Πως γεννιέται ένας ωκεανός;

Η έρημος Αφάρ της Αιθιοπίας

Οι νομάδες της Αιθιοπίας είναι κατατρομοκρατημένοι. Επί μία εβδομάδα, το έδαφος έτρεμε ακατάπαυστα, άνοιξαν ρωγμές που άρχισαν να καταπίνουν τις καμήλες και τα πρόβατά τους. Τα αέρια, υψηλής περιεκτικότητας σε θειάφι, ξεπήδησαν από μαύρα σκισίματα της Γης, μαζί με μαύρες πέτρες που έφταναν σε ύψος τα 30 μέτρα. Ταυτόχρονα ένα πελώριο μανιτάρι τέφρας σκοτείνιασε τον ήλιο επί τρεις τουλάχιστον ημέρες. «Είχαν και στο παρελθόν ζήσει σεισμούς, αλλά τίποτα σαν τον τελευταίο» λέει ο Αταλί Αγιέλε, σεισμολόγος από το πανεπιστήμιο της Αντίς Αμπέμπα, που βρέθηκε κοντά στους ανθρώπους της φυλής Αφάρ, μετά την ηφαιστειακή έκρηξη προ έτους. «Λένε ότι ο Αλλάχ είναι θυμωμένος μαζί τους».

Όμως, ο Αγιέλε αναζητεί την επιστημονική εξήγηση του φαινομένου. Γνωρίζει ότι η περιοχή είναι γεωλογικώς ασταθής, αλλά το πλήθος των σεισμών -162 μεγαλύτεροι των 4 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ μέσα σε 15 ημέρες- τον κάνει να υποψιάζεται ότι θα συμβεί κάτι τρομερό. Γι’ αυτό ήλθε σε επαφή με Βρετανούς γεωλόγους που χρησιμοποιούν δορυφορική τεχνολογία. Τα συμπεράσματά τους ήταν σαφή: Εδώ στην έρημο Αφάρ, μια από τις πιο ζεστές και άνυδρες της Γης, οι νομάδες γίνονται μάρτυρες της γέννησης ενός ωκεανού. Οι εικόνες του Εnvisat, του δορυφόρου της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος, απεικονίζουν ένα πελώριο φαράγγι, με μήκος 60 χιλιόμετρα και πλάτος οκτώ μέτρα που σκίζει, σε μεγάλο βάθος, την εξωτερική επιφάνεια της Γης. Το σκίσιμο, το μεγαλύτερο που παρατηρήθηκε μετά την έλευση της δορυφορικής τεχνολογίας, προκλήθηκε από την ξαφνική έλευση λιωμένου και πυρωμένου μάγματος μέσα στο ρήγμα που χωρίζει την τεκτονική πλάκα της Νουβίας και της Αραβίας.

Στις αρχές του χρόνου ομάδες από τη Βρετανία, τη Γαλλία, την Ιταλία και τις ΗΠΑ οργάνωσαν αποστολές στην περιοχή της Αφάρ, που βρίσκεται στο σημείο συνάντησης τριών τεκτονικών πλακών. Η πλάκα της Νουβίας και της Σομαλίας συναντιούνται με την αραβική τεκτονική πλάκα. Σε όλο τον πλανήτη, τέτοιες γεωλογικές δομές κινούνται και μεταβάλλονται -έστω λίγα εκατοστά κάθε χρόνο- συγκρούονται και δημιουργούν ορεινούς όγκους, ολισθαίνουν η μία πάνω στην άλλη ή συγκρούονται.

Οι τεκτονικές πλάκες απομακρύνονται δημιουργώντας ωκεανούς, αρχικά στα όρια της πλάκας, η επιφάνεια λεπταίνει και εκτείνεται σαν να είναι καραμέλα γάλακτος. Το μάγμα ανεβαίνει, σπάει την επιφανειακή στοιβάδα και εξωθεί τις τεκτονικές πλάκες ώστε να απομακρυνθούν. Ανάμεσα στα ρήγματα, η επιφανειακή στοιβάδα «πιο βαριά εξαιτίας του μάγματος βυθίζεται και σχηματίζει μία κοιλάδα επιτρέποντας ταυτόχρονα να κυλήσει μέσα της νερό από τις γειτονικές θάλασσες. Αυτό ακριβώς συμβαίνει στην Αφάρ. Τους τελευταίους μήνες η γεωλογική δραστηριότητα στην Αφάρ εντείνεται. Μετά τους σεισμούς του Ιουνίου το ρήγμα αυξήθηκε τουλάχιστον δύο μέτρα. Εκατοντάδες νομάδες Αφάρ ήδη ζητούν καταφύγιο σε μία πόλη 40 χλμ. από τη ζώνη του ρήγματος. Φυσικά φοβούνται να επιστρέψουν στα πατρώα εδάφη τους. Ίσως και να έχουν δίκιο. Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι πρόκειται να γίνουν περισσότεροι και ισχυρότεροι σεισμοί και εκρήξεις. Η έρημος Αφάρ είναι ένα εργαστήριο γεωλογίας που κάθε ημέρα αλλάζει. 

Γεωδίφης

Πηγή-THE GUARDIAN