίσεις και παραμορφωμένα αρχαιολογικά κατάλοιπα κατά μήκος του ίχνους του ρήγματος μαρτυρούν την ενεργοποίηση του. Ο αρχαίος περίφημος ναός της Αφροδίτης έχει μετατοπιστεί κάθετα κατά 35 εκατοστά εξαιτίας του σεισμού του 459 μ.Χ. Το ρήγμα της Κνίδου που έδωσε τον σεισμό επηρέασε και το πίσω τοίχωμα στο Ιερό της Δήμητρας, όπου τα τείχη ρωμαϊκής ηλικίας εκτοπίστηκαν και παραμορφώθηκαν από την μετατόπιση των τεμαχών του ρήγματος.
Γεωλογικά και αρχαιολογικά στοιχεία έδειξαν ότι ακόμη ένα σεισμικό γεγονός συνέβη στην συγκεκριμένη τοποθεσία, γύρω από την ύστερη ελληνιστική περίοδο [2ο -3ο αιώνα π.Χ], που προκάλεσε την καταστροφή του αρχικού Ναού της Αφροδίτης και ενός ναού στο Ιερό της Δήμητρας.
Το ρήγμα της Κνίδου όταν ενεργοποιείται προκαλεί κατολισθήσεις και καταπτώσεις βράχων από τις απότομες πλαγιές του ακρωτηρίου Τεκίρ. Ευθύνεται για το τέλος της πόλης ως ένα σημαντικό εμπορικό κέντρο της αρχαιότητας και πιθανόν να την οδήγησε σε απόλυτη οικονομική κατάρρευση.
Το ρήγμα παραμένει ακόμη ενεργό αφού κατά πάσα πιθανότητα από αυτό προήλθε το σεισμικό συμβάν των 5,1 R, με εστιακό βάθος 11 χιλιομέτρων, της 8 Μαίου 2011 και το οποίο έγινε ιδιαίτερα αισθητό σε όλο το νησί της Κω.
Γεωδίφης
Πηγές
1.Ιστορία των Σεισμών της Κω, 2018-2023
2. Αη μου Γιώργη βούθα μου,2022
3.Earthquake Faulting at Ancient Cnidus, SW Turkey-ERHAN ALTUNEL, IAIN S. STEWART, AYKUT BARKA & LUIGI PICCARDI
4.Φωτογραφίες από την Κνίδο
5.Χάρτες από το EMSC (σεισμικό συμβάν των 5,1 R )
6. Οι σεισμοί της Ελλάδας-Β.&Κ Παπαζάχου
7.Βικιπαίδεια
«Κυριε Μνησθιτι των καρποφορουντων και καρποφορησαντων...»
Ιστορικές πηγές ότι στις 6 Ιουλίου, καταστράφηκε ο μεγάλος ναός του Αγ.Στεφάνου.Στην φωτογραφία ψηφιδωτό του στον όρμο της Κεφάλου Κω, δηλαδή ότι απέμεινε από τον ισχυρό σεισμό του 469 μ.Χ. Σαν σήμερα λένε ότι καταστράφηκε ο μεγάλος ναός του Αγ.Στεφάνου,στην φωτογραφία ψηφιδωτό του στον όρμο της Κεφάλου Κω.Όλα πήγαιναν προς το καλύτερο, η τοπική κοινωνία ευημερούσε και αναπτυσσόταν.Το μέλλον της Κω φάνταζε πιο αισιόδοξο από ποτέ ώσπου κάτι απρόσμενο συνέβη: ένας σεισμός το 469 μ.Χ ή την 6η Ιουλίου 465 για άλλους χτυπάει ξανά την πόρτα: Αυτή την φορά δεν δοκιμάζεται ο αρχαίος κόσμος αλλά ένας νέος που κάνει τα πρώτα του βήματαΤο νησί της Κω καταστράφηκε ολοσχερώς, όπως η Νίσυρος [ιδιαίτερα το Μανδράκι και οι Πάλοι] και η αρχαία Κνίδος από το ομώνυμο ρήγμα που τρέχει υποθαλάσσια. Τα εναπομείναντα αρχαιοελληνικά κτίσματα από τότε μετατρέπονται σε χριστιανικά και χάνονται οριστικά.
