Γνωρίστε, καλύτερα τον αμίαντο
Ο αμίαντος είναι ένας γενικός όρος, μια κοινή ονομασία για μια ομάδα ορυκτών, που ανήκουν στην κατηγορία των σερπεντινών και αμφιβόλων και είναι γνωστά για τις ιδιαίτερες φυσικές και χημικές ιδιότητές τους: υψηλή μηχανική αντοχή, σταθερότητα ( άφθαρτες ιδιότητες ), αντοχή στις φλόγες, στη θερμότητα και στα διαβρωτικά χημικά (όξινα και αλκαλικά διαλύματα).
Έχει ινώδη μορφή και κρυσταλλική δομή και είναι γνωστός για τις μονωτικές του ιδιότητες ιδιαίτερα για την ανθεκτικότητά του στις ψηλές θερμοκρασίες. Η χρήση του είναι γνωστή από τον 1ο μ.χ. αιώνα. Τα χρόνια μεταξύ 1940 και 1980 ο αμίαντος σε συνδυασμό με το τσιμέντο και σε διάφορες μορφές, κατέκτησε την αγορά των οικοδομικών υλικών και έγινε ένα από τα βασικά της προϊόντα με αποτέλεσμα να τον συναντούμε σήμερα σε κυματοειδή φύλλα επικάλυψης, λέβητες, χαρτόνια, αμιαντοσωλήνες, συμπλέκτες κ.α.
Οι τύποι βράχου που φιλοξενούν τον αμίαντο είναι τα δολομιτικά μάρμαρα και μεταμορφωμένα πετρώματα με σχηματισμούς σιδήρου και αλκαλικές διεισδύσεις. Ο αμίαντος λόγω των πολύ καλών ιδιοτήτων του και του χαμηλού κόστους αποτέλεσε την ιδανική λύση ως μονωτικό και κατασκευαστικό υλικό για πολλές δεκαετίες. Έτσι σήμερα αμιαντούχα υλικά βρίσκονται σχεδόν παντού. Σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις, εργοστάσια, δημόσια κτίρια, σχολεία και κατοικίες. Για να δημιουργήσει πρόβλημα ο αμίαντος πρέπει οι ίνες του να αποδεσμευτούν από το αμιαντούχο υλικό. Πράγματι, όταν κανείς χειρίζεται, εργάζεται ή συνυπάρχει σε χώρους όπου βρίσκονται αμιαντούχα υλικά αυτά μπορεί να σπάσουν ή να διαταραχθούν και να αποδεσμεύσουν πολύ μικρές ίνες ικανές λόγω μεγέθους να φθάσουν με την εισπνοή μέχρι τις κυψελίδες των πνευμόνων. Το είδος του αμιάντου που έχει χρησιμοποιηθεί και ο τρόπος με τον οποίο έχει χρησιμοποιηθεί μπορούν να επηρεάσουν την ποσότητα των ινών που μπορεί να αποδεσμευτούν.
Δυστυχώς από έρευνες που έγιναν αρχικά στη Μεγάλη Βρετανία διαπιστώθηκε ότι ο αμίαντος αποτελούσε την μεγαλύτερη αιτία καρκίνου των πνευμόνων. Η εισπνοή σκόνης αμιάντου εντοπίστηκε στα άτομα που εργάζονταν με αμίαντο σαν κύρια αιτία θανάτου και ονομάστηκε πνευμονική αμιάντωση. Στη συνέχεια εργαστηριακές και επιδημιολογικές μελέτες που έγιναν σε όλο τον κόσμο ενίσχυσαν την άποψη αυτή και απέδειξαν ότι εκτός από αμιάντωση οι εισπνεόμενες ίνες αμιάντου προκαλούσαν καρκίνο των βρόχων και των πνευμόνων και μεσοθηλίωμα δηλαδή καρκίνο στις μεμβράνες που περιβάλουν τους πνεύμονες.
