Η αρχαία Λητωίς

Σε καρτ ποστάλ η Πάτμος επι οθωμανοκρατίας , γύρω στο 1910.

Σύμφωνα με μία παλιά επιγραφή που βρέθηκε στην Πάτμο, μετά τον φόνο της μητέρας του ο φυγάς Ορέστης, γιος του Αγαμέμνωνα, για να αποφύγει τις εκδικητικές Ερινύες, εγκαθίσταται προσωρινά στο νησί.

Φτιάχνει έναν μεγάλο ναό που αφιερώνει στην Αρτέμιδα, στο μέρος όπου σήμερα βρίσκεται το Μοναστήρι του Αγ.Ιωάννη.

Ηταν η περίοδος που η Πάτμος ονομαζόταν Λητωίς, από την Άρτεμη την κόρη της Κώας Λητούς.

Η Άρτεμη ήταν η πρώτη που είδε την Πάτμο σαν βράχο κάτω από τον βυθό της θάλασσας όταν η θεά Σελήνη έλαμπε από πάνω της. Λέγεται ότι το είδε από το γειτονικό Λάτμος  το σημαντικότερο όρος της απέναντι μικρασιατικής ακτής. 

Συνεπικουρούμενη από τον αδελφό της Απόλλωνα,τον πατέρα του Δία και τον θεό των φυσικών καταστροφών Ποσειδώνα καταφέρνει να το φέρει στην επιφάνεια. 

Η Αρτεμη δεν έμεινε εκεί, βοήθησε και στον εποικισμό του νησιού με κατοίκους από το Λάτμος.

Για να την τιμήσουν για τις υπηρεσίες της οι κάτοικοι έφτιαξαν μεγαλοπρεπή ναό που δεν πρέπει να βρισκόταν σε υψόμετρο 227μ. από την στάθμη της θάλασσας. Μήπως εκεί βρισκόταν ο αρχαίος ναός της Σελήνης;

Η γεωλογία των ναών της θεάς του κυνηγιού προτείνει να βρίσκεται σε βάλτο, σε ενεργή τεκτονικά  περιοχή, να γειτονεύει με σημαντικό ποτάμιο σύστημα,να είναι έξω από την πόλη που εξυπηρετεί, να είναι από μάρμαρο, να είναι μεγάλων διαστάσεων και να συναντάται σε υπώρειες ενός σημαντικού βουνού.

Η ανάδυση του νησιού και η σχέση του με τον Λάτμο που αναφέρει η μυθολογία μας συνδέονται με την γεωλογική ιστορία και προέλευση του νησιού. 

Η ηφαιστειακή φύση της Πάτμου όσο και ο ρόλος των τεκτονικών δυνάμεων στην δημιουργία, διαμόρφωση του Λάτμου και των γύρω περιοχών περιέχονται στον γεωμύθο της Λητωίδας. 

Τα ρήγματα του Μεντερέ και της Πριήνης ήταν καθοριστικά στην γεωιστορία της Πάτμου.

Με μπόι 1353μ. ο Λάτμος συνδέεται με τον μύθο του γόη Ενδυμίωνα τον οποίο ερωτεύτηκε η Σελήνη κατά τη διάρκεια του αγέραστου ύπνου που του είχε χαρίσει ο μέγιστος των θεών.

Στον Λάτμο βραχογραφίες του 6.000 π.Χ, που ανακαλύφθηκαν το 1994, δείχνουν ότι από τότε  η περιοχή κατοικείται συνεχώς.

Το βουνό αναφέρεται στην Ιλιάδα με το όνομα Φθείρων άρα η ονομασία Πάτμος που οι ιστορικοί συσχετίζουν με το Λάτμος είναι μεταγενέστερη από την λατρεία της Αρτέμιδος όπως και το Πάτνος που δεν πρέπει να έχει σχέση με τον Ποσειδώνα ο οποίος φαίνεται ότι πάτησε πρώτος την στεριά του νησιού της Αποκάλυψης.

Γεωδίφης