«Φανάρι του Διογένους». Ο Κώος που τα έβαλε με τον Βολταίρο;

Αγάπιος ο Κώος σε έγγραφο της Ακαδημίας Αθηνών. Ποιός ήταν;

Από τα πιο διαδομένα διαλογικά σατιρικά κείμενα του ελληνικού προεπαναστατικού θεάτρου σε έντυπη και χειρόγραφη μορφή, είναι το έργο «Επάνοδος, ήτοι Το φανάρι του Διογένους», που χρονολογείται την πρώτη δεκαετία του 19ου αιώνα.

Πρόκειται για σάτιρα που γράφηκε μεταξύ 1793-1803.

Η ανησυχία του συγγραφέα για την χαλάρωση των ηθών και τη διαστρέβλωση των ηθικών αξιών τον οδήγησε να καταγγείλει ιδέες όπως η ελευθερία και η ισότητα και να επικρίνει τις αρχές και τις κοινωνικές συνέπειες της Γαλλικής Επανάστασης. Δεν δίστασε να καταγγείλει τον  επικριτή της θρησκείας και εμπνευστή της Επανάστασης, τον Βολταίρο, στον οποίο καταλογίζει πρωταρχική ευθύνη για την ηθική παρακμή της κοινωνίας.

Συνήθως αναφέρεται ως «αντιβολταιρική» σάτιρα, ενώ σατιρίζει και άλλα φαινόμενα, πέρα από την «ελευθερία», την «ισότητα» και την «αθεΐα», π. χ. την υπερηφάνεια, τη φιλαργυρία και την ασωτία, και πρέπει να αποδοθεί μάλλον, λόγω του έντονου μισογυνικού ύφους και του θρησκευτικού πνεύματος της ματαιότητας, σε κληρικό, ή τουλάχιστον σε κοσμικό συντηρητικό,ίσως και φαναριώτη, αν και διαπνέεται σε ορισμένα σημεία από σαφώς αντιφαναριωτικό πνεύμα. 

Το έργο αποδίδεται στον Αγάπιο τον Κώο. 

Σύμφωνα με πρωτοποριακό μελέτημα του Δημαρά ανήκει στον Αγάπιο ή Αγαπητό [Χαπίπη], αρχιμανδρίτη Κώο, που παρέμεινε στη Φιλιππούπολη. 

Του Αγαπίου Χαπίπη φέρεται και «Η κωμωδία του μήλου της έριδος » του 1826. 

Γεωδίφης

Πηγή-Ακαδημία Αθηνών