Ο μεγάλος «Φοίνικας του Δημαρχείου»

Ο Φοίνικας του Δημαρχείου, γύρω στο 1906. Στο βάθος διακρίνεται ένα τμήμα από το Οθωμανικό Υδραγωγείο, που σήμερα δεν υπάρχει.

Στη θέση αυτή θα ανεγερθεί  μετά από περίπου 22 χρόνια το Δημαρχείο της Κω, έργο των Ιταλών αρχιτεκτόνων  F.Fausto και R.Petracco.Οι Ιταλοί  αυτή την τοποθεσία έλεγαν Piazza del Mandracchio [Πλατεία Μανδρακίου].

Σε παλιές φωτογραφίες της Κω, στο μικρό λιμάνι, ξεχωρίζει ένα δέντρο που φωτογραφήθηκε όσο κανένα άλλο. 

Ο μεγάλος φοίνικας που υπήρχε σε περιβόλι πριν από την κατασκευή του Δημαρχείου.Οι Ιταλοί κράτησαν το «οθωμανικό» δέντρο με αποτέλεσμα για χρόνια να στολίζει καρτ ποστάλ και φωτογραφίες της εποχής.

Ομως, ο φοίνικας του Δημαρχείου πια δεν υπάρχει, αρρώστησε από το κόκκινο σκαθάρι [Rhynchophorus ferrugineus] που προκάλεσε μεγάλες ζημιές και σε άλλα φοινικοειδή της Κω.

Το σκαθάρι εμφανίστηκε λίγο μετά το 2000, όταν έγιναν πολλές εισαγωγές φοινίκων για τα έργα των Ολυμπιακών αγώνων και μέχρι σήμερα έχει καταστρέψει αρκετά δέντρα του νησιού και της χώρας.

Τελευταία,ο φοίνικας κινδυνεύει να εξαφανιστεί!

Πολλοί πιστεύουν ότι τα φοινικοειδή έφεραν οι Ιταλοί στην Κω .Ομως τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά.Υπήρχαν στην οθωμανική, βυζαντινή  περίοδο του νησιού, αλλά και παλαιότερα. Πολλοί λένε ότι ο φοίνικας δεν είναι αυτοφυές φυτό της χώρας μας, αλλά φυτό εισαγωγής. Ομως στο νοτιοανατολικό Αιγαίο ο φοίνικας πάει πολύ πίσω.

Στην αρχαία Ελλάδα ο φοίνικας ήταν σύμβολο λόγω της κορμοστασιάς του. Για αυτό χρησιμοποιήθηκε σε αθλητικές διοργανώσεις. Πρέπει να υπήρχαν στο αρχαίο Στάδιο της πόλης και στο αρχαίο Θέατρο του Αμπάβρη.

Συχνά το δέντρο συμβόλιζε την ενότητα, αδελφοσύνη στην Ολυμπιακή Θρησκεία.Αργυρό τετράδραχμο Ιεράπετρας 200 - 67  π.Χ. δείχνει  τη θεά Τύχη, τον φοίνικα, τον κλάδο ελιάς και τον αετό του Δία.  Οι Χριστιανοί και μετά οι Μουσουλμάνοι του νησιού το πήραν από την αρχαία εποχή. Οι Χριστιανοί χρησιμοποιούν τα φύλλα του φοίνικα συμβολικά κατά την ημέρα των Βαΐων.

Ο φοίνικας είναι φυτό κυρίως της τροπικό-εύκρατης ζώνης και απαντάται σε διάφορα είδη. Οπως η Χουρμαδιά [Phoenix dactylifera], ο Φοίνικας του Θεοφράστου [Phoenix theophrasti],  ο Φοίνικας Χαμαίροπας που φυτρώνει στη δυτική λεκάνη της Μεσογείου, ο φοίνικας  των Κανάριων Νησιών [Phoenix canariensis] και ο Παλαμοειδής Φοίνικας [Palm Tree].

Στο νησί παλαιότερα υπήρχαν η Χουρμαδιά Δακτυλίφερα ,ο Φοίνικας του Θεοφράστου και ο νανοειδής φοίνικας ως αυτοφυή ενδημικά.Προήλθαν από την απέναντι μικρασιατική ακτή. Πόσο παλιά; Τουλάχιστον από την εποχή της χαμένης Αιγηίδας, 25-30 εκ.χρόνια πριν. Τότε που τα νησιά αποτελούσαν μια ενιαία ξηρά. 

Στην Σαντορίνη και την Νάξο βρέθηκαν απολιθώματα από φοίνικα 40-50000 ετών.Ο Chamaerops humilis, γνωστός με την ελληνική του ονομασία ως Χαμαίρωψ ο χαμηλός, είναι νανοειδές φοινικοειδές. 

Πρόσφατα επισκέφθηκα το αίθριο του Δημαρχείου να δω από κοντά την θέση του Μεγάλου Φοίνικα. «Τι ωραίο θα ήταν να φυτευόταν ένας μεγάλος ξανά στο ίδιο σημείο; Ο Πλάτωνας  Μιχαηλίδης που τόσο αγαπάει το νησί θα βοηθήσει. Μπορεί να φαίνεται από τα πλοία και την απέναντι μικρασιατική ακτή ο Φοίνικας του Πλάτωνα!» είπα μέσα μου!

Γεωδίφης

Πηγές:

1. Ιστορία των σεισμών της Κω,2018-2023

2. Κώια -Ιάκωβος Ζαρράφτης

3. Κως- R.Herzog,1932.

4. Παιδί της Ρέας,τριλογία

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ 

Ο μεγάλος φοίνικας του δημαρχείου και το λιμάνι γύρω στο 1905. Η Κως του R.Herzog, μετά την ανακάλυψη του Ασκληπιείου.

Ο Φοίνικας την δεκαετία ΄20.

Το προαύλιο όπου υπήρχε ο μεγάλος οθωμανικός Φοίνικας του Δημαρχείου. Σήμερα έχει φυτευτεί ένας που όμως θα μεγαλώσει μετά από πάρα πολλά χρόνια. Υπάρχει λύση!

Απολίθωμα φοίνικα[από το διαδίκτυο].

Ο μεγάλος «οθωμανικός» φοίνικας του Δημαρχείου πριν από τον σεισμό του 1933 με ύψος τουλάχιστον 20μ.