Επαναχρησιμοποίηση νερού στο νησί της Κω

Φωτογραφία από την φύση της Κω. Έχει παρθεί από δορυφόρο το καλοκαίρι του 2009. Το ξηρό τοπίο που κυριαρχεί κατά τους θερινούς μήνες θα χαρακτηρίζει μόνιμα την χλωρίδα της Κω αν δεν αντιμετωπίσουμε άμεσα το πρόβλημα του νερού στο νησί μας.

Το νερό αποτελεί το σημαντικότερο παράγοντα για την ανάπτυξη, την υγιεινή διαβίωση και κυρίως για την ίδια τη ζωή. Όμως, αυτή η πηγή ζωής αποτελεί πλέον είδος εν’ ανεπάρκεια. Τα τελευταία χρόνια αντιμετωπίζουμε το μεγάλο πρόβλημα της λειψυδρίας. Το πρόβλημα αυτό οφείλεται σε µία σειρά από αίτια όπως η έλλειψη σχεδιασμού, η κακή διαχείριση των υδάτινων αποθεμάτων, η καταστροφή των δασών, η περιφρόνηση των φυσικών νόμων που διέπουν τον υδρολογικό κύκλο, η μείωση των βροχοπτώσεων λόγω κλιματικών αλλαγών, κ.ά. Επιπλέον, οι λιγοστές ποσότητες νερού που απομένουν δε χαρακτηρίζονται πάντα από την καλύτερη ποιότητα. Τα 2/3 του νησιού της Κω αντιμετωπίζουν σοβαρότατα προβλήματα με τα υδάτινα αποθέματα ενώ το υπόλοιπο που δεν είναι άλλο από τον δήμο Κω  σε σύντομο χρονικό διάστημα θα αντιμετωπίσει το ίδιο πρόβλημα. Για τον κύκλο του νερού στο νησί μας θα επανέλθω  με άλλες αναφορές.

Η ορθή διαχείριση του νερού απαιτεί σοβαρό και υπεύθυνο σχεδιασμό σε πολλά επίπεδα. Παρόλα αυτά καθένας µας μπορεί να συμβάλλει µε τον τρόπο του στο να περιορισθεί η σπατάλη που γίνεται σήμερα. Σύμφωνα με μελέτες  καταναλώνουμε κατά μέσο όρο 150 λίτρα νερού ημερησίως για την ικανοποίηση των βασικών αναγκών μας. Όμως θα  µπορούσαµε να καταναλώνουμε λιγότερο από 70 λίτρα την ημέρα. Αυτό μπορεί να γίνει µε δύο κυρίως τρόπους: την αλλαγή κάποιων συνηθειών µας και τη χρήση απλών τεχνολογιών εξοικονόμησης.

Η ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση νερών, που έχουν υποστεί επεξεργασία σε μονάδες βιολογικού καθαρισμού πόλεων, ξενοδοχείων ή ακόμη και μικρών βιοτεχνικών μονάδων αναμένεται να χρησιμοποιηθούν όλο και περισσότερο στο μέλλον, κυρίως μέσω της προώθησης διπλών δικτύων ύδρευσης παροχής νερού: ενός δικτύου με καθαρό, υψηλής ποιότητας πόσιμο νερό κι ένα παράλληλο δίκτυο με χαμηλότερης ποιότητας νερό, που προέρχεται από την επεξεργασία λυμάτων και τη συλλογή βρόχινου νερού με δεξαμενές. Το δεύτερο δίκτυο χρησιμοποιείται για την κάλυψη αναγκών πλυσίματος βεραντών και οχημάτων, ποτίσματος πάρκων και κήπων, χρήσης στα καζανάκια και στις τουαλέτες κι ακόμη στα πλυντήρια αυτοκινήτων κι αλλού. Επίσης, σε πολλές περιοχές ενισχύεται και προωθείται η επιτόπου, σε επίπεδο κατοικίας, επαναχρησιμοποίηση του νερού από το νεροχύτη, την μπανιέρα και το νιπτήρα για χρήση στην λεκάνη της τουαλέτας, αντί για το καθαρό πόσιμο νερό, που χρησιμοποιείται σήμερα. Η ανακύκλωση νερού, αν και είναι σήμερα περιορισμένη, αποκτά όλο και περισσότερο ενδιαφέρον εξαιτίας της μείωσης των βροχοπτώσεων, ως αποτέλεσμα της αλλαγής του παγκόσμιου κλίματος. Στη Βόρεια Ευρώπη, τέτοιου είδους προγράμματα στοχεύουν πρωτίστως στην προστασία του περιβάλλοντος, καθώς πρόβλημα υδατικών αποθεμάτων δεν υφίσταται σε γενικές γραμμές μέχρι σήμερα. 

