Αναζητώντας τον ναό της Αγ.Παρασκευής του Ζαρράφτη!
Η φωτογραφία λήφθηκε πριν από τον σεισμό κατά την ιταλική περίοδο και αποτυπώνει με τον καλύτερο τρόπο την περιοχή κατά το τέλος της οθωμανικής περιόδου πριν ακόμη αρχίσουν τις τεχνικές παρεμβάσεις τους οι Ιταλοί στην πόλη της Κω.
Πίσω είναι η σημερινή Πλατεία Ελευθερίας που τότε δεν υπήρχε, ενώ ακόμη δεν είχε φτιαχτεί η Αίγλη[ Casa di Fascio των Ιταλών]. Διακρίνεται η νέα είσοδος στο Τέμενος Defterdar επί της τωρινής Πλατείας Καζούλη.Η παλαιότερη βρισκόταν απέναντι από το Μουσείο.
«Βόρεια από την Άσπα αρχίζει η τουρκική συνοικία, στην οποία δεσπόζει τέμενος Defterdar από μάρμαρο. Λέγεται ότι ανακατασκευάστηκε πριν από το τέμενος της Λότζιας [δηλαδή πριν από το 1786]. Το ίδρυμα είναι προγενέστερης εποχής γεγονός που επιβεβαιώνει την παράδοση η οποία λέει ότι ήταν χριστιανικός ναός και μάλιστα της Αγίας Παρασκευής. Ανατολικά ανοίγεται λιθόστρωτη πλατεία με παντοπωλεία, αντί να ονομάζεται Αγορά λέγεται Φόρος» γράφει στα Κώια του ο Ι.Ζαρράφτης.
H Παρασκευή η Οσιομάρτυς έζησε στη Ρώμη κατά το 2ο αιώνα και αποκεφαλίστηκε επί ημερών του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου.
Από τη θέση του Defterdar περνούσε το Αρχαίο Τείχος του 4ου αιώνα π.Χ. Το τείχος καταστράφηκε το 139 μ.Χ από σεισμό από το Ρήγμα της Ρόδου. Επί Αντωνίνου Πίου ανοικοδομείται η πόλη.
Σήμερα ότι παλαιότερο είχε το τέμενος εξωτερικά, έχει χαθεί. Το στέγαστρο με τον τρούλο καταστράφηκε από τον σεισμό του 2017, όμως οι κολώνες του ήταν φτιαγμένες από ντόπιο υλικό από κάποιο αρχαίο άγνωστο ναό. Γύρω από το Defterdar υπήρχαν ναοί ελληνιστικής ή ρωμαικής περιόδου. Αλλά είναι δύσκολο να πούμε κάτι περισσότερο.
Δεν είναι γνωστό αν είχε οικοδομηθεί κάποια παλαιοχριστιανική βασιλική της Αγ.Παρασκευής το διάστημα μεταξύ 4ου-6ου αιώνα μ.Χ. Αλλωστε, αν υπήρχε ένας ναός κατά πάσα πιθανότητα θα είχε καταστραφεί σε ένα από τα 3 ισχυρότατα επεισόδια που συνέβησαν το 334, 469 και 554 μ.Χ.
Βέβαια, υπάρχει μία μικρότερη πιθανότητα [στην θέση του Defterdar] να οικοδομήθηκε την πρώιμη ιπποτική περίοδο όμως άν έχουν έτσι τα πράγματα πολύ δύσκολα θα γλίτωνε από το μέγιστο επεισόδιο του 1493 μ.Χ.
Επίσης , αξίζει να αναφέρουμε το Προσκυνητάρι της Αγ.Παρασκευής το οποίο όμως συναντάται στην Λ.Ιπποκράτους μέσα στο Μεσαιωνικό Τείχος στην Αρχαία Αγορά της πόλης. Δεν καταστράφηκε το 1933 και οι Ιταλοί δεν το κατεδάφισαν. Υπάρχει μέχρι σήμερα, ενώ διακρίνονται παλαιοχριστιανικά μέλη στην λιτή κατασκευή.
Δεν είναι απίθανο να υπήρχε παλαιότερα ναός της Αγίας Παρασκευής σε αυτή τη θέση, κατά την μεσαιωνική περίοδο.
Γεωδίφης
Πηγές:
1. Κώια-Ιακ.Ζαρράφτης
2. Ιστορία της νήσου Κω-Β.Χατζηβασιλείου,1990
3. Ιστορία των σεισμών της Κω,2018-2023
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
Το προσκυνητάρι της Αγ.Παρασκευής και η ανατολική στοά της αρχαίας πόλης του 4ου αιώνα π.Χ. Ταχυδρομική κάρτα, δεκαετίας '90.
Το στέγαστρο και ο τρούλος με αρχαίες κολώνες που καταστράφηκε από τον σεισμό του 2017
Από το Defterdar περνούσε το γιγαντιαίο τείχος της πόλης.
Το Προσκυνητάρι της Αγ.Παρασκευής.
Μία μικρή στιγμή από την καθημερινή ζωή των Κώων του περασμένου αιώνα.Το κεντρικότερο μέρος του προηγούμενου αιώνα της πόλης Κω δεν ήταν η Πλατεία Ελευθερίας [τότε δεν υπήρχε] αλλά ο Φόρος[Τσαρσί για τους μουσουλμάνους] όπως τον έλεγε ο Ιακ.Ζαρράφτης,με την συνοικία Κοντοπόδη [σημερινή πλατεία Καζούλη].
Η σημερινή Βασ.Παύλου, Via del Mercato των Ιταλών.
Το προσκυνηράρι της Αγίας Παρασκευής στην Αρχαία Αγορά της πόλης Κω, δεκαετία ΄30.Διακρίνονται οι κίονες από την ανατολική μαρμάρινη στοά της πόλης και πιο δεξιά οι 8 μαρμάρινες κολώνες του Αγ.Νικολάου της Χώρας. Δεν είχαν ακόμη μεταφερθεί στη σημερινή του θέση.Η φωτογραφία λήφθηκε 3-4 χρόνια μετά από το φονικό σεισμό.
Η στήλη της Αγίας Παρασκευής, δεκαετία ΄30. Καταστράφηκε , το 2017 από τον σεισμό.
Αγ.Παρακευή,2013.
Αγία Παρασκευή, λίγο πριν από τον σεισμό του 2017.