Σουμάδα Νισύρου, πικραμύγδαλα και φυσική επιλογή!
Παλιά φιάλη από σουμάδα της Νισύρου φτιαγμένη από ντόπια πικραμύγδαλα.
«Έλα να σε τρατάρω μια σουμάδα να δροσιστείς λιάκι», άκουγες παλιά κάτω και γύρω από την Παναγια Σπηλιανή στους καφενέδες της Νισύρου.
Επίσης συνήθιζαν να λένε:«Στις σουμάδες σου», δηλαδή και στα δικά σου, γιατί το θεωρούσαν γαμήλιο ποτό λόγω του λευκού χρώματος που έπαιρνε από το γαλάκτωμα του αμυγδάλου.
Το έφτιαχναν από πικρούς καρπούς αγριαμυγδαλιών. Τα αμύγδαλα με την πολύ πικρή γεύση ήταν μια φυσική επιλογή, η άμυνα του αν θέλετε του ίδιου του δέντρου ώστε να προστατευθεί από τα πουλιά που το ρήμαζαν.
Η αγριαμυγδαλιά η μη εξημερωμένη παρατηρείται στη χώρα μας από το 8.000 π.Χ. έως το 3.000 π.Χ. Τότε γίνεται η εξημέρωση της και μετά από τεχνική παρέμβαση αρχίζουν να μειώνονται οι πικροί καρποί τους.
Στη Νίσυρο λέγεται ότι την σουμάδα έμαθαν να φτιάχνουν από τον Αντώνη Μαυρουδή, που την γνώριζε από τη Χίο, όπου δούλεψε σε καφενείο γύρω στα 1900 [Μ.Σκανδαλίδης].
Ωστόσο, η αγριαμυγδαλά υπήρχε από τα αρχαία χρόνια στη Νίσυρο. Είναι γνωστό δέντρο από τον 6ο αιώνα π.Χ, ενώ διαδόθηκε στην Ρώμη και ήταν γνωστή ως nux Graecum [καρύδι ελληνικό].
Πρόκειται για δέντρο που αντέχει στην ξηρασία και μπορεί να αναπτυχθεί σε πετρώδη και με μεγάλη κλίση εδάφη.Οι ειδικές συνθήκες που παρέχει το ηφαιστειακό έδαφος στο νησί είναι ιδανικές για αυτά τα δέντρα, που απαιτούν λίγο νερό.
Οι αρχαίοι γνώριζαν τη σουμάδα και την έλεγαν «θιάσιον» [αθάσια είναι τα αμύγδαλα], ενώ τη βυζαντινή περίοδο λεγόταν «θασόρροφον».
Η σουμάδα παρασκευάζεται από ξεφλουδισμένα αμύγδαλα.Πρώτα τα άλεθαν ή κοπάνιζαν και τα άφηναν για κάποιο χρονικό διάστημα μέσα σε νερό, έτσι απορροφούσε το χυμό τους. Πιθανώς οι αρχαίοι χρησιμοποιούσαν την νισύρικη μυλόπετρα για το άλεσμα τους.
Φύλλα του δέντρου της αμυγδαλιάς ή ακόμη φλοιό του καρπού χρησιμοποιούσαν στη Νίσυρο ως βαφική ύλη και για το βάψιμο των αυγών [Εμμανουήλ Καρπάθιος].
Παλιοί λένε ότι το λάδι του αμυγδάλου που έπαιρναν από την ψίχα του αμυγδάλου το χρησιμοποιούσαν ως καθαρτικό για τα μωρά.
«Πάω θέλει κα’ στο Λιμένι να βάλω αμυγνταλίδγια» λέει η τοπική παράδοση, προφανώς υπήρχαν αμυγδαλώνες στο λιμάνι.
Στην Κω έφτιαχναν την περίφημη ρετσίνα από τα υγρά του φλοιού. Δεν ξέρω αν κάτι ανάλογο έκαναν στη Νίσυρο.
Γεωδίφης
