Από που προέρχεται η άμμος της ερήμου;

Η άμμος είναι  ένας μεγάλος περιηγητής. 

Πηγαίνετε στην παραλία για βόλτα και όλη την ημέρα θα την κουβαλάτε στα παπούτσια σας. Μπορείτε να αναρωτηθείτε, καθώς κουνάτε την τσάντα σας για να διώξετε την άμμο της παραλίας, από πού προέρχεται αυτή η άμμος και πόσο καιρό είναι αυτή εδώ;

Ο Δρ Πίτερ Vermeesch και οι συνεργάτες του είχαν την ίδια ερώτηση σχετικά με την άμμο στην Sand Sea της Ναμίμπιας- μία από τις μεγαλύτερες ερήμους άμμου του κόσμου. Γνωρίζουμε λίγα σχετικά με το από πού προέρχεται η άμμος της Ναμίμπιας, ή άλλων μεγάλων  ερήμων. Πόσο καιρό η άμμος, πνέει γύρω από τα  34.000 χιλιόμετρα της ερήμου ήταν επίσης ένα μυστήριο, αν και γνωρίζουμε ότι η νοτιοδυτική Αφρική ήταν ξηρή για τουλάχιστον 5 εκατομμύρια χρόνια.

Η ομάδα έψαξε την προέλευση της άμμου στα ιζήματα του ποταμού Orange της Νότιας Αφρικής χρησιμοποιώντας φυσικό ουράνιο 238. Το ουράνιο 238 - ο πιο κοινός τύπος του φυσικού ουρανίου- μετατρέπεται σε μόλυβδο σε δισεκατομμύρια χρόνια. Παλαιότερα η άμμος περιείχε περισσότερο μόλυβδο. Σε μια περιοχή που περιέχει άμμο διαφόρων ηλικιών, οι κόκκοι άμμου ζιρκονίου μπορεί να συνδέονται με την πηγή τους σύμφωνα με την ποσότητα ουρανίου και  μολύβδου που περιέχουν.

Η επόμενη ερώτηση ήταν πριν από πόσο καιρό η άμμος άφησε τα στρώματα του ποταμού Orange και φύσηξε προς το Βορρά, στην Sand Sea της Ναμίμπιας. Η ομάδα χρησιμοποίησε ξανά φυσικά ρολόγια για να βρει το μονοπάτι της άμμου κατά μήκος της ακτογραμμής της Ναμίμπια. Αυτή τη φορά, εξέτασε τα ραδιενεργά βηρύλλιο (Be), αλουμίνιο (Al) και νέον (Ne) στην άμμο σε πέτρες που περιέχουν χαλαζία.

Όταν η άμμος είναι κοντά στην επιφάνεια της Γης,  βομβαρδίζεται από την κοσμική ακτινοβολία - με ενεργητικά σωματίδια από το διάστημα. Αυτά τα σωματίδια συγκρούονται με άτομα του Be, Al και άλλων στοιχείων σε κόκκους άμμου, προκαλώντας τα να γίνουν ασταθή .Όταν οι κόκκοι θάβονται σε αμμόλοφους, σταματούν να βομβαρδίζονται. Η ποσότητα  των ασταθών Be και  Al μειώνεται διαχρονικά - δείχνοντας πόσο πολύ καιρό πριν αυτά θάβονταν.

Η άμμος σε αμμόλοφους μπορεί να αποκαλυφθεί και να θαφτεί αρκετές φορές, σβήνοντας τα φυσικά ρολόγια  του Be και του Al. Για να υπολογίσει πόσες φορές η άμμος ήταν εκτεθειμένη, η ομάδα σύγκρινε το Be και το Al με το Ne. Το Ne δεν έχει αποσταθεροποιηθεί από κοσμικές ακτίνες  έτσι περισσότερο κοσμογενετικό Ne σχηματίζεται κάθε φορά που κόκκοι έρχονταν στο φως.

Ο Δρ Vermeesch και οι συνεργάτες του βρήκαν ότι το Be και Al κατά μήκος της ακτής ήταν της ίδιας ηλικίας. Αυτό, θεωρούν, δείχνει ότι η άμμος  γρήγορα μεταφέρθηκε  βόρεια και εσωτερικά από τον άνεμο και τα κύματα. Μόλις η πρώτη άμμος έφτασε στον προορισμό της, έμεινε θαμμένη στην Sand Sea για πάνω από ένα εκατομμύριο χρόνια.

Αυτή είναι η πρώτη απόδειξη ότι η άμμος στην Sand Sea είναι μεγαλύτερη σε ηλικία από τις εσωτερικές της αμμόλοφους, οι οποίες πιστεύεται ότι είναι μερικές χιλιάδες χρόνια. Το επόμενο βήμα της ομάδας ήταν να μελετήσει γιατί η άμμος και οι αμμόλοφοι διαφέρουν σε ηλικία. Η άμμος του αμμόλοφου  θα μπορούσε να είχε θαφτεί και να φανερωθεί  εκατοντάδες φορές. Εναλλακτικά, η Sand Sea θα μπορούσε να έχει "παγώσει" εδώ και χιλιάδες χρόνια, όταν το κλίμα ήταν υγρό.

Γεωδίφης με πληροφορίες από την Agu.Blogosphere

Φωτογραφίες- Παράκτιοι αμμόλοφοι κοντά στο Swakopmund, Ναμίμπια, Λεπτομερής χάρτης της Ναμίμπια