Η ωραία χανούμισα,ο τελώνης,ο εργολάβος και ο «ζορμπάς» της Καρδάμαινας

Η Βαγγελίστρα το θρυλικό εξάτονο λατίνι της Καρδάμαινας  πάνω σε φωτογραφία της δεκαετίας του ΄20 και κάτω σε σκίτσο του Ηρακλή Καραναστάση.

 Την ιστορία μου την είχαν διηγηθεί παλιοί Καρδαμιώτες πριν από πολλά χρόνια, αργότερα την διάβασα στα Λαογραφικά του Ηρακλή Καραναστάση. Σύνεβη στις αρχές του προηγούμενα αιώνα στην Καρδάμαινα[σε ηφαιστειακό κουλέ που δημιουργήθηκε πριν από 161000 χρόνια], όταν όλο το νησί βρισκόταν κάτω από τον οθωμανικό ζυγό.

Η Καρδάμαινα ήταν το νεώτερο χωριό της Κω πριν από το Μαστιχάρι.Σήμερα είναι ο 2ος τουριστικός προορισμός του νησιού.

Οι περισσότεροι οθωμανοί ζούσαν στην Χώρα,λιγότεροι έμεναν στο Πλατάνι ενώ στα χωριά ήταν ελάχιστοι. Το καλοκαίρι τα επισκέπτονταν αγάδες και μπέηδες για να εισπράξουν το «ενοίκιο» της γης που τους παραχώρησε το Οθωμανικό κράτος. Οι καημένοι  χωρικοί δεν μπορούσαν να κάνουν διαφορετικά και συχνά αντιμετώπιζαν την βάναυση συμπεριφορά των προυχόντων. Συχνά με συνοδεία αστυνομικών επισκέπτονταν τους αγρότες και τους εκβίαζαν. Πολλές φορές τους έβαζαν να πληρώσουν τους ίδιους φόρους ξανά και ξανά. 

Στην Καρδάμαινα εφταναν ιστιοφόρα απο τα γύρω νησιά και την Κρήτη για να φορτώσουν πεπόνια, καρπούζια, σταφίλια, είδη αγγειοπλαστικής και άλλα. Μόνιμα ζούσε ένας οθωμανός Τελώνης. Γύρω στο 1902-1904 υπήρχε ο Αρίφ εφέντης μαζί με την πανέμορφη νεαρή γυναίκα του την Φατιμέ χανούμ που είχε ξετρελάνει τα νέα παιδιά της Καρδάμαινας. 

Ολοι επιδίωκαν την φιλία του Τελώνη για να είναι κοντά της. Ανάμεσα στους μνηστήρες ξεχώριζαν δύο. Ο εργολάβος μαστρο Γιώργης Λαππάς και ο αιώνιος γλεντζές του χωριού ο Γιάννης Κουτσουράδης , ο επονομαζόμενος ζορμπάς της Καρδάμαινας.Ο Γιάννης όπως και ο αδελφός του Κωνσταντίνος Κουτσουράδης, ήταν συνιδιοκτήτες της Βαγγγελίστριας ενός μικρού λατινιού και θεωρούνταν σπουδαίοι ναυτικοί του χωριού.

Με τον καιρό ο Γιάννης Κουτσουράδης , ο Τελώνης και ο Λαππάς έγιναν πολύ καλοί φίλοι και κολλητοί. Καθημερινά τα κοπανούσαν και γλεντούσαν στο μεγάλο Καζίνο του Σκαντάλιου. Μετά το καζίνο τις πρωινές ώρες έβγαιναν στα σοκάκια του χωριού και τραγουδούσαν καντάδες. Σχεδόν πάντα περνούσαν από το σπίτι του Τελώνη για να τραγουδήσουν ερωτικά τραγούδια στην γυναίκα του.

Ηταν γιορτή του Αη Νικόλα όταν μετά από άφθονα ποτά αποφασίζει η τριανδρία να επισκεφθεί την γειτονική Αντιμάχεια με τα πόδια. Αφού ήπιαν και χόρεψαν τα μεσάνυχτα αποφάσισαν να επιστρέψουν. Εν τω μεταξύ ο καιρός ήταν πολύ κακός και πολύ δυνατή βροχή είχε αρχίσει. Στο βαθύ σκοτάδι πηραν τον δρόμο προς την Καρδάμαινα ενώ ο δυνατός νοτιάς και το μεθύσι τους δυσκόλευε την επιστροφή τους. Καθώς κατέβαιναν ο Τελώνης ξαφνικά παραπάτησε και έπεσε σε ένα γκρεμό της χαράδρας του Αρράγκη. Ακούστηκε μια φωνή «Αλλάχ, Αλλάχ» και μετά εξαφανίστηκε. 

Ο Λαππάς και ο Κουτσουράδης τον έψαξαν αλλα δεν μπόρεσαν να τον βρουν μέσα στο πυκνό σκοτάδι. Απελπισμένοι από τον χαμό του φίλου τους κατέβηκαν στο χωριό , πέρασαν από την εκκλησία  της Παναγιας και άναψαν ένα κεράκι.Εκει βρήκαν τον παπά Νικόλα και του δηγήθηκαν την τραγική περιπέτεια τους. Το μυαλό τους είχε θολώσει. Ποιος θα μπορούσε να πιστέψει την ιστορία τους και ότι το μοιραίο γεγονός ήταν τυχαίο, απρόβλεπτο και ξαφνικό.Ποιος Οθωμανός δικαστής θα δεχόταν ότι δεν ήταν προμελετημένη η πράξη τους;

Το μεσημέρι έφτασαν οι Οθωμανοί δικαστές  με τον Καιμακάμη και άρχισαν τις ανακρίσεις. Δεν άργησαν να καταλήξουν στην απόφαση ότι το έγκλημα ήταν προμελετημένο και καλά σχεδιασμένο από τους γκιαούρηδες. 

Με χειροπέδες και με τα πόδια τους κατέβασαν στο Κάστο της Χωρας όπου τους πέταξαν μέσα σε μπουντρούμι για 3 μήνες. Δίχως καμία μαρτυρία θετική για αυτούς όλοι πίστευαν ότι δεν θα αργούσε η μέρα να χάσουν και την ζωή τους. 

Ωστόσο, ξαφνικά μια μέρα χαμογέλασε για τους 2 υπόδικους η τύχη.  Η όμορφη χανούμισα όταν κλήθηκε να καταθέσει στους δικαστές ανέφερε την εγκάρδια φιλία που συνέδεε τους κατηγορούμενους με τον Τελώνη. Υπεραπίστηκε με όλη την καρδιά της την αθωότητα τους και απέδειξε ότι ήταν αδύνατον να σκεφτούν ένα τέτοιο πράγμα για τον καλύτερο τους φίλο. Οι δικαστές λαμβάνοντας υπόψη την πειστική μαρτυρία της και τον έντιμο βίο των υποδίκων τελικά τους αθώωσε. 

Από τότε ο γκρεμός του Αρράγκη ονομάστηκε γκρεμός του Αρίφ εφέντη.

Γεωδίφης

Πηγή-Λαογραφικά του Ηρακλή Καραναστάση

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Ο γκρεμός του Αρίφ εφέντη.

Κωνσταντίνος Κουτσουράδης αδελφός του Γιάννη και συνιδιοκτήτης της Βαγγελίστρας. Από το αρχείο του εγγονού του ,οδοντίατρου ,Κωστή Κουτσουράδη .

Το ψαροχώρι της Καρδάμαινας σε σκίτσο της λαογράφου Αθηνάς Ταρσούλη, δεκαετία ΄40.