Το τέναγος της Λάμπης

Η Λάμπη πριν από 3000 χρόνια από σήμερα. Τέναγος θεωρείται η έκταση που καλύπτεται από ρηχά νερά κοντά σε αμμώδεις παραλίες, στις εκβολές ποταμών. 

Αν εξετάσουμε  την περιοχή της Λάμπης από στενή γεωμορφολογική άποψη θα παρατηρήσουμε ότι καλύπτεται από αβαθή, στάσιμα νερά ενώ ένα χερσαίο τμήμα της περιοχής βρίσκεται κάτω από το σημερινό επίπεδο της θάλασσας. 

Η  περιοχή  περιέχει τα χαρακτηριστικά του βάλτου. Βέβαια μόλις ακούμε βάλτο φέρνουμε στο νου μας ένα μέρος γεμάτο λάσπες, αγκάθια και καλάμια. Ωστόσο τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά. 

Είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό οικοσύστημα. Το νησί μας, έχει πολλά νερά τα οποία διασχίζουν τα λιβάδια πριν καταλήξουν στη θάλασσα. Τα ρέματα όμως εκτός από αυτά τα νερά μεταφέρουν και πλήθος από φύλλα, ξυλαράκια και σκουπίδια. Όλα αυτά κατευθύνονται στη θάλασσα. Λίγο πριν φτάσουν στο κύμα, η φύση φροντίζει να βάλει έναν έλεγχο. Εκεί ακριβώς υπάρχει ο βάλτος. 

Η κλίση της κοίτης του ρυακιού σιγά-σιγά μικραίνει όσο πλησιάζει προς τη θάλασσα με αποτέλεσμα το νερό να χάνει την ορμή του. Έτσι αρχίζει να αφήνει πρώτα τις μεγάλες πέτρες και τα χαλίκια, μετά τα μικρότερα και τέλος το ψιλό  χώμα που κουβαλάει. Το χώμα αυτό είναι πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά γιατί μεταφέρεται από το λιβάδι. 

Το έδαφος του, περιέχει πολλές γαιώδεις και φυτικές ουσίες και αποτελεί το υπόστρωμα που ριζώνουν τα φυτά, διαβρέχεται από το νερό για το μεγαλύτερο διάστημα του έτους τουλάχιστον, ενώ είναι δυνατό, τον περισσότερο καιρό να καλύπτεται από το νερό. Έτσι δημιουργείται μια εύφορη έκταση όπου φυτρώνουν πολλά υδρόφιλα φυτά, όπως τα καλάμια. Εκτός από τα ψηλά πυκνά καλάμια υπάρχουν αρμυρίκια αφού το οικοσύστημα βρίσκεται δίπλα στη θάλασσα, λεύκες, μερικές άγριες μουριές, ευκάλυπτοι, και συκιές, τα περισσότερα από τα οποία είναι και χαρακτηριστικά δέντρα αυτών των οικοσυστημάτων.

Αυτά με τη σειρά τους συγκρατούν όλα τα άλλα ξύλα αλλά δυστυχώς και τα σκουπίδια που κουβαλούσε το ρέμα κι έτσι το νερό που καταλήγει στη θάλασσα είναι πεντακάθαρο. Αν δεν υπήρχε ο βάλτος τα σκουπίδια θα κατέληγαν στη θάλασσα και δε θα μπορούσαμε να περηφανευόμαστε για την πεντακάθαρη παραλία μας. Ο βάλτος βρίσκεται ανάμεσα στις αμμοθίνες και στο λιβάδι. Πολλά από τα φυτά του βάλτου είναι ίδια μ' αυτά που συναντούμε στο λιβάδι και στις αμμοθίνες.

Ο βάλτος είναι πολύ χρήσιμος για τη θάλασσά μας. Είναι το φυσικό της φίλτρο. Πολλοί ισχυρίζονται ότι θα ήταν πιο ωραία η περιοχή αν την διαμορφώναμε σε τσιμεντένιο αυλάκι και αφαιρούσαμε τους θάμνους της περιοχής. Θα ήταν πιο καθαρή η παραλία, ισχυρίζονται. Όμως, εκτός από την καταστροφή που θα φέρναμε σε σπάνια είδη φυτών και ζώων που ζουν εκεί, θα καταστρέφαμε και τη θάλασσά μας. Ο βάλτος τότε δε θα ήταν το φίλτρο της βρομιάς μας, αλλά ένας τεράστιος υπόνομος που θα έριχνε στη θάλασσα, όλα τα σκουπίδια μας. Κυρίως για τον λόγο αυτό  τον σεβάσθηκαν με σχολαστικότητα οι Ιταλοί κατακτητές, απαγόρευσαν την οικοδόμηση του και τον προόρισαν αποκλειστικά και μόνο για  αγροτικές δραστηριότητες. Μόνο στάβλοι επιτρέπονταν στην περιοχή και τίποτα περισσότερο.

