Γιατί ανεβαίνει η στάθμη της θάλασσας;

Σύμφωνα με μελέτες μέχρι το 2100 η στάθμη μπορεί να ανέβει έως και 1,40 μέτρα και θα απειλήσει παράκτιες περιοχές από το Μπανγκλαντές μέχρι τη Νέα Υόρκη. 

Για τον λόγο αυτό ήδη πολλά κράτη λαμβάνουν υπόψη τους τα σενάρια ανόδου της θερμοκρασίας κατά το προγραμματισμό της προστασίας των παράκτιων περιοχών τους.  Το χρονοδιάγραμμα ανόδου της θερμοκρασίας,  και ο παρατηρηθείς ρυθμός ανόδου των σταθμών της θάλασσας μέσα στον 20ο αιώνα  έχει παρατηρηθεί ότι είναι σε  αναλογία με το ρυθμό ανόδου της θερμοκρασίας. Για κάθε αύξηση κατά ένα βαθμό Κελσίου, η στάθμη θα  ανυψώνεται κατά 10 έως 30 μέτρα, αν και η άνοδος αυτή χρειάζεται χιλιάδες χρόνια για να ολοκληρωθεί.

Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας δεν είναι ένα φαινόμενο που παρουσιάζεται πρώτη φορά στον πλανήτη μας. Είναι ένα γεγονός που έχει επαναληφθεί αμέτρητες φορές ειδικότερα κατά τα τελευταία 2.000.000 χρόνια. Οι δύο σημαντικότερες αιτίες της παγκόσμιας ανόδου είναι η θερμική διαστολή των ωκεανών (το νερό διαστέλλεται καθώς θερμαίνεται) και η απώλεια χερσαίου πάγου λόγω της αυξανόμενης τήξης του. Και οι δύο αιτίες όμως οφείλονται στις αλλαγές που υφίσταται το κλίμα της Γης. Που όμως οφείλεται η κλιματική περιοδικότητα; Σύμφωνα με τη θεωρία του Milankowitch τα αίτια είναι κυρίως αστρονομικά και συνδέονται με περιοδικές μεταβολές στην περιστροφή του πλανήτη μας: γύρω από τον ήλιο και γύρω από τον άξονά του. Τελευταία στο κλίμα της Γης παρεμβαίνει και ο άνθρωπος με την χρήση των ορυκτών καυσίμων.

Όλο αυτό το διάστημα, των εκατομμυρίων ετών παρατηρήθηκε να εναλλάσσονται οι περίοδοι των πάγων δηλαδή οι παγετώδεις με περιόδους με λιγότερο πάγο που ονομάσαμε μεσοπαγετώδεις. Είδαμε ότι κατά τα τελευταία εκατομμύρια χρόνια αυτοί οι περίοδοι εναλλάσσονται κάθε 10.000 χρόνια. Όταν λιώνουν οι πάγοι των παγετώνων έχουμε άνοδο της θαλάσσιας στάθμης ενώ όταν έχουμε αύξηση των παγετώνων παρατηρείται μείωση της στάθμης της θάλασσας. Ωστόσο πρέπει να τονίσω ότι η άνοδος της θερμοκρασίας δεν είναι ένα γραμμικό γεγονός αφού ενδιάμεσα έχουμε και μικρής διάρκειας εποχές πτώσης θερμοκρασίας.

Όπως γίνεται αντιληπτό σημαντικό ρόλο στην λειτουργία της Γης διαδραματίζουν οι κλιματικές μεταβολές και κυρίως η τεκμηριωμένη διαδοχή ψυχρών/παγετωδών με θερμές / μεσοπαγετώδεις περιόδους (με όλα τα επακόλουθά τους, όπως είναι οι ανοδικές και καθοδικές μεταβολές της στάθμης της παγκόσμιας θάλασσας). Αξίζει να επισημανθεί ότι χωρίς αυτές τις κλιματικές αλλαγές δεν θα είχε δημιουργηθεί ο κόσμος των νησιών που τόσο εμείς λατρεύουμε. Το νησί μας  χωρίς να υπερβάλλω μπορώ να πω ότι εκτός από παιδί της τεκτονικής των πλακών είναι και παιδί των κλιματικών αλλαγών. Πως έγινε αυτό, θα σου το παρουσιάσω σε κάποιο από τα επόμενα άρθρα μου.

