Η αρχαία «Πύρρα»

Φωτογραφία από την Αστυπάλαια της ιταλικής περιόδου.

Δεξιά από τους  γνωστούς μύλους το 1995 βρέθηκε από  Ελληνες αρχαιολόγους η μυστηριώδης βρεφική νεκρόπολη του 850 π.Χ.

Το αρχαίο όνομα της «Πύρρα», από το κόκκινο χρώμα γης της, θεωρείται καρικής προέλευσης. 

Επίσης λεγόταν «Πυλαία», «Θεών Τράπεζα» και «Ιχθυόεσσα». 

Το όνομα Αστυπάλαια προέκυψε αρκετά αργότερα. Οι περισσότεροι κάτοικοι την αποκαλούσαν «Αστυπαλιά» και κάποιοι άλλοι «Αστροπαλιά». 

Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους ονομάστηκε Αστυπαλιά από τους Δωριείς κατοίκους του, οι οποίοι βρήκαν στην περιοχή ίχνη παλαιότερου οικισμού των Φοινίκων. 

Ομως, ο Κώος αρχαιοδίφης Ιάκωβος Ζαρράφτης αναφέρει ότι μετά τον μέγιστο σεισμό της Κω το 411 π.Χ, Κεφαλιανοί από την αρχαία πρωτεύουσα της Κω που ονομαζόταν Αστυπάλαια μετανάστευσαν στο σημερινό ομώνυμο νησί. Επίσης μας λέει ότι αλλοι έφυγαν προς την Μικρά Ασία όπου ίδρυσαν την Αστυπάλαια της Μύνδου. Οπως και ναχει το θέμα η Αστυπάλαια αδελφή της Ευρώπης και γυναίκα του Ποσειδώνα κατάγεται απο την Φοινίκη. Γέννησε τον βασιλιά της Κω Ευρύπυλο άρα πρόκειται για όνομα που πάει πίσω στα βάθη της ιστορίας.

Το νησί κατοικήθηκε από Μινωίτες κι αργότερα αποικήθηκε από Αχαιούς. Κατά την ελληνιστική εποχή η Αστυπάλαια υπήρξε λιμάνι των Πτολεμαίων της Αιγύπτου.Την ρωμαϊκή περίοδο παρουσίασε σημαντική ακμή, χάρις στα πολλά φυσικά λιμάνια.

Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Ενετούς, η Αστυπάλαια δόθηκε, το 1207, στον Ιωάννη Κιρίνι, ένα Φράγκο ευγενή και τυχοδιώκτη. Από τότε και επί 4 αιώνες - υποδουλώθηκε με ένα διάλειμμα 64 χρόνων [1269-1333] κατά το οποίο την ανακατέλαβαν οι Βυζαντινοί.

Στις 2 Οκτωβρίου 1540 την κατέλαβαν οι Οθωμανοί μέχρι το 1912, οπότε και κατελήφθη από τους Ιταλούς μέχρι το 1943, και το 1947 η αρχαία Πύρρα απελευθερώθηκε και ενσωματώθηκε στην Ελλάδα.

Γεωδίφης