Τα έλη και οι βάλτοι θεωρούνται εδώ και εκατοντάδες  χρόνια ανεπιθύμητα τοπογραφικά στοιχεία και  έχουν συνδεθεί με κάτι ανθυγιεινό κι επικίνδυνο. Πριν από την ευρεία εφαρμογή του εντομοκτόνου DDT στα τέλη της δεκαετίας του 1940, ευθύνονταν για τη μάστιγα της ελονοσίας και του κίτρινου πυρετού, αφού αποτελούσαν τόπους αναπαραγωγής των κουνουπιών. Σήμερα, τα οικοσυστήματα που μας απέμειναν προστατεύονται από εθνικές ευρωπαϊκές και διεθνείς κανονιστικές πράξεις. Έτσι, αναγνωρίζεται πλέον η αξία αυτών των οικοσυστημάτων μιας και τα περισσότερα από αυτά  βρίσκονται σε βυθίσματα κατακρατούν μεγάλες ποσότητες γλυκών νερών, επιβραδύνοντας τον ρυθμό απορροής των νερών αυτών προς τους ποταμούς και τελικά προς τη θάλασσα. Η επιβράδυνση αυτή επιτρέπει στο νερό να διεισδύσει στο έδαφος, κι έτσι να ανατροφοδοτήσει τα υπόγεια υδάτινα αποθέματα και έχει μεγάλη σημασία για την πρόληψη των πλημμύρων. Διατηρούν την ποικιλομορφία του τοπίου, ενώ πρέπει να τονιστεί και η αξία τους στη διατήρηση ζωικών και φυτικών ειδών, που δε μπορούν να επιβιώσουν αλλού.

Παλαιότερα, η έκταση του βάλτου ήταν πολύ μεγαλύτερη, αλλά με την πάροδο των χρόνων ελαττώθηκε σημαντικά κυρίως λόγω των κλιματικών μεταβολών που συνέβησαν στην περιοχή τα τελευταία 5.000 χρόνια. Οι κλιματικές μεταβολές που συμβαίνουν σήμερα, δεν συμβαίνουν για πρώτη φορά στην ιστορία της περιοχής.  Η περιοδικότητα των κλιματικών μεταβολών ευθύνεται για την διαμόρφωση αυτού του μοναδικού οικοσυστήματος. Αν την εξετάσουμε γεωλογικά, θα ανακαλύψουμε ότι όλη σχεδόν η ευρύτερη περιοχή της Λάμπης έχει προέλθει από προσχώσεις που δημιουργήθηκαν από φερτές ύλες, οι οποίες μεταφέρθηκαν από τα νερά των χειμάρρων. Αυτό έχει ως συνέπεια να συνίσταται το έδαφος κυρίως από αργιλικά πετρώματα, τα οποία έχουν μικρή διαπερατότητα από το νερό, με αποτέλεσμα ότι νερό καταλήγει στην περιοχή να λιμνάζει, οδηγώντας στο σχηματισμό βάλτου. Το κλίμα που επικρατεί στην περιοχή είναι ζεστό και ξηρό το καλοκαίρι και υγρό το χειμώνα. Το οικοσύστημα της Λάμπης παίζει σημαντικό ρόλο, όσον αφορά τη ρύθμιση του μικροκλίματος της περιοχής και την ποιότητα του περιβάλλοντος αφού  αποτελεί πηγή οξυγόνου και φυσικού δροσισμού.

Τα τελευταία χρόνια η περιοχή χαρακτηρίζεται απο οικιστικές δραστηριότητες, και ρύπανση εξαιτίας των διάφορων ανθρώπινων δραστηριοτήτων όλα αυτά εξαιτίας της αδιαφορίας των αρμόδιων φορέων. Επιπλέον, προκειμένου να προωθηθούν οι διαδικασίες της παράνομης οικοπεδοποίησης γίνεται συνεχής ρίψη μπαζών που προκαλεί τη σταδιακή υποχώρηση του οικοσυστήματος.

Τα αξιοθαύμαστα επιτεύγματα μας άρχισαν να αφήνουν ίχνη και αποτυπώματα πάνω στο οικοσύστημα. Αγνοούμε ότι έτσι ανατρέπουμε ισορροπίες που χρειαστήκαν τουλάχιστον 5.000 χρόνια για να διαμορφωθούν.  

Αλλοιώσαμε την φυσιογνωμία του οικοσυστήματος και ξαφνικά μπήκαμε στη μέση σε φυσικές διεργασίες εκατοντάδων χιλιάδων χρόνων χωρίς να γνωρίζουμε ότι δημιουργούμε ανισσόροπες καταστάσεις σε ένα δυναμικό σύστημα. 

Αν συνεχισθούν οι μεγάλες οικιστικές δραστηριότητες στην περιοχή, θα δημιουργηθούν πρόσθετα προβλήματα που ούτε πολυδάπανα αντιπλημμυρικά έργα θα μπορούν πια να αντιμετωπίσουν. Ας μην ξεχνάμε ότι η περιοχή συγκεντρώνει ρέοντα ύδατα κι αποτελεί φραγμό ανάμεσα στη θάλασσα και τη ζώνη των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Ας κατανοήσουμε επιτέλους ότι είμαστε ένα μέρος του περιβάλλοντος και όχι οι κατακτητές του. Έχουμε την ηθική υποχρέωση να διασφαλίσουμε την αρμονία με την υπόλοιπη φύση.

Γεωδίφης

Μεταβολή της θαλάσσιας στάθμης τα τελευταία χρόνια.