Η Στρογγυλή της Χελώνης
Το Γυαλί και η Στρογγυλή[δεξιά] στον δίαυλο Κω-Νισύρου.
Η Στρογγυλή δεν υπήρχε, όταν ο Ποσειδώνας άρπαξε το κομμάτι της Κω, από την Χελώνη, πριν από 161000 χρόνια, και το έριξε στο γίγαντα Πολυβώτη.
Το νησίδιο γεννήθηκε μετά από το γειτονάκι Γυαλί από ηφαιστειακές δυνάμεις, που δραστηριοποιήθηκαν πριν από περίπου 30000-25000 χρόνια. Είναι ένα από τα νεότερα νησιά της πολυνησίας της Νισύρου.
Θεωρείται ένα κωνικό ηφαιστειακό δημιούργημα από ανδεσίτη, το πέτρωμα των Άνδεων,που οι ρίζες του απλώνονται κάτω από την θάλασσα, σε βάθη 600μ. και βάλε.
Το όνομα της λόγω σχήματος πρέπει να είναι το αρχαίο. Στις Αιολίδες Νήσους, Στρογγυλή ονομαζόταν το ηφαιστειακό νησί Στρόμπολι στην αρχαιότητα, ο «Φάρος του Τυρρηνού».
Στέκει σαν φανάρι πάνω από την ανατολική λεκάνη-τάφρο της Κω. Ο φάρος σε αυτή την γωνιά της Μεσογείου,ήταν και παραμένει η Νίσυρος.
Η ονομασία Στρογγυλή ή Στρογγυλό συναντάται και σε άλλες θάλασσες της ελληνικής επικράτειας, όπως της Αλοννήσου, Αντιπάρου, Πάτμου, μεταξύ Νάξου και Δονούσας, Ικαρίας, Κυθήρων, Λασιθίου, Σάμου, Σκοπέλου, Σύρου, Ύδρας, Στρογγυλό Ρόδου, Αρκαδίας, Θήρα κά.
Μεταξύ Κω και Γυαλιού, απέναντι της, κάτω από την θάλασσα γεννήθηκε ο παλαιότερος παγκόσμιος γεωμύθος του ακρωτηρίου της Χελώνης.
Περιηγητές σημειώνουν τα αρχαία ονόματα Chirana[Κυράνα],Lesindra [Λέφινδρα], και πιο σπάνια το Lardin[Στρογγυλή] που μπορεί να σημαίνει «λίπος», το λαρδί.
Στη Στρογγυλή υπάρχουν καλλιεργημένα χωράφια, τάβλες-βαστάδια και στέρνες συλλογής βρόχινου νερού με ελληνιστική σκοπιά, κατεστραμμένα πιθανώς από τις σεισμικές εξάρσεις του ευέξαπτου γείτονα, τιτάνα Κοίου.
Υπάρχουν παντού φθαρμένα όστρακα που μαρτυρούν προϊστορική κατοίκηση και καλλιέργεια, ιδίως στο βαθούλωμα της κορυφής, όπως αναφέρει η έρευνα, στον κρατήρα, τον οποίο βλέπεις από ψηλά όταν πετάς με αεροπλάνο.
Στο βαθούλωμα το μικρό έλος πρέπει να είναι τεχνητό για την συλλογή του βρόχινου νερού, μια πολύ αρχαία τεχνική που εφαρμόζεται σε μέρη όπου σπανίζει το νερό.
Ο υπόσκαφος αρχαίος ναός της Στρογγυλής δεν γνωρίζουμε πόσο παλιός είναι. Στην Αγ.Ειρήνη της Κω το υπόσκαφο εκκλησάκι είναι των πρωτοβυζαντινών χρόνων, μπορεί να συνέβη κάτι ανάλογο στην Στρογγυλή, είτε το 469 ή 554 μ.Χ.
Σε χάρτη του περιηγητή P. Piacenza [1688] διακρίνουμε δύο πύργους πάνω στο νησίδιο Lardin και εκκλησία με παράπλευρο κτίριο.Εκκλησία με κτίριο υπάρχει και στο γνωστό σχέδιο του νησιδίου Καλόγερο του Ιζολάριου του Bartolommei Soneti [1500], όπου απεικονίζεται και μια ανυψωτική μηχανή για πλοιάρια.
Γεωδίφης
Πηγές
1.Νισύρου Ιστορικά- Λάζαρου.Κ.Κοντοβερού, 1967
2.The ethno-archaeological project of Nisyros outliers (Yali, Pergousa, Pacheia, Strongyli-N.Vernicos, S.Daskalopoulou, S.Stergiopoulou, 2000
3.Islands off the beaten track, Nisyros- N.Stampolidis, Y.Tassoulas, M.Filimonos-Tsopotou.
4.Το Πολύνησο της Νισύρου-Μ.Σκανδαλίδης
5.Εταιρεία Νισυριακών Μελετών
6.Ιστορία των Σεισμών της Κω-Γεωδίφης,2018
Σε χάρτη του 1896 της Βρετανικής Υδρογραφικής Υπηρεσίας , η Στρογγυλή.
Η Στρογγυλή της πολυνησίας του Νισύρου.
Από το ethno-archaeological project του Πολύνησου της Νισύρου.
