Ξεναγόρα νήσοι
Σε αεροφωτογραφία του J.Andrew τα νησίδια Βόλος και Όχεντρα στην ΝΑ Δωδεκάνησο.
Ωστόσο η θέση τους είναι περισσότερο από βέβαιη ακολουθώντας ιστορικά δεδομένα και τις αναφορές των περιηγητών. Ισως ανήκουν ακόμη στα Δωδεκάνησα χωρίς να το γνωρίζουμε.
Πως προήλθε το όνομα τους δεν είναι ξεκάθαρο.Μάλλον από κάποιον Ξεναγόρα αλλά ποιόν; Τον Ξεναγόρα της Αλικαρνασσού που διορίστηκε από τον Ξέρξη ως σατράπης της Κιλικίας ή τον Ξεναγόρα τον Ρόδιο, περίφημο για την οινοποσία του [λεξικό, Ν.Λωρέντη,1837] ή κάποιον άλλο;
Οι XENAGORAE INSULAE[Ξεναγόρου νῆσοι], σύμφωνα με τον Πλίνιο [5.35] είναι μια ομάδα 8 μικρών νησιών στα ανοικτά των ακτών της Λυκίας, την οποία ο Stadiasmus (§ 218) δηλώνει 60 στάδια ανατολικά της Πατάρας. Ταυτίζονται συνήθως με μια ομάδα νησιών στον κόλπο Καλαμάκι.
Ποια είναι τα 8 νησάκια του Ξεναγόρα του Πλίνιου; Ανατολικά της αρχαίας λυκιακής Πατάρας συναντάται ο Βόλος, η Όχεντρα, τα Φουρνάκια [3 νησίδες],το Πρασονήσι[ Ρω], το Μαράθι [Καστελλόριζου] και ίσως η Ρω. Πλην της Ρω ολες είναι σήμερα ακατοίκητες.
Ο Jοhn Purdy[1773-1843] Άγγλος υδρογράφος και φαρολόγος το 1832 πέρασε από την περιοχή και σημειώνει:
«Από το άκρο των 7 Ακρωτηρίων μια αμμώδης παραλία εκτείνεται 4 μίλια μέχρι το ΝΑ. Το ποτάμι που ονομάζεται Etchen-chay, ο αρχαίος Ξάνθος, πέφτει στο νότιο τμήμα αυτής της παραλίας, αφού περάσει από μια εκτεταμένη κοιλάδα. Λίγο πιο μακριά πιο νοτιοανατολικά, βρίσκονται τα ερείπια της Πατάρας κοντά στην ακτή της θάλασσας. Αυτό το μέρος, που ήταν κάποτε διάσημο μαντείο του Απόλλωνα, διατηρεί ακόμα το παλιό του όνομα και πολλά ίχνη του πρώην μεγαλείου του. Το θέατρο του μπορεί να το δει κανείς, εάν ανασκαφεί στη βόρεια πλευρά ενός μικρού λόφου και είναι κάτι περισσότερο από ημικύκλιο, η εξωτερική διάμετρος των οποίου είναι περίπου 70μ. περιέχει 34 σειρές μαρμάρινων καθισμάτων που έχουν διαταραχθεί. Κοντά του υπάρχουν και άλλα ερείπια που έχουν περιγραφεί από τον καπετάνιο Beaufort. Έξω από τους τοίχους υπάρχει πλήθος από πέτρινες σαρκοφάγους, όλες ανοιχτές και κενές και μέσα είναι τα ερείπια ναών, βωμών, βάθρων και θραυσμάτων γλυπτικής σε αφθονία: αλλά η Πατάρα είναι τώρα ακατοίκητη, και μερικοί μοναχικοί αγρότες με τα βοοειδή τους περιπλανιούνται στην πεδιάδα.Δύο μίλια ανατολικά της Πατάρας είναι ένας ζοφερός κόλπος, με πολύ βαθιά νερά, που ονομάζεται Καλαμάκι, [αρχαία Φοινίκη]. Στην αρχή του βρίσκονται δύο ψηλά βραχώδη νησιά, η Όχεντρα και ο Βόλος. Οι ακτές αυτού του κόλπου είναι ασφαλείς, αλλά το μεγάλο βάθος του νερού και η δυσμενής θέση των νησιών για καταφύγιο, το καθιστούν άβολο αγκυροβόλιο».
