Ο σεισμός του 199-198 π.Χ που γκρέμισε τα τείχη της Καμείρου

«Η ιστορία δεν θα επαναληφθεί με τον ίδιο τρόπο κατ 'ανάγκη, αλλά θα μπορούσαμε να δούμε κάτι παρόμοιο» John Rundle, γεωφυσικός στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Davis.

Εξέδρα του Ασκληπιείου Κω. Εδώ ίσως υπήρχε το άγαλμα της απτέρου Νίκης. Καταστράφηκε από τον σεισμό του 198-199 π.Χ που εκδηλώθηκε νότια της Ρόδου. [Φωτογραφία- R.Herzog]

Κατά την περίοδο του 2ου Μακεδονικού πολέμου (200-197 π.Χ.), ένας ακόμη ισχυρότατος σεισμός πλήττει την Δωδεκάνησο και τις γύρω περιοχές μόλις 23-24 χρόνια μετά το μεγάλο σεισμό και το τσουνάμι που κατέστρεψε τον Κολοσσό της Ρόδου.

Ο σεισμός έγινε ιδιαίτερα αισθητός στο κεντρικό τμήμα της Ρόδου ενώ ιστορικές μαρτυρίες αναφέρουν ότι καταστράφηκαν σχεδόν ολοκληρωτικά μερικές πόλεις του νησιού.

Το γνωστό από τον Όμηρο, λευκό (αργινόεντα) εύφορο έδαφος της Καμείρου - από αργιλώδες χώμα - δεν μπόρεσε να αντέξει τις δονήσεις του Εγκέλαδου και σύμφωνα με αρχαίες αναφορές τα τείχη της πόλης κατέρρευσαν- ίσως από ρευστοποίηση εδάφους ένα φαινόμενο που συχνά συνοδεύει τις ισχυρές σεισμικές δονήσεις. Το έδαφος σε χαλαρά εδάφη δεν δονείται πάντα. Τέτοια εδάφη στην κυριολεξία μπορούν να καταπιούν ή ακόμα και να ανατρέψουν τεράστια κτίρια. Πρόκειται για φαινόμενο που μετατρέπει το έδαφος σε ρευστό και μπορεί να είναι πιο καταστροφικό ακόμη και από το ίδιο το σεισμικό γεγονός.

Τα τείχη είχαν ανοικοδομηθεί σε ευρεία έκταση μετά το μεγάλο σεισμό και το τσουνάμι του 222 π.Χ (227/6 κατά άλλους) που κατέστρεψαν το πιο γνωστό ιστορικό μνημείο της Ρόδου, ένα από τα 7 θαύματα του αρχαίου κόσμου,το οποίο είχε ανεγερθεί προς τιμή του Ήλιου. H Kάμειρος, μαζί με τη Iαλυσό και την Λίνδο ήταν μία από τις τρεις πόλεις-κράτη, την οποία ίδρυσαν οι Δωριείς όταν εγκαταστάθηκαν στη Pόδο,έφθασε σε μεγάλη ακμή τον 6ο και 5ο π.Χ. αιώνα.

Στην Κάλυμνο επιγραφές από τον ναό του Απόλλωνα αναφέρουν ότι γίνονταν συνεχώς σεισμοί.Το τεκτονικό συμβάν χτύπησε και άλλα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, όπως την Σάμο όπου υπήρξαν αρκετοί τραυματίες .Προξένησε ζημιές στα Δίδυμα και σε κτίρια της αρχαίας Ιασού στις ακτές της Μικράς Ασίας,καθώς και την ευρύτερη περιοχή της Καρίας στα απέναντι μικρασιατικά παράλια.

Σύμφωνα με νέα αρχαιολογικά στοιχεία ο σεισμός ο οποίος μέχρι πρόσφατα δεν ήταν τόσο γνωστός-συχνά συγχέεται με το καταστροφικό συμβάν του 222 π.Χ- πρέπει να έγινε μεταξύ 199-198 π.Χ, τον μήνα Αύγουστο. Η σεισμική δόνηση ήταν κατ' εκτίμηση 7.2R, με επίκεντρο τον θαλάσσιο χώρο του Αφάντου .Ίσως ήταν ενδιάμεσου βάθους και πιθανόν να προήλθε από ένα υποθαλάσσιο μη ορατό ρήγμα από την ξηρά, μήκους τουλάχιστον 90χλμ. το οποίο διασχίζει κατά μήκος την ακτή του Αφάντου- έναν από τους παλαιότερους οικισμούς της Ρόδου, το τοπωνύμιο οφείλεται στη θέση του(ανάμεσα σε λόφους) η οποία καθιστά την κωμόπολη σχεδόν άφαντη.

