«Ημέρα Φρίκη» της Μεσογείου

Ο σεισμός της 21ης Ιουλίου 365 μ.Χ με εκτιμώμενο μέγεθος 8,3-8,5, ήταν ο μεγαλυτερος που βίωσαν οι σύγχρονοι άνθρωποι της Μεσογείου.

Παρήγαγε ανύψωση εδάφους 9-10μ.[φωτογραφία] στην ακτογραμμή μήκους άνω των 97χλμ. στο δυτικό άκρο της Κρήτης. 

Κατέστρεψε περισσότερες από 100 πόλεις στη Κρήτη καθώς και πόλεις στη Λιβύη, την Κύπρο και τη Σικελία.Παρήγαγε επίσης ένα τσουνάμι που κατέστρεψε αρκετές πόλεις και ιδίως την Αλεξάνδρεια, η οποία για περισσότερα από 200 χρόνια γιόρταζε αυτό το συμβάν ως «Ημέρα της φρίκης».

Ήταν επίσης καθοριστικός για την κατάρρευση της δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας που ήταν σε πτώση και σε περίοδο πολιτικής αστάθειας. Μεταξύ 355 και 380 μ.Χ, υπήρχε ένας νέος αυτοκράτορας για κάθε λίγους μήνες ή λίγα χρόνια. Σεισμοί όπως αυτός συμβαίνουν κάθε 900-1000 χρόνια στη Μεσόγειο. Ο επόμενος συνέβη το 1303.

Αποθέσεις από υποθαλάσσιους τουρβιδίτες που εκτίθενται κατά μήκος της ακτής.

Ιζήματα της Μεσογείου μαρτυρούν έναν τεράστιο αρχαίο σεισμό. Η Μεσόγειος είναι μία από τις πιο σεισμικά ενεργές περιοχές στη Γη. Αυτό είναι ιδιαίτερα αληθές στο Ιόνιο Πέλαγος, το οποίο είναι περίπου 4 χιλιόμετρα βαθύ και βρίσκεται ανάμεσα στην Ιταλία και την Ελλάδα.

Μία από τις συνέπειες αυτών των σεισμών είναι η παραγωγή παχιών στρωμάτων ιζημάτων που ονομάζονται τουρβιδίτες. Ένας σεισμός μπορεί να ξεσηκώσει τεράστιες ποσότητες ιζημάτων κοντά στην ακτή. Αυτό το λασπωμένο νερό είναι βαρύτερο από το περιβάλλον καθαρό νερό, ρέει κατερχόμενο, σαν ένα φορτηγό χωρίς φρένα, μερικές φορές σε ταχύτητες άνω των 80 χιλιομέτρων την ώρα. Όταν δημιουργείται  η ροή των ιζημάτων- το φαινόμενο ονομάζεται ρεύμα θολότητας.

Μόλις το ρεύμα θολότητας φτάσει το επίπεδο του πυθμένα της θάλασσας, η ταχύτητα της ροής του μειώνεται αργά, και τα μεγαλύτερα βότσαλα αποτίθενται πρώτα, ακολουθούμενα από σωματίδια με το μέγεθος της άμμου. Καθώς το ρεύμα μειώνεται ακόμη περισσότερο, η λάσπη και τα λεπτότερα σωματίδια τελικά αποτίθενται στον πυθμένα. Οι διαβαθμισμένες αποθέσεις που προκαλούνται από ένα ρεύμα θολότητας είναι γνωστές στη διεθνή βιβλιογραφία  ως τουρβιδίτες.

Ένα πρόσφατο άρθρο στο περιοδικό Γεωλογία μελετά τους τουρβιδίτες στο Ιόνιο Πέλαγος και καταλήγει σε ένα ενδιαφέρον συμπέρασμα.

Δύο κύριες μέθοδοι χρησιμοποιήθηκαν για τη μελέτη των σχηματισμών από τουρβιδίτες: Η ραδιομετρική χρονολόγηση με τη χρήση άνθρακα-14 και τα ηχητικά κύματα. Στέλνοντας ηχητικά κύματα προς τα κάτω και με την καταγραφή της ηχούς οι επιστήμονες είναι σε θέση να χαρτογραφήσουν τους turbidites επειδή το ανώτερο στρώμα αργίλου θεωρείται ένας καλός ανακλαστήρας

Μετά την χαρτογράφηση οι ερευνητές έλαβαν δείγματα για την χρονολόγηση του άνθρακα.  C-14 .Στην περίπτωση αυτή, οι δοκιμές πραγματοποιήθηκαν σε μικρά κοχύλια ζώων που είχαν αποτεθεί υποθαλάσσια. Στα ζώα αυτά περιλαμβάνονται τρηματοφόρα ( αμοιβάδες με κοχύλια) και πτερόποδα (ένα είδος μικρού θαλάσσιου σαλιγκαριού).

Η κύρια μελέτη έγινε σε ένα στρώμα τουρβιδίτη που ήταν τόσο παχύ όσο 25 μέτρα. Προηγούμενες μελέτες πρότειναν ότι αυτός ο υποθαλάσσιος σχηματισμός ήταν ένα μεμονωμένο περιστατικό, αλλά η νέα χαρτογράφηση έδειξε ότι ήταν πολύ πιο εκτεταμένο, το οποίο κάλυπτε μια έκταση μεγαλύτερη από 58.000 τετραγωνικά μίλια.

Προηγούμενες έρευνες θεωρούσαν ότι ο υποθαλάσσιος σχηματισμός παρήχθη από την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης περίπου 3.500 χρόνια πριν, κάποια στιγμή μεταξύ 1627 και 1600 π.Χ., όμως, η νέα χρονολόγηση  C-14 έδειξε ότι ήταν πολύ πιο πρόσφατος, συνέβη μεταξύ της 364 και 415 μ.Χ. Οι συγγραφείς προτείνουν ότι παρήχθη από το μεγάλο σεισμό της Κρήτης του 365 μ.Χ.

Σε αντίθεση με πολλούς άλλους αρχαίους σεισμούς, αυτό το γεγονός είναι καλά χρονολογημένο. Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ήταν σε απότομη πτώση, γι 'αυτό ήταν μια περίοδος πολιτικής αστάθειας. Μεταξύ 355 και 380 μ.Χ, υπήρχε ένας νέος αυτοκράτορας για κάθε λίγους μήνες ή λίγα χρόνια. Κάθε νέος ηγεμόνας δημιουργούσε χάλκινα νομίσματα με το όνομα του.

Μερικοί άνθρωποι που σκοτώθηκαν από το σεισμό είχαν κέρματα στις τσέπες τους, και μια σειρά από κρύπτες με κέρματα που έχουν βρεθεί, είχαν εγκαταλειφθεί από τους ιδιοκτήτες τους, οι οποίοι είτε απομακρύνθηκαν ή θανατώθηκαν.

Γεωδίφης