Ηρόδοτος, ο μεγάλος ταξιδιώτης
Ήταν ακόμη έφηβος, όταν ο θείος του Πανύασις έκανε ένα επαναστατικό κίνημα για να ανατρέψει τον τύραννο της Αλικαρνασσού, Λύγδαμη. Στο κίνημα είχε λάβει μέρος και ο Ηρόδοτος, το οποίο ωστόσο απέτυχε και για τον λόγο αυτό έφυγε κρυφά και ζήτησε καταφύγιο στην Σάμο μετά από μια μεγάλη περιπέτεια.
Το 454 π.Χ ξαναγύρισε στην Αλικαρνασσό, και μαζί με στασιαστές, εξεδίωξε τον τύραννο, αλλά και πάλι εγκατέλειψε την πατρίδα του, προτιμώντας να ταξιδέψει και να γνωρίσει καινούργιους ορίζοντες και λαούς.
Καταγόταν από εύπορη και φιλομαθή οικογένεια, γεννήθηκε στην Αλικαρνασσό από μάνα Κώα[Ροιώ], μία δωρική αποικία.
Δεν ήταν μόνο ο «πατέρας της ιστορίας», αλλά και ο ιδρυτής της γεωγραφίας και ο σπουδαιότερος περιηγητής της αρχαιότητος.
Το «Ιστορίαι» θεωρείται το πρώτο έργο ιστορίας της παγκόσμιας λογοτεχνίας, και γράφτηκε στην Ιωνική διάλεκτο της αρχαίας ελληνικής κατά το 440 π.Χ. Επειδή δεν γνώριζε τις γλώσσες των ξένων λαών, είχε μαζί του διερμηνείς, αμαθείς ως επί το πολύ, οι οποίοι όμως τον διευκόλυναν κατά κάποιον τρόπο. Όμως κυρίως βασιζόταν στα μάτια του, και όσα έβλεπε, αυτά και περιέγραφε. Ερωτούσε, ερευνούσε, και έλεγχε τις πληροφορίες που του δίδονταν, κάνοντας επιλογή των ειδήσεων. «Πρέπει να λέγω όσα μου λέγουν, ας μη τα πιστεύω όλα». Έτσι έγραψε και πράγματα που αμφισβητούσε, μα που στάθηκαν χρήσιμα για τους μεταγενέστερους.
Ο Ηρόδοτος πλησίασε πρώτος την ιστορία, χωρίς όμως να μπορεί να θεωρηθεί αντικειμενικός ιστορικός. Όμως πολλές φορές, νεώτεροι περιηγητές, εθνογράφοι, φυσιογράφοι, θαύμασαν την αλήθεια και την ακρίβεια των περιγραφών του.
Η πάλη των Ελλήνων, τον εντυπωσίασαν βαθύτατα. Γι’ αυτό σκέφθηκε να συγγράψει αυτά τα γεγονότα και να τα παραδώσει στους μεταγενέστερους. Αλλά δεν περιορίστηκε στο να περιγράψει μόνο νικηφόρες μάχες, αντίθετα εξέτασε τα πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν και τη γεωπολιτική πραγματικότητα και τη σύνθεση της αχανούς περσικής αυτοκρατορίας και των λαών που είχαν συγχωνευθεί κάτω από τη δεσποτεία της. Το ίδιο έκανε και για τις ελληνικές πόλεις, τις έριδές τους, τις αντιζηλίες τους, τους ανταγωνισμούς των. Έτσι, το έργο του προοριζόταν να συμπεριλάβει κάθε ιστορική και γεωγραφική αναφορά των χρόνων εκείνων. Για να μπορέσει να συγγράψει ένα τέτοιο έργο πιο άρτια, αψηφώντας δαπάνες, κόπους, ταλαιπωρίες και κινδύνους, περιηγήθηκε, από ξηρά και θάλασσα, απώτατες χώρες, που έμελλε να περιγράψει. Ταξίδεψε στην Αίγυπτο, Λιβύη, Φοινίκη, Κάτω Ιταλία, Μεσοποταμία και την Μαύρη θάλασσα.
Ο ψυχικός και πνευματικός κόσμος του Ηρόδοτου διαμορφώθηκε στην Αλικαρνασσό, σε μια πόλη δωρική που δε διαφέρει όμως σε τίποτα από τις ιωνικές πόλεις, την Έφεσο και τη Μίλητο. Είναι αναμφισβήτητο ότι το μεγάλο περιεχόμενο της ζωής του το έδωσαν τα μακρόχρονα ταξίδια του με τον απέραντο πλούτο των παρατηρήσεων και των γνώσεων που έχει μαζέψει από αυτά. Αλλά η παραμονή του στην Αθήνα ήταν ασφαλώς που έβαλε την τελική σφραγίδα στο πνεύμα του.
Πολύ ψηλά μέσα στο έργο του τοποθετείται η ιδέα της ελευθερίας. Η ελευθερία είναι ο ελληνικός τρόπος ζωής, αντίθετος με την ανατολίτικη νοοτροπία της υποταγής στον αφέντη. Έχει και η ελευθερία βέβαια τον αφέντη της, μα τον ορίζει ο ίδιος ο ελεύθερος άνθρωπος και είναι μόνο ο νόμος. Πίστευε επίσης ότι αυτό που συμβαίνει είναι πεπρωμένο και θα ξαναγίνει οπωσδήποτε. Πώς; Με την συνεργασία δύο δυνάμεων, της μοίρας αλλά και του ανθρώπου.
Σαν ιστορικός ο Ηρόδοτος ασφαλώς επηρεάζεται από την εποχή του. Δεν βιάζεται να βγάλει συμπεράσματα, κάποτε αρκείται να παραθέσει τις διαφορετικές απόψεις. Έχει την νηφαλιότητα και την ευρύτητα της σκέψης του αληθινού επιστήμονα και ξέρει σε μια συγκεκριμένη περίπτωση να βλέπει την εφαρμογή ενός κανόνα.
Σαν άνθρωπος έχει αυτούς που τον συμπαθούν και αυτούς που δεν τον θέλουν. Ο Ηρόδοτος γράφει: «εδώ είμαι υποχρεωμένος να εκφράσω μια γνώμη που μπορεί να προκαλέσει την ζήλια των πιο πολλών ανθρώπων, όμως εκείνο που πιστεύω αληθινό δεν θα το κρύψω».
Πέθανε περίπου το 421 π.Χ στους Θουρίους της Κάτω Ιταλίας.
Γεωδίφης
Πηγές
1.Οι μεγάλοι θαλασσοπόροι και εξερευνητές του Οθωνα Αργυρόπουλου
2.Εγκυκλοπαίδεια britannica