Κλείνοντας θα ήθελα να ξέρετε ότι διαχειρίζεσαι έναν φυσικό πόρο όταν διαθέτεις τον πόρο. Το νησί της Κω, μελλοντικά θα αντιμετωπίσει τρομερά προβλήματα λειψυδρίας και όχι μόνο. Σήμερα δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τα πραγματικά διαθέσιμα υδάτινα αποθέματα του νησιού. Γνωρίζουμε ότι έχουμε μείωση βροχοπτώσεων και αύξηση κατανάλωσης αλλά δεν ξέρουμε πόσα αποθέματα μας έχουν μείνει. Πολλοί θα πείτε ότι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα με μονάδες αφαλάτωσης. Ναι σίγουρα είναι μια λύση αλλά σκεφτείτε ένα τόπο δίχως τον υδρογεωλογικό κύκλο του. Τον κύκλο ζωής που παίρνει και δίνει σε όλους και όλα νερό. Φανταστείτε νερό που απευθύνετε μόνο στους ανθρώπους δίχως να τροφοδοτεί οτιδήποτε άλλο υπάρχει δίπλα μας. Σκεφθείτε ένα μέρος όπου τα ζώα, τα δέντρα ,οι μικροοργανισμοί και οτιδήποτε άλλο θα έχει αποκλειστεί και δεν θα έχει δικαίωμα  πρόσβασης σε αυτό το πολύτιμο αγαθό. 

Πρέπει έστω και την ύστατη στιγμή  να  γίνει εξοικονόμηση νερού μέσω της συλλογής και επαναχρησιμοποίησης του ξεκινώντας πρώτα από το νερό οικιακής χρήσης και μετά από βιολογικούς καθαρισμούς ξενοδοχείων και βιοτεχνικών μονάδων αλλά και αυτό  όμως είναι μέρος της πολιτικής για την εξασφάλιση του πολύτιμου αυτού αγαθού. Χρειάζονται προδιαγραφές και λύσεις. Πάνω σε αυτό πρέπει να χτιστεί ένα θεσμικό πλαίσιο τοπικού χαρακτήρα με το οποίο πρέπει να πορευτούμε. Επιπλέον πρέπει να εξεταστεί η μέθοδος  του τεχνητού  εμπλουτισμού και επιτέλους να σταματήσουν να λειτουργούν οι παράνομες γεωτρήσεις. Επειδή το πρόβλημα  αφορά κυρίως την νησιωτική Ελλάδα, το κράτος αδυνατεί να το αντιμετωπίσει. Για τον λόγο αυτό θα πρέπει να ευαισθητοποιηθούν οι τοπικές κοινωνίες. Λύσεις υπάρχουν και μπορούμε να ανατρέψουμε την σημερινή κατάσταση. Η δημιουργία υποδομών θα μπορούσε να  επιδοτηθεί και να περιλαμβάνει : χρησιμοποίηση δεξαμενής συλλογής βρόχινου νερού, ενθάρρυνση συλλογής νερού, κυρίως, από το νιπτήρα, το ντους και το νεροχύτη για την αξιοποίησή του στην τουαλέτα (αντί για πόσιμο νερό που χρησιμοποιείται σήμερα στα καζανάκια). 

Τι πράττουν οι άλλες χώρες;

Κύπρος

Η Κύπρος αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα νερού. Η εξοικονόμηση νερού μέσω της συλλογής και επαναχρησιμοποίησης νερού από βιολογικούς καθαρισμούς, αλλά και της επαναχρησιμοποίησης χρησιμοποιημένου νερού οικιακής χρήσης είναι μέρος της πολιτικής για την εξασφάλιση του πολύτιμου αυτού αγαθού. Η δημιουργία σχετικών υποδομών επιδοτείται και περιλαμβάνει : ενθάρρυνση συλλογής νερού, κυρίως, από το νιπτήρα, το ντους και το νεροχύτη για την αξιοποίησή του στην τουαλέτα (αντί για πόσιμο νερό που χρησιμοποιείται σήμερα στα καζανάκια). 

