Όταν τα εδάφη συμπεριφέρονται σαν υγρά

Ρευστοποίηση δάφυς από τον σεισμό Loma Prieta του 1989 στην Καλιφόρνια, USGS.

Τα τελευταία 100 χρόνια το σοβαρότερο σεισμικό συμβάν που έγινε στην Ελλάδα ήταν ο σεισμός μεγέθους 7.2R που έγινε στις 12 Αυγούστου 1953 στη Κεφαλονιά. Το γεγονός αυτό προκάλεσε τεράστιες υλικές καταστροφές κυρίως στη Κεφαλονιά, Ζάκυνθο και Ιθάκη με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 476 άνθρωποι και να τραυματιστούν άλλοι 2412. Σε σύνολο 33.000 σπιτιών που υπήρχαν τότε στα νησιά αυτά, υπήρξαν 27.659 καταρρεύσεις, σοβαρές υλικές ζημιές σε 2.780 σπίτια και ελαφρές σε 2.394 σπίτια.

Κάθε σεισμός έχει τη δική του ταυτότητα ,ωστόσο έχει παρατηρηθεί ότι ο σεισμός εκτός από τις άμεσες επιπτώσεις έχει ως επακόλουθο την ενεργοποίηση και άλλων γεωλογικών φαινομένων όπως η ρευστοποίηση εδαφών, οι καταπτώσεις βράχων, οι κατολισθήσεις και τα τσουνάμι με εξίσου σοβαρές επιπτώσεις. 

Η ένταση των σεισμών προκαλεί πανικό, τις ζημιές όμως τις προκαλούν άλλοι παράγοντες, τα συνοδά γεωφυσικά φαινόμενα όπως ονομάζονται και τα οποία διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή και καθορίζουν και το μέγεθος των καταστροφών. Καθορίζουν όμως, παράλληλα, και τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να γίνει η διαχείριση ενός σεισμού. Έτσι, η Λευκάδα απειλείται από κατολισθήσεις, η Καλαμάτα από τεκτονικά βυθίσματα, το Ηράκλειο και η Ρόδος από τσουνάμι, η Λάρισα και η Καρδίτσα από ρευστοποιήσεις εδαφών.

Εδάφη μιας περιοχής που χαρακτηρίζονται από συνδυασμό λάσπης, άμμου και ρηχού υδροφόρου ορίζοντα θέλουν ιδιαίτερη προσοχή, καθώς θα μπορούσαν να παρουσιάσουν φαινόμενα ρευστοποίησης στην περίπτωση ενός ισχυρού σεισμικού επεισοδίου. Η ιδιαιτερότητα αυτών των εδαφών πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη στο σχεδιασμό και την κατασκευή κτιρίων. Ειδικές μελέτες όπως οι μικροζωνικές ερευνούν τις τοπικές συνθήκες των εδαφών, των ρηγμάτων και σενάρια προσομοίωσης ισχυρών δονήσεων του ιστορικού παρελθόντος και μπορούν να υπολογίσουν και ποσοτικά την σεισμική επικινδυνότητα της περιοχής.

Τέτοια εδάφη είναι οι χαλαρές και λεπτές άμμοι και οι ιλυώδεις άμμοι.Στα συνεκτικά εδάφη είναι δυνατόν να αναπτυχθεί υπερπίεση νερού με αποτέλεσμα την απώλεια της αντοχής του εδάφους.Τα αποτελέσματα της ρευστοποίησης είναι ιδιαίτερα καταστροφικά όπως: η μείωση της φέρουσας ικανότητας και αστοχία στη θεμελίωση έργων (Silos Ιαπωνία 1964 ), ή καταστροφή χωμάτινων φραγμάτων ( Αλάσκα 1964 ). Σε πολλές περιπτώσεις η ρευστοποιημένη άμμος εμφανίζεται στην επιφάνεια υπό μορφή μικρών κρατήρων και το φαινόμενο είναι άμεσα εμφανές (Κεφαλονιά, Ζάκυνθος 1983 και Μυγδονία 1978).Το φαινόμενο αν λάβει σημαντική έκταση είναι δυνατό να επιφέρει σημαντικές βλάβες σε κτίρια, επιχώματα, πρανή, αντιστηρίξεις, οδοστρώματα, δεξαμενές, δίκτυα ύδρευσης .

Η Λάμπη, το Τιγκάκι αλλά και κάποιο τμήμα της Καρδάμαινας κινδυνεύουν, μετά από ένα ενδεχόμενο σεισμό, να αντιμετωπίσουν καταστροφές λόγω της ρευστότητας των εδαφών.Ο σεισμικός κίνδυνος εξαρτάται από τη σεισμική επικινδυνότητα της περιοχής και από τη τρωτότητα των τεχνικών κατασκευών που βρίσκονται στη περιοχή. Για τον λόγο αυτό κάποια στιγμή πρέπει να συνταχθούν χάρτες ζωνών επικινδυνότητας για το νησί της Κω.

Γεωδίφης