Καστρί της Κεφάλου;
Κατά το Ολόκαινο (Μεταπαγετώδης περίοδος), και πιο συγκεκριμένα 9.000 χρόνια πριν από σήμερα, η στάθμη της θάλασσας ανυψώνεται κατά περίπου 30 μέτρα.
Το Αιγαίο αποκτά σχεδόν τη σημερινή του μορφή και χαρακτηρίζεται από θερμές κλιματολογικές συνθήκες, ευνοϊκές για μόνιμη εγκατάσταση. Διαφορές παρατηρούνται μόνο στην πορεία των ακτογραμμών, ως συνέπεια των αυξομειώσεων της στάθμης της θάλασσας λόγω της τήξης των πάγων και σεισμικών φαινομένων, που σημειώθηκαν κατά τις τελευταίες χιλιετίες. Το πρώιμο και μέσο Ολόκαινο αντιστοιχούν πολιτισμικά στη Μεσολιθική, τη Νεολιθική και την εποχή του Χαλκού.
Την εποχή που γίνονταν όλα αυτά γεννιόταν ένα πανέμορφο νησάκι στο νοτιοδυτικό τμήμα του νησιού μας: το Καστρί της Κεφάλου. Το χρονικό διάστημα πριν από 10.000-7.000 χρόνια το νησάκι δεν υπήρχε καν αφού ήταν τμήμα μιας μεγαλύτερης στεριάς, με ακτογραμμή που βρισκόταν περίπου 30- 20 μέτρα πιο βαθιά από την σημερινή. Όμως το λιώσιμο των πάγων και η αύξηση της στάθμης της θάλασσας που συντελούνταν είχαν ως αποτέλεσμα η τότε ακτογραμμή να μετατοπισθεί πιο εσωτερικά (περίπου 900 μέτρα)προς την σημερινή ακτή. Η κίνηση της ακτογραμμής ήταν καθοριστική για να αποκτήσει το Καστρί την σημερινή του μορφή.
Σε αυτό το τόσο μοναδικό νησάκι σήμερα παρατηρεί κανείς πετρώματα από δύο διαφορετικές χρονικές περιόδους. Το ανατολικό τμήμα του αποτελείται από ηφαιστειακά πετρώματα(ιγκνιμβρίτης) ηλικίας 11.000.000 ετών που προέρχονται από τις ηφαιστειακές εκρήξεις που γίνονταν τότε στην ανατολική Κω και στην μικρασιατική ξηρά. Η βραχώδης περιοχή του Αγ. Στεφάνου όπως και οι κοντινές βραχονησίδες επίσης αποτελούνται από το ίδιο υλικό. Το δυτικό μέρος είναι παλαιότερο σε ηλικία αφού είναι 140.000.000 χρόνων και αποτελείται από ασβεστόλιθους που δημιουργήθηκαν σε μια υποθαλάσσια οροσειρά η οποία υπήρχε τότε στο Αιγαίο και λεγόταν «ύβωμα Γαβρόβου» και σήμερα πια δεν υπάρχει. Πρόκειται για μια γεωλογική γειτονιά όπου συναντήθηκαν πετρώματα 140.000.000 τουλάχιστον ετών με πρόσφατες αποθέσεις που δημιουργήθηκαν 10.000 χρόνια πριν.
Πως βρέθηκαν εκεί πετρώματα διαφορετικής χρονικής περιόδου; Έπρεπε να συνεργαστούν ασύλληπτες γεωλογικές δυνάμεις για την λογική μας. Έπρεπε να δράσουν από κοινού η ιζηματογένεση, οι διαβρωτικές δυνάμεις, η τεκτονική των πλακών και τα μοναδικά ηφαίστεια της περιοχής μας ώστε να δημιουργήσουν αυτό το υπέροχο νησί. Αυτές οι δυνάμεις γέννησαν τα πρώτα υλικά από τα οποία απαρτίζεται. Αφού πέρασαν εκατομμύρια χρόνια από την δημιουργία τους, μετά ήταν μόνο θέμα χρόνου, να αναδυθεί.
Οι σεισμοί των τελευταίων χιλιετιών, αλλά κυρίως οι κλιματολογικές μεταβολές αυτές που τόσο μας ταλαιπωρούν τον τελευταίο καιρό έβαλαν το χεράκι τους μαζί με τις διαβρωτικές δυνάμεις για να πάρει το νησάκι την μορφή που σήμερα τόσο μας εντυπωσιάζει. Μια ιστορία πολλών εκατομμυρίων χρόνων είναι αποτυπωμένη στους βράχους αυτής της νησίδας.
Ν.Καστρί.
Παλαιογεωγραφικός χάρτης Κεφάλου Κω.
Ν.Καστρί, 2011. Από το panoramio.