Οι ελέφαντες της Τήλου
Είχε ελέφαντες η Τήλος; δυσπιστεί κανείς διαβάζοντας τον τίτλο. Και όμως, είχε και ήταν οι τελευταίοι ελέφαντες στην Ευρώπη. Εάν πάμε 50.000 χρόνια πίσω, θα δούμε ελέφαντες στη Τήλο. Το ύψος τους υπολογίζεται πως έφτανε στα 120-150 εκατοστά. Τα απολιθώματα που βρέθηκαν στο σπήλαιο Χαρκαδιό, κείτονταν μέσα σε στρώματα σκόνης. Ήταν 3.500 χρόνια πριν, όταν κανένας ελέφαντας δεν απέμεινε στην Τήλο.
Για τους ενδημικούς ελέφαντες της Τήλου προτάθηκε το νέο επιστημονικό όνομα Elephas tiliensis n. sp. Το νέο είδος βασίζεται στο γεγονός ότι οι ελέφαντες της Τήλου δεν ήταν ποτέ δυνατόν να αποτελούν μέρος του πληθυσμού του Elephas falconeri από την Σικελία ή άλλου πληθυσμού ενδημικών ελεφάντων, δεδομένου ότι ελέφαντες της Τήλου έζησαν πλήρως απομονωμένοι από κάθε άλλο ενδημικό ελέφαντα της Μεσογείου. Οι ελέφαντες της Τήλου είναι αρκετά πιο μεγαλόσωμοι από τα μικρότερα είδη της Σικελίας (Elephas falconeri), της Κρήτης (Elephas creticus) και της Κύπρου (Elephas cypriotes) σύμφωνα με τις λεπτομερείς συγκρίσεις που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα. Οι ελέφαντες της Τήλου δεν απέκτησαν ποτέ τις διαστάσεις των μεγαλύτερων ενδημικών ελεφάντων της Σικελίας (Elephas mnaidriensis) και της Κρήτης (Elephas creutzburgi και Elephas chaniensis). Η μορφολογική μελέτη του νέου είδους έχει αποκαλύψει ένα είδος με πολυάριθμες αλλαγές που αφορούν στο μετακρανιακό υλικό και επιτρέπουν την περιγραφή ενός πολύ ευκίνητου ζώου καλά προσαρμοσμένου στο νησιωτικό περιβάλλον με πολύ καλές δυνατότητες κίνησης στο τραχύ έδαφος. Η εξαφάνιση του Elephas tiliensis κατά το Ολόκαινο είναι αποτέλεσμα συνδυασμού παραγόντων περιβαλλοντικής πίεσης που προκλήθηκε από τις κλιματικές αλλαγές, τη μείωση της έκτασης του νησιού εξαιτίας της ευστατικής ανόδου της στάθμης της θάλασσας μετά το τελευταίο θερμοκρασιακό ελάχιστο αλλά και της ηφαιστειότητας στην ευρύτερη περιοχή.
Ο Elephas tiliensis n. sp. είναι ο τελευταίος ενδημικός ελέφαντας της Μεσογείου και της Ευρώπης. Ήταν ελέφαντας μικρών έως μέσων διαστάσεων τουλάχιστον 50% ή ακόμη πιο μικρόσωμος από τον πιθανό προγονό του, τον ηπειρωτικό Elephas (Palaeoloxodon) antiquus. Η εξέλιξή τους σε νάνο ελέφαντες οφείλεται στο ακόλουθο γεγονός. Όταν αυτά τα θηλαστικά απομονώθηκαν για αρκετό χρονικό διάστημα στο νησί, μετατράπηκαν σε νάνες μορφές. Οι μεταβολές αυτές στο μέγεθός τους οφείλονται στο ιδιόμορφο νησιωτικό περιβάλλον με τα εξής χαρακτηριστικά: περιορισμένη τροφή, ορεινό έδαφος, αδυναμία ανταλλαγής γενετικού υλικού, απουσία σαρκοφάγων ειδών, κάλυψη του νησιού με ηφαιστειακό υλικό κ.λπ.
Οι ελέφαντες της Τήλου έζησαν το διάστημα από 50.000 έως και 4.000-3.000 χρόνια πριν. Δεν γνωρίζουμε αν ό άνθρωπος ποτέ συνάντησε και κυνήγησε τον Elephas tiliensis, ωστόσο, οι ελέφαντες της Τήλου μπορεί να εξαφανίστηκαν όμως έχουν κάτι να μας διδάξουν: το πόσο σημαντικό είναι το περιβάλλον για όλα τα έμβια όντα.
Γεωδίφης
