Άρωμα γεωμύθου, ο δράκος του Κώου βασιλιά Κρίσαμη!
Οι μύθοι και η γεωλογία σχετίζονται με διάφορους τρόπους. Συχνά είναι το αποτέλεσμα των προσπαθειών του ανθρώπου να εξηγήσει αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά του περιβάλλοντός του, όπως εντυπωσιακές γεωδομές ή ασυνήθιστα μικρότερα χαρακτηριστικά, ενώ άλλοι προσπαθούν να εξηγήσουν εμφανείς φυσικές διεργασίες, όπως σεισμούς, ηφαιστειακά φαινόμενα, πλημμύρες κά.
Η Κως είναι πλούσια σε γεωμύθους. Οι μύθοι της γης του Ιπποκράτη συχνά αγγίζουν τον μεγάλο γιατρό και μερικές φορές αποδείχτηκαν χρήσιμοι στην επίλυση γεωλογικών προβλημάτων.
Δεν ήταν μόνο ο Τρίοπας,ο Ηρακλής, η Μερόπη, ο Πολυβώτης, ο Ανταγόρας και τόσοι άλλοι που συχνά με έχουν απασχολήσει από την μυθολογία του νησιού.
Ένα από τα σπουδαία μυθολογικά πρόσωπα που έζησαν στην Κω ήταν ο Κρίσαμις. Ένας μυθικός βασιλιάς του νησιού από το γένος του οποίου προέρχεται ο πατέρας της Ιατρικής, Ιπποκράτης.
Ποιός ήταν ο βασιλιάς που φέρεται να σκότωσε ένα μεγάλο δράκο και μετά χάθηκε μαζί με την οικογένεια του;
Με το όνομα Κρίσαμις σημειώνεται ένας Κώος μεγαλοκτηνοτρόφος που τελικά σκότωσε ένα δράκο το οποίο έμοιαζε με θαλάσσιο χέλι. Το θηριό έβγαινε κάθε χρόνο από τη θάλασσα και του άρπαζε το ωραιότερο από τα πρόβατα του. Στη συνέχεια το εγκατέλειπε στη παραλία.
Η παράδοση δεν σταματάει εκεί. Μας λέει ότι στον ύπνο του είδε σε όνειρο το θηρίο, που τον παρακάλεσε να το θάψει. Ο Κρίσαμις αγνόησε την παράκλησή του. Λίγο καιρό αργότερα χάθηκε ο ίδιος και ολόκληρη η οικογένειά του.
Ο αρχαίος αυτός μύθος έγινε αφορμή σε κάποιο Κώο αρχαίο ποιητή της ελληνιστικής εποχής να πραγματευτεί την κακοτυχία του Κρίσαμη ποιητικά. Το ποίημα εκείνο φαίνεται να έλαβε υπόψη του ο Βιργίλιος που με παρωδία της υπόθεσης έγραψε το γνωστό ποίημα «Κώνωψ» [το διάσημο Culex] κατά το οποίο ένα κουνούπι που σκοτώθηκε από ένα ποιμένα εμφανιζόταν στον ύπνο του και τον παρακαλούσε να τύχει ταφής.
Με μια πρώτη ματιά θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι ο μύθος αναφέρεται στον σεβασμό προς τους νεκρούς που πρέπει να έχουμε όποιοι κι αν είναι αυτοί, ακόμα και για τους εχθρούς μας.
Ομως, θα δώσω την δικιά μου εκδοχή. Ο Κρίσαμις Α΄ δεν είναι τυχαίος καθώς ανήκει στο γενεαλογικό δέντρο, σύμφωνα με τον Ι.Τζέτζην, του Ιπποκράτη το οποίο φτάνει τον Τρωικό πόλεμο.
Ο Ιπποκράτης είναι απόγονος του Ασκληπιού από τον πατέρα του Ηρακλείδη και απόγονος του Ηρακλή από την μητέρα του Ηπιόνη. Η συντρόφισσα και σύζυγος του Ασκληπιού θεωρείται κόρη του Μέροπα, σπουδαίου μυθικού βασιλιά της νήσου Κω.
Η ιστορία του Κρίσαμη Α΄ακολουθεί τους Τριοπίδες και τους Μέροπες της Κω. Διαδραματίζεται στο νησί γύρω στο 1050 π.Χ.
Οι δράκοι των Τριοπίδων και των Μερόπων είναι χερσαίοι και σχετίζονται με απολιθώματα χαμένων προβοσκιδωτών που έζησαν στο νησί. Εχουμε μιλήσει για αυτούς.
Με τον Κρίσαμι υπάρχει αξιόλογη στροφή, αφού εμφανίζονται πρώτη φορά οι θαλάσσιοι δράκοι. Επίσης μία σημαντική διαφορά είναι ότι ο μύθος εξελίσσεται σε μία από τις αλλουβιακές κοιλάδες του νησιού οι οποίες την εποχή εκείνη ήταν πολύ μικρότερες από τις σημερινές.
