Ο μεγαλύτερος σεισμός της Μεσογείου

Το ρήγμα που έδωσε τον μεγάλο σεισμό.

Ο μεγαλύτερος σεισμός της Μεσογείου ο οποίος συνοδεύτηκε από το επίσης μεγαλύτερο γνωστό θαλάσσιο κύμα «τσουνάμι» καταγράφηκε, τον Ιούλιο του 365 μ.Χ. στην Κρήτη και είχε συνέπειες σε όλη την περιοχή. 

Ο Θεοφάνης περιγράφει ότι «το θαλάσσιο κύμα υπερέβη τις υψηλές οικοδομές και τα τείχη, έριξε πλοία στις αυλές της Αλεξάνδρειας ενώ στην Αδριατική τα καράβια ακούμπησαν τον πυθμένα». Μόνον στην Αλεξάνδρεια πνίγηκαν 50.000 άνθρωποι.

Συνέβη την 21 Ιουλίου 365 μ.Χ και προήλθε από ένα ανάστροφο ρήγμα η δε μετατόπιση από αυτό ήταν περίπου 10 μέτρα και ανύψωσε τη δυτική Κρήτη και μετέτρεψε λιμάνια σε τμήματα ξηράς. 

Ο Αμμιανός Μαρκελλίνος βιώνει και περιγράφει την τρομερή καταστροφή «παρόμοια της οποίας δεν βρίσκει κανείς ούτε στους θρύλους ούτε στα αληθινά ιστορικά γεγονότα. Η θάλασσα αποσύρθηκε και τα νερά τραβήχτηκαν σε τέτοια έκταση ώστε ο βυθός της αποκαλύφθηκε...Τεράστιες ποσότητες νερού φόνευσαν, κατά την επιστροφή τους, πολλές χιλιάδες ανθρώπων. Όταν η μανία των νερών κόπασε, φάνηκαν μερικά κατεστραμμένα πλοία και πτώματα ναυαγών. Μερικά μεγάλα πλοία είχαν εκσφενδονιστεί από το κύμα στις στέγες σπιτιών, όπως συνέβη στην Αλεξάνδρεια, και άλλα σε απόσταση μέχρι δύο μίλια από την ξηρά».

Ο μεγάλος αυτός σεισμός συνοδεύτηκε από το μεγαλύτερο γνωστό παλιρροϊκό κύμα (τσουνάμι) στην Ιστορία. Το επίκεντρό του εντοπίζεται στον θαλάσσιο χώρο κοντά στη Φαλάσαρνα, στο νοτιοδυτικό άκρο της Κρήτης. Ο σεισμός προκάλεσε μέσα σε λίγες μόνο μέρες την ανύψωση της δυτικής Κρήτης κατά αρκετά μέτρα πάνω από το επίπεδο της θάλασσας! Από τον μεγάλο σεισμό ανυψώθηκε κατά 10 μέτρα η Φαλάσαρνα, κατά περίπου 4 μέτρα τα Χανιά και ένα περίπου μέτρο το Ηράκλειο. Διαπιστώθηκε ότι η ολίσθηση ήταν μεγαλύτερη στο ΝΑ τμήμα του ρήγματος και μικρότερη στο ΒΔ (προς Πελοπόννησο) ενώ στα Αντικύθηρα η ανύψωση ήταν στα 2,7 μέτρα.  Η ανύψωση αυτή φαίνεται πολύ χαρακτηριστικά στο αρχαίο λιμάνι της Φαλάσαρνας. Μετά το σεισμό η Φαλάσαρνα φαίνεται να εγκαταλείπεται οριστικά. Στο Μεσαίωνα η θέση της είναι άγνωστη και μόλις το 1837 ο Άγγλος περιηγητής R. Pashley αναγνώρισε και ταύτισε τα ερείπιά της, όχι όμως και το λιμάνι που βρισκόταν πλέον 100 μέτρα μακριά.

Σήμερα ο σεισμός των 8,3-8,5 βαθμών, που συντάραξε τη Μεσόγειο το 365 μ.Χ. και το τσουνάμι που προκάλεσε, αποτελεί, «σχολείο» για την εφαρμογή ερευνητικών μοντέλων που μπορούν να αποκαλύψουν πολλά για το μέλλον για την ευρύτερη περιοχή του Αιγαίου. Το ελληνικό τόξο εκτείνεται από την περιοχή των κεντρικών Ιονίων νήσων μέχρι τη Ρόδο κι αποτελεί τμήμα του μετώπου σύγκλισης μεταξύ των λιθοσφαιρικών πλακών της Ευρασίας και της ανατολικής Μεσογείου μέχρι την Κύπρο. Η ολίσθηση  της πλάκας έγινε στα όρια των πλακών με αποτέλεσμα να προκληθεί αυτός  ο φοβερός σεισμός.

Για το νησί της Κω δεν υπάρχουν μαρτυρίες ωστόσο ο σεισμός εκτιμάται ότι πρέπει να το επηρέασε αφού πρόκειται για «παγκόσμιο» σεισμό όπως εκείνο της Σουμάτρας  και της Χιλής που ζήσαμε πρόσφατα. Τα νοτιοδυτικό τμήμα του νησιού πρέπει να επηρεάστηκε από του τσουνάμι που εκδηλώθηκε από τον σεισμό της Φαλασάρνας. Μια μελέτη για τσουνάμι  στα νότια παράλια της Κεφάλου ίσως να φέρει στο φώς πρόσθετα στοιχεία για αυτό το συμβάν που τότε συντάραξε την Μεσόγειο.

Γεωδίφης

Πηγές:

1. Ιστορία των Σεισμών της Κω, 2018-2023

2. Γεωστοχασμοί, 2012

Ερείπια της αρχαίας Φαλασάρνας.

Το τσουνάμι του 365 μ.Χ βύθισε την αρχαία Neopolis στην Τυνησία;  Πρόσφατα ανακαλύφθηκαν ερείπια από την αρχαία ρωμαϊκή πόλη Neopolis στα ανοικτά βορειοανατολικά της Τυνησίας, προφανώς επιβεβαιώνοντας τη θεωρία ότι η πόλη  εν μέρει κατακλύστηκε από ένα τσουνάμι τον 4ο αιώνα μ.Χ.Μια υποβρύχια αποστολή βρήκε δρόμους, μνημεία και περίπου 100 δεξαμενές που χρησιμοποιούννταν για την παραγωγή καρυκευμάτων με βάση το ψάρι που ήταν ένα από τα αγαπημένα της αρχαίας Ρώμης.Η ανακάλυψη αυτή  επέτρεψε να διαπιστωθεί με βεβαιότητα ότι  ήταν ένα σημαντικό κέντρο για την κατασκευή καρυκευμάτων , ίσως το μεγαλύτερο κέντρο στον ρωμαϊκό κόσμο.Η ανακάλυψη απέδειξε επίσης ότι η πόλη είχε εν μέρει κατακλυστεί από ένα τσουνάμι στις 21 Ιουλίου στο 365 μ.Χ., από το οποίο είχαν υποστεί μεγάλες ζημίες η Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και η Κρήτη.Πηγή-timesofisrael.com/