Το σεισμικό γεγονός, προκάλεσε τεράστιες ζημιές και στην πόλη της Κω. Μπορεί να μην ήταν ο πλέον καταστροφικός του νησιού, ωστόσο, έπληξε τα δημόσια κτίρια και τα μνημεία του νησιού, τα οποία επισκευάσθηκαν αργότερα από ντόπια υλικά με την βοήθεια των Ατταλιδών μοναρχών. Επιπλέον,κατέστρεψε και τα τείχη της πρωτεύουσας της Κω, τα οποία είχαν πρόσφατα επιδιορθωθεί εν αναμονή του Κρητικού πολέμου (205-202 π.Χ.) και της επίθεσης του Φιλίππου Ε' (201-196 π.Χ.) ο οποίος έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην επικυριαρχία των Ρωμαίων στην Ελληνική Ανατολή.

Αρκετά ιερά της Κω εγκαταλείφθηκαν μετά τον σεισμό όπως το Ελευσίνιο στο Κυπαρίσσι στους πρόποδες του Δίκαιου - περιοχή δυτικά του Π. Πυλιού με ίχνη προμυκηναϊκής κατοίκησης -και άλλα να υποστούν σημαντικές ανακατασκευές (Ασκληπιείο της Κω, το Αφροδίσιο στη συνοικία του Λιμανιού κά).Μετά από αυτό τον σεισμό θα κατασκευαστούν νέα δημόσια κτίρια (στάδιο, θέατρο, γυμνάσιο, παλαίστρα, κά.) και νέα ιερά στη πρωτεύουσα του νησιού (Ηρακλέους Καλλινίκου και της Αφροδίτης Πανδήμου και Ποντίας στο Λιμάνι).

Ο καταστροφικός σεισμός του 199-198 π.Χ δεν ήταν ένα μεμονωμένο και τυχαίο γεγονός. Η μεγάλη σεισμικότητα της Δωδεκανήσου οφείλεται στην σύγκλιση προς βορρά της Αφρικανικής πλάκας σε σχέση με την Ευρασιατική κατά μήκος ενός πολύπλοκου ορίου τεκτονικών πλακών. Η σύγκλιση άρχισε περίπου 50 εκατομμύρια χρόνια πριν και συνδέεται με το κλείσιμο της αρχαίας θάλασσας της Τηθύος(πρώιμη Μεσόγειος). Στην κίνηση της τάξης κάποιων χιλιοστών κάθε χρόνο οφείλονται οι ισχυροί σεισμοί που σκοτώνουν και προκαλούν σοβαρότατες υλικές ζημιές σε οικήματα και υποδομές. Η περιοχή της Δωδεκανήσου ήταν, είναι και θα είναι σεισμικά ενεργή, για όσο καιρό διαρκεί η πίεση της Αφρικανικής πλάκας.

Γεωδίφης

Πηγές

1.Σεισμοί της Ελλάδας-Παπαζάχος Β.

2.Σεισμοτεκτονικός χάρτης της Ελλάδας-ΙΓΜΕ

3.Βικιπαίδεια

4.http://odysseus.culture.gr/,Υπουργείο Πολιτισμού

5.Αρχαιολογία και σεισμοί ,C.Malacrino (2007)

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ 

Χρυσό στόλισμα που αναπαριστά την Άρτεμη πτερόεσσα ως ¨ποτνια θηρων ¨ από την Κάμειρο της ΡΟΔΟΥ ( 660 - 620 π.Χ. ).Βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο.

Το επίκεντρο του σεισμού του 199-198 π.Χ.

Ανασκαφές από το Ελευσίνιο στο Κυπαρίσσι [Αμανιού Κω], τον ναό που καταστράφηκε από τον σεισμό του 199-198 π.Χ.

Τα ερείπια της Καμείρου.