Να διευκρινίσω ότι ο μύθος δεν έχει σχέση με τον πλειστοκαινικό πύθωνα του Αμπάβρη [του Φιλόστρατου].
Μεταξύ 13ου και 11ου αιώνα π.Χ, τα περισσότερα ελληνικά κέντρα της εποχής του χαλκού καταστράφηκαν ή και εγκαταλείφθηκαν. Οι επόμενοι αιώνες χαρακτηρίστηκαν από χαμηλά επίπεδα πληθυσμού. Δεδομένα από σπηλαιοθετικά οξυγόνο-ισότοπα, σταθερά ισότοπα άνθρακα, θερμοκρασίες επιφανείας στη θάλασσα και τα τρηματοφόρα στη Μεσόγειο δείχνουν ότι η Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου ήταν πιο ξηρή από την προηγούμενη Εποχή του Χαλκού.
Μια απότομη αύξηση των θερμοκρασιών στο Βόρειο Ημισφαίριο προηγήθηκε της κατάρρευσης των ανακτορικών κέντρων, μια απότομη μείωση σημειώθηκε κατά την εγκατάλειψή τους. Οι θερμοκρασίες της επιφάνειας της Μεσογείου ψύχθηκαν γρήγορα κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού, περιορίζοντας τη ροή γλυκού νερού στην ατμόσφαιρα και μειώνοντας έτσι τις βροχοπτώσεις στην ξηρά.
Αυτές οι κλιματικές αλλαγές θα μπορούσαν να έχουν επηρεάσει τα αρχαία κέντρα που εξαρτώνταν από υψηλά επίπεδα γεωργικής παραγωγικότητας. Οι μειώσεις στη γεωργική παραγωγή θα είχαν καταστήσει τους πληθυσμούς μη βιώσιμους. Τα χρόνια που ακολούθησαν συνέβησαν σε παρατεταμένες άνυδρες συνθήκες οι οποίες κράτησαν μέχρι τη Ρωμαϊκή Θερμή Περίοδο.
Το χωράφι του μεγαλοκτηνοτρόφου είναι κοντά στην θάλασσα όπου η επίδραση της κλιματικής αλλαγής συχνά είναι πιο έντονη από την ορεινή γη. Κύματα καταιγίδας μπορεί να προσέβαλαν την ακτή, τουλάχιστον μια φορά τον χρόνο και αυτό πρέπει να είχε αρνητικές επιπτώσεις σε όσους ζούσαν κοντά στην θάλασσα.
Μετά από ισχυρά ακραία φυσικά φαινόμενα τα νερά αποσύρονται και αποκαλύπτουν συχνά λείψανα από οργανισμούς. Ο καημένος Κρίσαμις πιθανότατα βρήκε μέρος από έναν απολιθωμένο θαλασσόδρακο στον οποίο φόρτωσε την κακή του τύχη.
Αν δεν ήταν προβοσκιδωτό, τι δράκος μπορεί να ήταν; Οι αρχαίοι λάτρευαν τα δελφίνια. Συναντώνται συχνά στην μυθολογία μας, αποτελούν ιερά ζώα του Απόλλωνα και του Ποσειδώνα.Θα τολμούσα να υποθέσω ότι ήταν από έναν τύπο ιχθυόσαυρου το οποίο δεν είναι άλλο από πρώιμο δελφίνι. Ασέβεια απέναντι σε νεκρό δελφίνι θεωρείτο δυστυχία και κακοδαιμονία για τους Κάρες και τους αρχαίους Κώους.
Οι αρχαίοι πρόγονοι έλεγαν ιστορίες για αυτά τα απολιθώματα που διαφέρουν από τις δικές μας. Όμως κάποιοι εξέταζαν τα απολιθώματα με τις ίδιες τεχνικές που χρησιμοποιούμε σήμερα: Μερικοί αρχαίοι Έλληνες αναγνώρισαν ακόμη και τη γεωμυθολογία για αυτό που ήταν-ένας τρόπος να εξηγήσει τον φυσικό κόσμο.
Ο φιλόσοφος Παλαίφατος, για παράδειγμα, εξέτασε έναν μύθο του ήρωα Κάδμου. Η θεά Αθηνά του έδωσε εντολή να φυτέψει τα δόντια του δράκου σε ένα χωράφι για να δώσει μια σοδειά πολεμιστών. Η Σούδα μνημονεύει έργα του:Αἰγυπτιακὴ θεολογία, Μυθικά,Ὑποθέσεις εἰς Σιμωνίδην, Ἱστορία ἰδία, Τρωικά κά, γράφοντας ότι στη δεκαετία του 300 π.Χ, υποστήριξε ότι η ιστορία ήταν μια λογική παρανόηση της συχνής ανακάλυψης απολιθωμένων γομφίων μαμούθ σε αγροτικές εκτάσεις.
Γεωδίφης
Πηγή-Παιδί της Ρέας,τριλογία
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
Κρίσαμις ο Κώος,από το λεξικό της Σούδα
