Η γεωλογία των σεισμών της μονής του Αγ.Ιωάννη της Πάτμου
Από τον Λάτμο στην Στρόβιλο, από την Κω στην Πάτμο.
Ο όσιος Χριστόδουλος στην αρχαία Λητωίδα το 1088 φτιάχνει μοναστήρι προς τιμή του Αγ.Ιωάννη, σημείο αναφοράς σήμερα για όλο τον χριστιανικό κόσμο.
Η μονή ιδρύεται πάνω από την σπηλιά της Αποκάλυψης, σε ύψωμα ότι έχει απομείνει από ένα ηφαίστειο το οποίο έδωσε τις τραχειανδεσίτικες λάβες της κύριας ηφαιστειακής σειράς που περιβάλλει την Χώρα της Πάτμου.
Το ηφαίστειο ηλικίας περίπου 6εκ. ετών σήμερα είναι ανενεργό. Ομως η ηφαιστειότητα της Πάτμου έχει σχέση με την καταβύθιση της Αφρικανικής πλάκας μέρη της οποίας συναντώνται σήμερα 250-300 χλμ. κάτω από το νησί.
Η ιερά μονή του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στην Χώρα της Πάτμου θεμελιώθηκε πάνω σε ερείπια αρχαίου ναού σε μια περιοχή που ίσως κατοικήθηκε από τα προϊστορικά χρόνια.
Ο αρχαίος ναός αν ήταν της Σελήνης ή βωμός της Αρτέμιδος δεν είναι γνωστό. Το βέβαιο είναι ότι καταστράφηκε από ισχυρό σεισμικό συμβάν που δεν προήλθε από τα χερσαία ρήγματα του νησιού.Από το επεισόδιο του 27 π.Χ της κοιλάδας του Μεντερέ ή του 139 μ.Χ νότια της Ρόδου;
Την πρωτοβυζαντινή περίοδο ιδρύεται ένας μεγάλος παλαιοχριστιανικός ναός από τον οποίο δεν σώζεται παρά μόνο ένα μικρό εκκλησάκι.Τι συνέβη; Η ιστορική σεισμικότητα προτείνει ότι δεν είναι απίθανο να έπαθε ζημιές το 554 μ.Χ από τον 7+ του δίαυλου Κω-Νισύρου ή γύρω στο 500 μ.Χ από ισχυρό σεισμό κοντά στην Σάμο.
Τα βυζαντινά χρόνια που ακολουθούν η μονή φέρεται να έχει ιδιόκτητα πλοία για τις ανάγκες τροφοδοσίας της και τις εμπορικές συναλλαγές.
Από τον 11ο- 16ο αιώνα η μονή λειτουργεί κανονικά. Ο Γάλλος Pierre Bellon αναφέρει ότι καλόγεροι της του έδειξαν το χέρι του Αγίου Ιωάννη του οποίου τα νύχια μεγάλωναν, ενώ Οθωμανοί δήλωναν ότι ανήκει σε δικό τους προφήτη. Τα ίδια περιγράφει και ο Άγγλος Aaron Hill το 1709.
Η μονή από τον 16ο -19ο αιώνα έχει το αποκλειστικό δικαίωμα ίδρυσης και λειτουργίας ελαιοτριβείων ενώ το 1588 χρηματοδότησε την κατασκευή δύο μύλων.
Το 1646 ενας σεισμός τουλάχιστον 6.6 βαθμών από την νότια ζώνη διάρρηξης του Μεντερέ, μάλλον προκαλεί καθίζηση σε μέρος της μονής. Το επίκεντρο ήταν κοντά στο Nazilli στην κοιλάδα Buyuk Menderes.Ο σεισμός προκάλεσε πανικό στην Χίο ενώ άφησε πίσω του εκατοντάδες νεκρούς στην Μ.Ασια.Το συμβάν αυτό οδηγεί τους μοναχούς να στερεώσουν τα τείχη με μια μεγάλη σκάρπα την ίδια χρονιά.
Ο ηφαιστειακός σεισμός του 1650[6.0+] από την γέννηση του υποθαλάσσιου ηφαιστείου Κολούμπο δεν πρέπει να προκάλεσε ζημιές.
Το 1677 μια νέα σκάρπα τοποθετείται πιθανόν μετά το σεισμικό επεισόδιο των 7.2 βαθμών του 1653 που ρήμαξε τα οχυρά της Λέρου, πάλι από τον εφιάλτη της ζώνης του Μεντερέ.
Στις 4 Απριλίου 1739, κώδικες του μοναστηριού της Πάτμου, αναφέρουν ότι πολύ δυνατός σεισμός περίπου 6,6 βαθμών, έπληξε τη Σμύρνη προκαλώντας μεγάλες ζημιές. Είχε προηγηθεί 6 μέρες νωρίτερα, η εμφάνιση φωτεινού σημαδιού βόρεια της Πάτμου, σύμφωνα με μοναχό. Λέγεται, ότι ένα νησάκι που βρισκόταν στην είσοδο του λιμανιού της Σμύρνης, χάθηκε.
Το 1776 ο διπλωμάτης Marie Gabriel Florent Auguste de Choiseul-Gouffier, αντικρύζοντας το μοναστήρι, αναφέρει: «είναι αδύνατο να επιβιώσουν τόσοι καλόγεροι χωρίς μετόχια στα γειτονικά νησιά και δοσίματα που προσφέρει η δεισιδαιμονία των Ελλήνων».Επίσης συμπληρώνει ότι καλόγεροι πουλούσαν κομμάτια από τραχείτη του Σπηλαίου της Αποκάλυψης στους επισκέπτες ως θεραπευτικό ίασης.
Το καλοκαίρι του 1904, ισχυρότατος σεισμός 6.8 βαθμών, προκάλεσε μεγάλες καταστροφές στη Σάμο και μικρότερες σε Πάτμο, Ικαρία και την γειτονική Μ.Ασία.Είναι αγνωστο αν προκάλεσε ζημιές στην μονή.
Τα σεισμικά γεγονότα του 1955[6.8] και του 1956[7.5] από το Ρήγμα της Πριήνης και το Ρήγμα της Αμοργού προξενούν υλικές ζημιές στην Πάτμο. Δεν γνωρίζω αν και πόσο επηρέασαν την μονή.
[Ο σεισμός του 1956 προκάλεσε σημαντικές ζημιές στα τείχη και στο εσωτερικό του μοναστηριού κι έτσι μεταξύ 1957-1964 υλοποιήθηκε ένα μεγάλο πρόγραμμα από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου σε συνεργασία με τη διεύθυνση Αναστήλωσης του Υπουργείου Παιδείας για στερεώσεις και αποκαταστάσεις. Τότε κτίστηκε και ένα μεγάλο τετραώροφο κτίριο όπου στεγάστηκε το σκευοφυλάκιο, η βιβλιοθήκη, το μουσείο και ξενώνες –αφού κατεδαφίστηκαν κτίρια στη δυτική πλευρά της μονής-Πηγή, Αριστείδης Μιαούλης].
Το 1999 καταχωρήθηκε ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς στον κατάλογο της UNESCO. Στη βιβλιοθήκη της μονής σώζεται μία από τις παλαιότερες εκδόσεις, το αντίτυπο της έκδοσης του Αριστοτέλη του 1497. Είναι από τις λίγες βιβλιοθήκες που αν και συγκροτήθηκε τον 11ο αιώνα περιέχει υλικό πριν το Σχίσμα,κυρίως από ελληνικά χειρόγραφα.
Αναρτήσεις
