«Νησί των Σύκων»

Φωτογραφία από τη Νίσυρο του προηγούμενου αιώνα. Οι Οθωμανοί έλεγαν Ιντσιρλί τη Νίσυρο, δηλαδή Νησί των Σύκων. Δεν είχαν άδικο.

Η ηφαιστειακή Νίσυρος έχει τα καλύτερα σύκα της Ελλάδας. Άλλωστε από χρόνια οι ντόπιοι έκαναν την «Κουκουζίνα» το ξακουστό παραδοσιακό ούζο από σύκο που έχει παρόμοια γεύση με τη ρακή. 

Όταν έπεσε η αγροτική παραγωγή του νησιού σε αμύγδαλα, σύκα, βελανίδια, σταφύλια, ελιές, η αλιευτική και κτηνοτροφική δραστηριότητα [κατσίκια, γουρούνια, βόδια], οι Νισύριοι άρχισαν να μεταναστεύουν. Αρχικά προς Αλεξάνδρεια, Σμύρνη, Κωνσταντινούπολη και αργότερα προς την Αμερική. Ιδίως μετά τον σεισμό του 1933 από το γειτονικό Ρήγμα Κω αρκετοί πήγαν προς την Αθήνα.

Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης, η Νίσυρος δέχεται επιδρομές από πειρατές και Τούρκους. Μετά τον μέγιστο σεισμό του 1493 μ.Χ από το Ρήγμα Κω ερημώνει ολοκληρωτικά το νησί. Το 1522 υποτάσσεται στους Οθωμανούς έως το 1912, όταν περνά στην Ιταλική κατοχή.

Το ειδικό καθεστώς που είχε παραχωρηθεί από τους Οθωμανούς στα Δωδεκάνησα, με ισχυρή και δραστήρια τοπική αυτοδιοίκηση, επέτρεψε στη Νίσυρο να αναπτυχθεί σημαντικά αυτή την περίοδο. Πλήθος εκκλησιών και δραστηριοτήτων αυτής της περιόδου μαρτυρούν σχετική ευμάρεια και έντονη κοινωνική ζωή.

Στους πρώιμους Βυζαντινούς χρόνους, χτίζονται πολλές μεγάλες και μικρές εκκλησίες, τα ερείπια ορισμένων από τις οποίες διασώζονται έως σήμερα.
Το 554 μ.Χ παθαίνει τρομερές καταστροφές από τον Υπερμέγιστο του Κεραμεικού.Από τον 6ο έως τον 10ο αιώνα δεν έχουμε πληροφορίες για το νησί.

Από τον 11ο έως τον 15ο αιώνα κυριαρχούν οι αρχικά οι Βενετοί και αργότερα οι Ιωαννίτες ιππότες, που οικοδομούν το ομώνυμο Κάστρο στο Μαντράκι της Νισύρου και πολλά άλλα οχυρωματικά έργα.

Η Ρωμαϊκή περίοδος άφησε τα σημάδια της. Πολλά γλυπτά και υπολείμματα λουτρών και δεξαμενών,  σώζονται σήμερα έξω από τους Πάλους.

Η προκλασική και κλασική περίοδος [10ος έως 4ος π.Χ.αιώνας] αντιπροσωπεύεται κυρίως με το πασίγνωστο Παλαιόκαστρο, και αρχαίους ναούς που καταστρέφονται από το μέγιστο επεισόδιο του 411 π.Χ, πάλι από το Ρήγμα Κω.

Τα υλικά τους επαναχρησιμοποιούνται στις παλαιοχριστιανικές εκκλησίες, και για την κατοίκιση του Άργους της Νισύρου, και στις γύρω νησίδες Γυαλί, Πυργούσα και Παχιά.

Από την Ελληνιστική περίοδο διασώζονται ορισμένα ερείπια, καθώς και πύργοι-φυλάκια[φρυκτωρίες], τόσο στο νησί του Πολυβώτη όσο και στη γειτονική νησίδα Πυργούσα, που πήρε το όνομά της από αυτούς.

Τα παλαιότερα ευρήματα ανθρώπινης παρουσίας με υπολείμματα κατοίκισης στον Δίαυλο Κω-Νισύρου βρίσκονται στην Κω, στην αρχαία Κισσηρίδα [Γυαλί] και στη ΒΔ Νίσυρο.

Η μινωική Κρήτη έχει στενή σχέση με τη Νίσυρο όπως αποδεικνύεται από ένα θαυμάσιο κύπελλο κατασκευασμένο από οψιδιανό του Γυαλιού, που βρέθηκε στο ανάκτορο της Ζάκρου.

Υπάρχουν ίχνη μινωικής και μυκηναϊκής παρουσίας με αρχαία δημιουργήματα και «κυκλώπεια» τείχη  στο νησί.

Γεωδίφης

Πέντε πόδια από το τείχος