Από τις νησίδες Ξεναγόρα μπορούμε να ξεχωρίσουμε τον Βόλο του συμπλέγματος Καστελλορίζου όπως είναι γνωστός.Είναι μια νησίδα που ανήκει σήμερα στην Τουρκία, ωστόσο ανήκε στα Δωδεκάνησα επί ιταλοκρατίας. Είναι η πιο κοντινή στον Όρμο Καλαμάκι. Για τον Μ.Σκανδαλίδη πρόκειται για αρχαιόθετη λέξη, από το ρίξιμο των ψαράδικων διχτυών.Ομως βόλος είναι και η μπίλια ή το σφαιρίδιο με το οποίο μοιάζει το νησάκι αν το εξετάσεις με βάση την γεωμορφολογία του. Έχει μεγαλύτερο ύψος τα 78μ., περίμετρο 1746μ.και εμβαδόν 0,21τετρ.χλμ.
Το δεύτερο νησάκι η Όχεντρα επίσης ανήκει στην Τουρκία σήμερα, είναι μακρόστενο και μοιάζει με φίδι έχιδνα ή οχιά. Προέρχεται από το αρχ. έχις υπό την επίδραση του τ. όφις, ενώ το όχεντρα < μσν. έχεντρα με την επίδραση της λ. όφις και κατάληξη -εντρα κατά το σκολόπεντρα.
Συχνά οι περιηγητές τα μπερδεύουν με αποτέλεσμα να αναφέρουν τον Βόλο ως Όχεντρα. Ομως κοιτώντας προσεκτικά τα σχήματα τους μπορείς να ξεχωρίσεις εύκολα την μπίλια από το φίδι. Εχει 4756μ. περίμετρο ακτογραμμής ,εμβαδόν 0,46 τετρ.χλμ.και ψηλότερη κορυφή τα 57μ. Κοντά στην νησίδα εκδηλώθηκε ο σεισμός του 1749 με μέγεθος 7.4 βαθμών.
Τα Φουρνάκια είναι άγνωστο από που πήραν το όνομα τους.Φουρνάκιον είναι υποκοριστικό του μικρού φούρνου. Μήπως υπάρχουν αρχαίοι κλίβανοι;Πρόκειται για 3 νησίδες που ανήκουν στην γείτονα χώρα.
Το Πρασονήσι είναι ένας υφαλος που έλαβε το όνομα από το ποώδες φυτό και το Μαράθι είναι νησίδιο με ψηλότερη κορυφή τα 23μ. Ελαβε το όνομα του από το μαραθίς -ἱππομάραθο είδος άγριου μαράθου.Ο Μ.Σκανδαλίδης τα λέει Βουτσάκια[ 2 νησάκια που είναι 2,2μίλια βορειοανατολικά της Ρω]. Το τοπωνύμιο τους προέρχεται από το Βουτσάκι που σημαίνει δοχείο για την μέτρηση του κρασιού.Κοντά στο Πρασονήσι εκτιμάται ότι σημειώθηκε ο 2ος μεγαλύτερος σεισμός της Μεσογείου το 1303μ.Χ με 8+ βαθμούς.
Ολα τα νησάκια αποτελούνται από ασβεστολιθοειδή πετρώματα και έχουν την ίδια φυσική ιστορία με αυτή της Ρω.
Τέλος, αξίξει να αναφέρουμε ότι η Συνθήκη της Λωζάνης ήταν συμφωνία ειρήνης που έθεσε τα όρια της σύγχρονης Τουρκίας. Υπογράφηκε στη Λωζάνη της Ελβετίας στις 24 Ιουλίου 1923. Ονομάζει τις νησίδες και τα νησίδια της Δωδεκανήσου «παρακείμενες νήσους» σε σχέση με τις μεγαλύτερες από τις οποίες εξαρτώνται.
Υπάρχουν «παρακείμενα νησιά» που ανήκαν στους Ιταλούς τα οποία ήταν μέσα στην συμφωνία παραχώρησης όμως σήμερα είναι τουρκικά. Πρόκειται για νησίδες και νησίδια ελληνικότατα από τα βάθη της ιστορίας μας. Πολλές βραχονησίδες έχουν νεοελληνικά, αρχαία ελληνικά ή προελληνικά ονόματα σε μια περιοχή με πλούσια ελληνική ιστορία.
Γεωδίφης
Ξεναγόρα Νήσοι η θέση τους με αστεράκι στα Δωδεκάνησα