Οι επιδημιολογικές μελέτες που έγιναν έδειξαν ότι ο αμίαντος είναι ένα πολύ επικίνδυνο υλικό και η εισπνοή των μικροσκοπικών ινών του μπορεί να προκαλέσει πολύ σοβαρές ασθένειες, οι οποίες εμφανίζονται πολλά χρόνια μετά την πρώτη έκθεση. Μερικές απο τις ασθένειες είναι : ο καρκίνος του πνεύμονα, η αμιάντωση, ο καρκίνος του στομάχου όπως και του λάρυγγος, οι υπεζωκοτικές πλάκες, το μεσοθηλίωμα και ο καρκίνος του εντέρου.
Οι βλαπτικές επιδράσεις του αμίαντου έχουν διαπιστωθεί τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1920, οπότε ο Βρετανός παθολόγος Dr. Cooke εξέτασε εργάτες που εκθέτονταν σε περιβάλλον σκόνης αμίαντου και ονόμασε την παρατηρούμενη ασθένεια του πνεύμονα "ασβέστωσις". Σήμερα ο αμίαντος θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες καρκινογένεσης (κυρίως μεσοθηλίωμα και καρκίνος του πνεύμονα), στην περίπτωση που οι ίνες του εισχωρήσουν στον ανθρώπινο οργανισμό. Η διαπιστωμένη, πλέον, ενοχοποίηση του για καρκινογένεση έχει οδηγήσει πολλές χώρες στη λήψη αυστηρών μέτρων για τον περιορισμό της χρήσης του και τη σταδιακή πλήρη απαγόρευσή του. Στην Ελλάδα η νομοθεσία χαρακτηρίζεται από ένα αρκετά αυστηρό πλαίσιο για την χρήση του αμίαντου (ΠΔ 70α/1988, ΠΔ 175/97), ενώ πλέον σε εφαρμογή των ευρωπαϊκών οδηγιών 1999/77/ΕΚ και 2003/18/ΕΚ απαγορεύεται η εξόρυξη και χρήση του. Η διαχείριση του αμίαντου σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία και με γνώμονα την προστασία του προσωπικού που μπορεί (εσκεμμένα ή όχι) να έρθει σε επαφή μαζί του, προϋποθέτει την αναγνώρισή του. Αυτό δεν είναι πάντα εύκολο δεδομένου ότι μοιάζει μακροσκοπικά με αρκετά άλλα υλικά τα οποία όμως είναι αβλαβή. Για το λόγο αυτό απαιτούνται ειδικές εργαστηριακές αναλύσεις.
Η εισπνοή ινών αμιάντου μπορεί να προκαλέσει καρκινογένεση των πνευμόνων (μεσοθηλίωμα, κ.α.) και γι΄ αυτό το λόγο κατ΄ εφαρμογή του ΦΕΚ 1045Β και του Π.Δ. 212/2006 απαγορεύθηκε στην Ελλάδα η χρήση του. Εξακολουθεί όμως να αποτελεί μεγάλο πρόβλημα δεδομένου ότι λόγω των πολύ καλών ιδιοτήτων του και του χαμηλού κόστους αποτέλεσε την ιδανική λύση ως μονωτικό και κατασκευαστικό υλικό για πολλές δεκαετίες. Στη χώρα μας η χρήση υλικών που περιέχουν αμίαντο είναι διαδεδομένη σε ευρεία κλίμακα. Υπάρχουν σε πολλά εργοστάσια, σχολεία, στρατόπεδα, κυβερνητικά και ιδιωτικά κτίρια, στο δίκτυο ύδρευσης και σε χώρους ανύποπτους, όπου πολλές φορές εγκαταλείπονται μαζί με άλλα απόβλητα/ άχρηστα, σε γειτονιές και παραλίες. Είναι επιτακτική ανάγκη για τις αρμόδιες αρχές να δώσουν προτεραιότητα στο πρόβλημα αυτό και να αναλάβουν την ευθύνη της απομάκρυνσης των αμιαντούχων υλικών, διαφυλάσσοντας το περιβάλλον και την υγεία των πολιτών τους.
Γεωδίφης
