To Gelsomino μας!
Γιατί γιασεμάκι;
Πήρε το όνομα του από τα γιασεμιά που υπήρχαν γύρω από το σημερινό πάρκο της Μητρόπολης και της Ιπποκράτους. Το γιασεμί ή ίασμος είναι αγγειόσπερμο, δικότυλο φυτό της οικογένειας των Ελαιοειδών[Oleaceae].Το ιταλικό του όνομα προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «ιάσμινον μύρον», το αιθέριο έλαιο πιο γνωστό ως ιασμέλαιο.
Κάτω από το Gelsomino πριν από κάποια χρόνια οι άνδρες έκαναν τα μπάνια τους ενώ οι γυναίκες πήγαιναν κάτω από το Κάστρο της Νεραντζιάς. O tempora o mores,«Ω καιροί, ω ήθη!».
Το ξενοδοχείο Γιασεμί ή καλύτερα γιασεμάκι είναι γνωστό και ως «Ακταίον». Φτιάχτηκε για να φιλοξενήσει την ιταλική βασιλική οικογένεια κατά την επίσκεψη της στην Κω. Όμως το κτίριο που σχεδιάστηκε από τον Ιταλο αρχιτέκτονα Rodolfo Petracco το 1928 δεν είναι μόνο στολίδι. Είναι ένα κτίριο που πρέπει να μελετηθεί ξανά και ξανά για την αντισεισμική θωράκιση του.
Για πολλά χρόνια αφέθηκε στην μοίρα του, χωρίς την απαραίτητη συντήρηση όμως άντεξε το 2017. Δεν ήταν πρώτη φορά, τα πήγε περίφημα και το 1933.
Στην άμμο, είναι κακό να φτιάχνεις παλάτια;
Στην προσεισμική φωτογραφία διακρίνεται το έδαφος πάνω στο οποίο έχει θεμελιωθεί η ανθεκτική πλατφόρμα του. «Στην άμμο, είναι κακό να φτιάχνεις παλάτια» λέει το λαϊκό άσμα, δεν έχει άδικο. Ωστόσο, φαίνεται ότι αυτό δεν ισχύει για το Gelsomino που πλέον ανήκει σε μία άλλη κατηγορία αν και έχει φτιαχτεί με τεχνικές προδιαγραφές του ΄20.
Εξαίρεση μπορείτε να πείτε; Είναι μια βαριά κατασκευή από πέτρες φτιαγμένη σε κακό γεωτεχνικά έδαφος με ιδιαίτερα χαλαρές, πρόσφατες παράκτιες αποθέσεις. Η εξωτερική πέτρα επένδυσης δεν είναι της Κεφάλου. Είναι τεχνητή, ίσως εκεί βρίσκεται ένα από τα πολλά μυστικά του. Αντεξε σε σεισμικά επεισόδια των 6.6 βαθμών και στις αλλεπάλληλες μεταδονήσεις τους τόσο από το γειτονικό Ρήγμα Gokova όσο και από το πιο «νευρικό» Ρήγμα Κω.
Οι προδιαγραφές των κτιρίων μας σύμφωνα με τον ισχύοντα αντισεισμικό κανονισμό αντέχουν έως 6.6-6.7 βαθμούς και υπο προυποθέσεις κάτι περισσότερο. Πιο πάνω από εκεί αρχίζουν τα δύσκολα, αλλά όχι για το Bunker του Gelsomino που χωρίς υπερβολή μπορεί να αντέξει ακόμη και τους 7+ βαθμούς.
Για την ιστορία να αναφέρω ότι το 1902-1907 δεν υπήρχε κανένα κτίριο στην θέση του.
Το 1838 φέρεται να υπάρχει το βορειότερο τμήμα του Οθωμανικού Νεκροταφείου, του Mezarlik Basi [δηλαδή αρχή του Νεκροταφείου].
Την Ρωμαϊκή Περίοδο υπήρχαν τάφοι κοντά στην μουριά, στα Πιθαράκια.
Τον 4ο αιώνα π.Χ η περιοχή ήταν κάτω από την θάλασσα.
Η αρχιτεκτονική του
«Η εφημερίδα Il Messaggero di Rodi της 1ης Απριλίου 1929 ανακοινώνει τα εγκαίνια του Albergo del Gelsomino, που χτίστηκε με πρωτοβουλία της κυβέρνησης του 1928-1929 και του δήμου (που του ανήκει) Κω στο Foro Italico, στην περιοχή που βρίσκεται μεταξύ θάλασσας και των νέων κήπων που περιβάλλουν την καθολική εκκλησία και τα σχολεία».
