Η αρχαία Ναρθηκούσα;
Ο Ρωμαίος Γάιος Πλίνιος Σεκούνδος, πιο γνωστός ως Πλίνιος Πρεσβύτερος [23-79 μ.Χ] ήταν φυσιοδίφης, φυσικός φιλόσοφος και στρατιωτικός διοικητής της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Εγραψε το σπουδαίο Naturalis Historia όπου συγκέντρωσε μεγάλο μέρος από τη γνώση της εποχής του.
Στην Φυσική Ιστορία του ανέφερε την Χάλκη, την Τευτλούσα, την Διμαστό και την άγνωστη Ναρθηκούσα.
Για την Τευτλούσα είμαστε βέβαιοι ότι πρόκειται για το Σεσκλί Σύμης και την Διμαστό ότι είναι οι Αγ.Θεόδωροι της Χάλκης. Όμως τίθεται ένα ερώτημα, ποιό είναι σήμερα το νησάκι Ναρθηκούσα της Δωδεκανήσου που βρίσκεται κοντά στην Ρόδο;
Ο Στέφανος Βυζάντιος στο περίφημο λεξικό του 5ου αιώνα μ.Χ, μας λέει: «Ναρθηκίς νησίδιον εγγύς Σάμου έν δεξιά τοϊς προσπλέoυσι προς την πόλιν, το εθνικόν Ναρθηκουσαίος ή Ναρθηκούσιος».Ομως, δεν έχει σχέση με το νησίδιο του Πλινίου.
Τα τελευταία χρόνια σημαντικοί ιστοχώροι όπως οι Πλειάδες και ToposText εκτιμούν ότι η αρχαία Ναρθηκοῦσα [Narthecusa], είναι πιθανώς μεταξύ Χάλκης και Αλιμίας στα Δωδεκάνησα.
Σήμερα το νησάκι είναι γνωστό ως Σφύρνα, με αυτό το όνομα πλέον ανήκει στα Δωδεκάνησα, με τον Ν.518/1948 ΦΕΚ Α-7/9.1.1948. [Περί προσαρτήσεως της Δωδεκανήσου εις την Ελλάδα].
Σύμφωνα με τον Χ.Παπαχριστοδούλου η Σφύρα που γράφεται και Σφύρνα πήρε το όνομα από το σχήμα του εδάφους το οποίο μοιάζει με το ομώνυμο ψάρι. Για τους Ιταλούς είναι το Scolio Sfyra.
Πρόκειται για νησίδιο ακατοίκητο που ανήκει στον Δήμο Χάλκης με μήκος ακτογραμμής 1,37 χλμ, εμβαδόν 0,07 χλμ. και μέγιστο ύψος τα 24μ σύμφωνα με το Google Earth.
Γεωλογικά αποτελείται από ασβεστόλιθους πελαγικούς πλακώδεις του ανώτερου Ιουρασικού της Πίνδου όπως αυτούς που εμφανίζονται στο ανατολικό άκρο της γειτονικής Αλιμιάς.
Παλαιογεωγραφικά πριν από 10000 χρόνια η Χάλκη,οι Αγ.Θεόδωροι, η Αλιμνιά και η Σφύρνα αποτελούσαν μια μακρόστενη χερσόνησο που ήταν ενωμένη με την Ρόδο. Μόλις πριν από 7000 χρόνια τo νησάκι άρχισε να λαμβάνει την σημερινή μορφή του.
Επιπλέον, η Narthecusa είναι ένα γένος σκώρων στην οικογένεια Geometridae που δημιουργήθηκε από τον Francis Walker το 1862.
Ο Walker [1809-1874] ήταν Άγγλος εντομολόγος, από τους πιο παραγωγικούς συγγραφείς στην επιστήμη του και προκάλεσε διαμάχες κατά τη μετέπειτα ζωή του καθώς οι δημοσιεύσεις του περιείχαν συνώνυμα.
Παρατηρώντας το ανάγλυφο του νησιδίου σε δορυφορικό χάρτη μπορούμε να πούμε ότι μοιάζει με φτερό σκώρου.Παραμένει ζητούμενο αν εμπνεύστηκε από το νησίδιο του Πλινίου όταν έδινε το όνομα Narthecusa perplexata ή ήταν ένα τυχαίο συμβάν.
Σε ότι αφορά τον νάρθηκα είναι ψηλό καλαμώδες φυτό [Λατ.ferula], με κοίλο, νευρώδες και ανθεκτικό στέλεχος, μέσα στον οποίο μετέφερε ο Προμηθέας τη φωτιά από τον ουρανό στη γη, σύμφωνα με τον Ησίοδο. Τα στελέχη του χρησίμευαν σαν ράβδοι [θύρσοι] των πανηγυριστών του Διονύσου, όπως επίσης ως βέργες από τους δασκάλους στα σχολεία.
Το φυτό είναι γνωστό στους ανθρώπους από την αρχαιότητα και με αυτό σχετίζονται πολλοί μύθοι και παραδόσεις.Έχει φαρμακευτικές ιδιότητες και εχρησιμοποιείτο μέχρι πρόσφατα στην θεραπευτική και ειδικότερα στην τραυματιολογία [ανάταξη τραυμάτων-σπασίματα των άκρων-τοποθέτηση στον νάρθηκα].
Είναι άγνωστο αν έλαβε το όνομα του από το συγκεκριμένο φυτό. Ωστόσο, το τοπωνύμιο Ναρθηκούσα είναι αρχαίο και πρέπει να είναι ομηρικής προέλευσης.
Γεωδίφης