Ισπανία

Επεξεργασμένο ανακυκλωμένο νερό χρησιμοποιείται σε πολλές περιοχές της Ισπανίας σε τέσσερις μορφές χρήσεων: πότισμα εγκαταστάσεων γκολφ, άρδευση καλλιεργειών, ενίσχυση του υδροφόρου ορίζοντα των παράκτιων περιοχών για την αποφυγή της εισδοχής θαλασσινού νερού σε αυτόν ή και την αύξηση της ροής των ποταμών, προκειμένου να προστατευτούν τα παραποτάμια οικοσυστήματα. H Ανδαλουσία, οι Βαλεαρίδες και η Καταλονία έχουν θεσπίσει προδιαγραφές αν και δεν υπάρχουν σε εθνικό επίπεδο.

Γαλλία

Στη Γαλλία, εδώ κι ένα περίπου αιώνα, τα χρησιμοποιημένα νερά της ευρύτερης περιοχής του Παρισιού ανακυκλώνονται και χρησιμοποιούνται στην άρδευση των καλλιεργειών των γύρω περιοχών. Η διαδικασία αυτή ήταν η μοναδική διαχείριση των χρησιμοποιημένων υδάτων της περιοχής ως το 1940. Στο προσεχές μέλλον, η διαδικασία αυτή αναμένεται να διακοπεί. Ωστόσο, σε άλλες περιοχές της Γαλλίας, 3000 εκτάρια αρδεύονται ήδη με ανακυκλωμένα νερά. Εθνικές προδιαγραφές σχετικά με την ποιότητα του ανακυκλωμένου νερού υπάρχουν από το 1991 και συμπληρώθηκαν το 1996.

Ιταλία

Στην Ιταλία σήμερα αρδεύονται με επεξεργασμένα υγρά απόβλητα 4000 εκτάρια, ενώ απροσδιόριστες είναι οι εκτάσεις στη Νότιο Ιταλία, που αρδεύονται με μη επεξεργασμένα ανακυκλωμένα νερά. Η επεξεργασία βασίζεται στις γενικές προδιαγραφές, που προβλέπει η ιταλική νομοθεσία για την ποιότητα των υδάτων. Τρομερό πρόβλημα λειψυδρίας αντιμετωπίζει η Σικελία όπου στα μεγάλα αστικά κέντρα γίνεται διανομή νερού , μόνο μια φορά και για 1 ώρα/ημέρα.

Βέλγιο

Στο Βέλγιο υφίσταται επεξεργασία και ανακυκλώνεται το 38% των χρησιμοποιημένων νερών, για να χρησιμοποιηθεί σε βιομηχανικές δραστηριότητες. Στο άμεσο μέλλον αναμένεται το ποσοστό επεξεργασίας των χρησιμοποιημένων υδάτων να ανέλθει στο 60%. 

Πορτογαλία

Η ετήσια ποσότητα χρησιμοποιημένων νερών, που υφίστανται επεξεργασία ανέρχεται σε 580 εκατομμύρια κυβικά μέτρα. Αντιστοιχεί στο 10% των αναγκών σε νερό για άρδευση μια χρονιά με πολύ μικρή ποσότητα βροχοπτώσεων.

Ολλανδία

Η ανακύκλωση του χρησιμοποιημένου νερού είναι περιορισμένη. Το ανακυκλωμένο νερό χρησιμοποιείται συνήθως, είτε από την Πυροσβεστική Υπηρεσία είτε διοχετεύεται στο έδαφος για την αποτροπή εισόδου θαλασσινού νερού στον υδροφόρο ορίζοντα.

Ηνωμένο Βασίλειο

Η επεξεργασία και ανακύκλωση των χρησιμοποιημένων νερών είναι περιορισμένη. Το ανακυκλωμένο νερό χρησιμοποιείται, κυρίως, για τη διατήρηση της στάθμης των ποταμών και την προστασία των οικοσυστημάτων τους. Επίσης, χρησιμοποιείται για το πότισμα γηπέδων γκολφ και πάρκων ή για το πλύσιμο αυτοκινήτων.

Αυστρία

Η ανακύκλωση των χρησιμοποιημένων νερών, λόγω της αφθονίας νερού υψηλής ποιότητας, περιορίζεται σε ορισμένους εξαιρετικά υδροβόρους τομείς της βιομηχανίας (π.χ. χαρτοβιομηχανίες, βιομηχανίες ζάχαρης), στους οποίους η νομοθεσία απαγορεύει την απεριόριστη κατανάλωση πόσιμου νερού.

Γεωδίφης