«Σε μια ορθογώνια κάτοψη ορθώνεται ένας γραμμικός, λευκός και ογκώδης όγκος, με κατακόρυφη ανάπτυξη τριών ορόφων, που στηρίζεται σε μια βάση από πολύχρωμη τεχνητή πέτρα -η οποία εκτείνεται στα πλαίσια των μεγάλων ανοιγμάτων που δομούν το ισόγειο- και ολοκληρώνεται με το προφίλ του από ίδιο υλικό σε τόνους γκρι, ώχρα και μωβ. Η κύρια είσοδος βρίσκεται στην πρόσοψη με θέα στο δρόμο, προς την Αγορά. Η αξονικότητά του υπογραμμίζεται από τον τριμερή εξώστη και τις επάλξεις, μορφολογικά χαρακτηριστικά που βρίσκονται και στο απέναντι μέτωπο, με θέα στη θάλασσα. Το τελευταίο χαρακτηρίζεται επίσης από μια μεγάλη βεράντα με πρόσβαση στην παραλία, που προστατεύεται από μια πέργκολα που στηρίζεται σε κολώνες και χρησιμοποιείται ως καφενείο. Η εσωτερική διανομή βασίζεται σε παραδοσιακές διατάξεις με χωλ, τραπεζαρία και αίθουσα συνομιλίας στο ισόγειο και 18 δωμάτια στους επάνω ορόφους, που χωρίζονται από έναν κεντρικό διάδρομο και είναι εξοπλισμένα με έξι κρεβάτια και δύο μπάνια. Τα δωμάτια είναι επιπλωμένα με έπιπλα σχεδιασμένα από τον αρχιτέκτονα Petracco και δημιουργού του έργου του ξενοδοχείου».
«Τα διακοσμητικά στοιχεία, που εφαρμόζονται με φειδώ, παραπέμπουν τόσο στον Ενετικό Μεσαίωνα, ιδιαίτερα στις επάλξεις, όσο και στην ιπποτική αρχιτεκτονική, ιδιαίτερα στην επιλογή τεχνητής πέτρας σε ζεστές αποχρώσεις για τα κουφώματα και σε ορισμένα έπιπλα από σφυρήλατο σίδερο όπως τα κρεμαστά φανάρια δίπλα στην είσοδο. Η άκαμπτη συμμετρία και η κυριαρχία της καθαρής γραμμής δίνουν στο κτίριο μια γενική deco εμφάνιση. Μετά την προσάρτηση στην Ελλάδα, το κτίριο παρέμεινε ανοιχτό ως ξενοδοχείο Ακταίον, για να υποστεί στη συνέχεια εσωτερικές τροποποιήσεις που προκλήθηκαν από διάφορες αλλαγές στη λειτουργία» τονίζουν οι S.Martinolli, E.Marrioti.
Ο δήμος Κω, ο σημερινός ιδιοκτήτης το νοικιάζει σήμερα στον Κώο επιχειρηματία, Γιώργο Κουτσό.
Γεωδίφης
Πηγές:
1.Ιστορία των Σεισμών της Κω,2018-2023
2.Κώια-Ιακώβου Ζαρράφτη
3.Παλιές Φωτογραφίες της Κω/ΦΒ
4.Παιδί της Ρέας,τριλογία
5.Architettura coloniale italiana nel Dodecaneso 1912-1943- S.Martinolli, E.Marrioti
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
Το Foro Italico πριν από την κατασκευή του Gelsomino, δεκαετία του ΄20.
Η Σκάλα της Κω, την δεκαετία του ΄20 χωρίς το ξενοδοχείο Gelsomino-Ακταίο του τριεστίνου Rodolfo Petracco. Δεξιά το οθωμανικό νεκροταφείο το οποίο έφθανε κοντά στην θάλασσα.
Στα τέλη της δεκαετίας του 30, πριν από τον Μεγάλο Σεισμό, με την πλούσια σε άμμο παραλία. Πόσο έχει οπισθοδρομήσει η ακτή σε λιγότερο από 100 χρόνια; Τουλάχιστον 20-30μ. μπροστά από το Gelsomino , το λιγότερο 0,25-30μ. τον χρόνο σύμφωνα με πρόχειρους υπολογισμούς.
Albergo Gelsomino , στις 30/1/2018, πριν από την ανακαίνιση.
Το Gelsomino με την «ρωμαϊκή» πέργκολα του επί Ιταλοκρατίας.
Μετά από την ανακαίνιση του, από τον συμπατριώτη μας Γιώργο Κουτσό.
Το ξεν.Gelsomino, η Πιατζα Μαρίνα και το Κυβερνείο σε προσεισμική φωτογραφία της δεκαετίας του ΄20;
Ξενοδοχείο Ακταίον, δεκαετία 60;
Πριν από το Gelsomino η παραλία του Ακταίου. Διακρίνεται το οθωμανικό νεκροταφείο στα Πιθαράκια, το μεσαιωνικό τείχος, και το συγκρότημα με το μέγαρο του γιατρού Ν.Ανδριωτάκη, πριν ακόμη χτιστεί το Αμαρυλλίς.
Προσεισμική φωτογραφία, διακρίνεται το Κάστρο το οθωμανικό νεκροταφείο, το λιμάνι της εποχής όπου συγκεντρώνονταν τα εμπορεύματα και τα αγροτικά προϊόντα για την Αλεξάνδρεια και τους άλλους προορισμούς. To Gelsomino δεν υπάρχει, διακρίνονται σπίτια της Χώρας, όλα αυτά έχουν χαθεί λόγω του σεισμού και της ανάπλασης της περιοχής από τους Ιταλούς.
Ακταίο[ Gelsomino] και Ακτή Μιαούλη, δεκαετία ΄50.
Ξενοδοχείο Ακταίο[Gelsomino], δεκαετία ΄50. Φωτογραφία του Δημ.Κανάρη.
Δεξιά το Gelsomino και στο κέντρο το καμπαναριό του καθεδρικού ναού, δεκαετία ΄20.