Η παρατηρούμενη άνοδος της θερμοκρασίας κατά τα τελευταία 18.000 χρόνια είχε σαν συνέπεια, μεταξύ άλλων, και την άνοδο της στάθμης της παγκόσμιας θάλασσας, λόγω της τήξης των παγετώνων, που υπήρχαν στο βόρειο ημισφαίριο, κατά την τελευταία παγετώδη περίοδο. Τι έγινε τότε; όταν ξεκινούσε η άνοδος της θάλασσας τότε η ακτογραμμή βρισκόταν 125-150 μέτρα πιο κάτω από τη σημερινή. Ενώ όπως ήδη ανέφερα  στο άρθρο μου με το Καστρί ,πριν από 9000 χρόνια η ακτή βρισκόταν  25-30 μέτρα  πιο κάτω. Παρατηρώντας όλα αυτά τα φαινόμενα οι ερευνητές έχουν καταρτίσει επιστημονικά μοντέλα σχετικά με την αλλαγή της ακτογραμμής όχι μόνο του παρελθόντος αλλά και για τις μελλοντικές μεταβολές.

Τα μοντέλα αυτά στηρίζονται σε πειραματικά δεδομένα και δείχνουν ότι στα τέλη του 19ου αιώνα ξεκίνησε μια νέα άνοδος της στάθμης της θάλασσας. Εκτιμάται ότι τον 20ό αιώνα η θαλάσσια στάθμη ανήλθε κατά μέσο όρο με ταχύτητα περίπου 1,7 χιλιοστά ανά έτος. Τόσο τα μαθηματικά μοντέλα όσο και οι δορυφορικές και υδρογραφικές μετρήσεις δείχνουν ότι η άνοδος της θαλάσσιας στάθμης δεν είναι ομοιόμορφη σε όλη την επιφάνεια της Γης. Σε κάποιες περιοχές η ταχύτητα ανόδου είναι πολλαπλάσια της μέσης τιμής, ενώ σε άλλες περιοχές η στάθμη της θάλασσας χαμηλώνει. Υδρογραφικές μετρήσεις επιβεβαιώνουν τη μεγάλη γεωγραφική διακύμανση του φαινομένου. Κατά την περίοδο 1993– 2003, για την οποία οι παρατηρήσεις είναι πιο ακριβείς, η θερμική διαστολή και η τήξη χερσαίων παγετών ευθύνονται η κάθε μια περίπου για το 50% της ανόδου της στάθμης της θάλασσας. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες προβλέψεις, αναμένεται ότι κατά τον αιώνα που διανύουμε η στάθμη της θάλασσας θα συνεχίσει να ανέρχεται, και μάλιστα με μεγαλύτερη ταχύτητα από ότι την περίοδο 1961-2003.

Πάνω σε αυτά τα δεδομένα στηρίζονται και οι δορυφορικές μετρήσεις  όχι μόνο της ΝΑΣΑ αλλά και κάθε ερευνητικού ιδρύματος. Έχουν δει ότι η άνοδος μπορεί να είναι της τάξης κάποιων χιλιοστών τον χρόνο, κατά μέσο όρο. Εάν το στρώμα του πάγου της Γροιλανδίας λειώσει, θα οδηγήσει τις στάθμες της θάλασσας να ανέβουν κατά  7 μέτρα σε 1.000 χρόνια. 

Σε ότι αφορά το νησί μας, πιστεύω ότι και αυτό θα δοκιμαστεί απο το φαινόμενο της ανόδου της θάλασσας και μάλιστα σε μεγαλύτερο βαθμό από τα γύρω νησιά. Εκτιμώ  ότι η άνοδος της θαλάσσιας στάθμης  θα είναι να είναι της τάξης των  0,6-0,9 μέτρων, μέσα στα επόμενα 50 χρόνια. Τα μέρη που θα επηρεαστούν περισσότερο είναι η  περιοχή της Λάμπης, το Τιγκάκι και το Μαστιχάρι. Η άνοδος δεν θα  είναι ομοιόμορφη και  θα επηρεάσει  περισσότερο τις αμμώδεις περιοχές και κυρίως εκείνες με χαμηλά υψόμετρα.

Γεωδίφης


 (Για τον αγαπητό φίλο Κώστα)

Φωτογραφίες:

1. Μεταβολές παγκόσμιας στάθμης της θάλασσας κατά τα τελευταία 18.000 χρόνια(Μαριολάκος)

2.Νέα εκτίμηση ανόδου θάλασσας από  1,2-1,4 μέτρα έως το έτος 2100.