Ένα ποτάμι σηκώνει την κορυφή του Έβερεστ
Το Έβερεστ είναι περίπου 15 με 50 μέτρα ψηλότερο από ό,τι θα ήταν διαφορετικά λόγω της ανύψωσης που προκαλείται από ένα κοντινό φαράγγι ποταμού που διαβρώνεται και συνεχίζει να αυξάνεται εξαιτίας του, διαπιστώνει μια νέα μελέτη από ερευνητές του UCL.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Nature Geoscience , διαπίστωσε ότι η διάβρωση από ένα δίκτυο ποταμών περίπου 75 χιλιόμετρα από το Έβερεστ καταστρέφει ένα σημαντικό φαράγγι. Η απώλεια αυτής της γης προκαλεί το βουνό να ξεπηδά έως και 2 χιλιοστά το χρόνο και έχει ήδη αυξήσει το ύψος του μεταξύ 15 και 50 μέτρων τα τελευταία 89.000 χρόνια.
Με ύψος 8.849 μέτρα, το Έβερεστ, γνωστό και ως Chomolungma στο Θιβέτ ή Sagarmāthā στο Νεπάλ, είναι το ψηλότερο βουνό στη Γη και υψώνεται περίπου 250 μέτρα πάνω από την επόμενη ψηλότερη κορυφή στα Ιμαλάια. Το Έβερεστ θεωρείται ασυνήθιστα ψηλό για την οροσειρά , καθώς οι επόμενες τρεις ψηλότερες κορυφές -K2, Kangchenjunga και Lhotse-διαφέρουν όλες μόνο κατά περίπου 120 μέτρα η μία από την άλλη.
Ένα σημαντικό μέρος αυτής της ανωμαλίας μπορεί να εξηγηθεί από μια ανυψωτική δύναμη που προκαλείται από την πίεση κάτω από τον φλοιό της Γης, αφού ένας κοντινός ποταμός διάβρωσε μια αρκετά μεγάλη ποσότητα πετρωμάτων και εδάφους. Είναι ένα φαινόμενο που ονομάζεται ισοστατική ανάκαμψη, όπου ένα τμήμα του φλοιού της Γης που χάνει μάζα κάμπτεται και «επιπλέει» προς τα πάνω επειδή η έντονη πίεση του υγρού μανδύα κάτω είναι μεγαλύτερη από την καθοδική δύναμη της βαρύτητας μετά την απώλεια μάζας.
Είναι μια σταδιακή διαδικασία, συνήθως μόνο μερικά χιλιοστά το χρόνο, αλλά σε γεωλογικά χρονικά πλαίσια μπορεί να κάνει σημαντική διαφορά στην επιφάνεια της Γης.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι, λόγω αυτής της διαδικασίας, το Έβερεστ έχει αυξηθεί κατά περίπου 15 έως 50 μέτρα τα τελευταία 89.000 χρόνια, από τότε που ο κοντινός ποταμός Arun συγχωνεύθηκε με το παρακείμενο δίκτυο ποταμών Κόσι.
Ο συν-συγγραφέας, φοιτητής Adam Smith (UCL Earth Sciences) είπε: «Το Έβερεστ είναι ένα αξιοσημείωτο βουνό μύθων και θρύλων και εξακολουθεί να μεγαλώνει. Η έρευνά μας δείχνει ότι καθώς το κοντινό σύστημα ποταμών κόβει βαθύτερα, η απώλεια υλικού προκαλεί το βουνό να ανεβεί περαιτέρω προς τα πάνω» .
Σήμερα, ο ποταμός Arun εκτείνεται ανατολικά του Έβερεστ και συγχωνεύεται κατάντη με το μεγαλύτερο σύστημα ποταμών Kosi. Επί χιλιετίες, το Arun έχει χαράξει ένα σημαντικό φαράγγι κατά μήκος της όχθης του, ξεπλένοντας δισεκατομμύρια τόνους γης και ιζημάτων.
Ο συν-συγγραφέας Dr. Jin-Gen Dai του Πανεπιστημίου Γεωεπιστημών της Κίνας, δήλωσε: «Ένα ενδιαφέρον ποτάμιο σύστημα υπάρχει στην περιοχή του Έβερεστ. Ο ποταμός Arun ανάντη ρέει ανατολικά σε μεγάλο υψόμετρο με μια επίπεδη κοιλάδα. Στη συνέχεια στρέφεται απότομα νότια καθώς ο ποταμός Κόσι πέφτει σε υψόμετρο και γίνεται πιο απότομος Αυτή η μοναδική τοπογραφία, ενδεικτική μιας ασταθούς κατάστασης, πιθανότατα σχετίζεται με το ακραίο ύψος του Έβερεστ».
Η ανύψωση δεν περιορίζεται στο Έβερεστ και επηρεάζει γειτονικές κορυφές, συμπεριλαμβανομένων των Lhotse και Makalu, της τέταρτης και πέμπτης υψηλότερης κορυφής του κόσμου αντίστοιχα. Η ισοστατική ανάκαμψη ενισχύει τα ύψη αυτών των κορυφών κατά παρόμοιο βαθμό με το Έβερεστ, αν και το Makalu, που βρίσκεται πιο κοντά στον ποταμό Arun, θα είχε ελαφρώς υψηλότερο ρυθμό ανύψωσης.
Ο συν-συγγραφέας Δρ. Μάθιου Φοξ (UCL Earth Sciences) είπε: «Το Έβερεστ και οι γειτονικές του κορυφές αυξάνονται επειδή η ισοστατική ανάκαμψη τα ανεβάζει πιο γρήγορα από ότι η διάβρωση τα φθείρει. Μπορούμε να τα δούμε να μεγαλώνουν κατά περίπου δύο χιλιοστά το χρόνο χρησιμοποιώντας όργανα GPS και τώρα έχουμε καλύτερη κατανόηση του τι το οδηγεί».
Εξετάζοντας τους ρυθμούς διάβρωσης του Arun, του Kosi και άλλων ποταμών στην περιοχή, οι ερευνητές μπόρεσαν να προσδιορίσουν ότι πριν από περίπου 89.000 χρόνια ο ποταμός Arun ενώθηκε και συγχωνεύθηκε με το δίκτυο του ποταμού Kosi, μια διαδικασία που ονομάζεται «πειρατεία αποστράγγισης».
Με αυτόν τον τρόπο, διοχετεύθηκε περισσότερο νερό μέσω του ποταμού Κόσι, αυξάνοντας τη διαβρωτική του ισχύ και παίρνοντας μαζί του περισσότερα από τα εδάφη και τα ιζήματα του τοπίου. Με το μεγαλύτερο μέρος της γης να ξεβράζεται, προκάλεσε αυξημένο ρυθμό ανύψωσης, ωθώντας τις κορυφές των βουνών όλο και πιο ψηλά.
Ο επικεφαλής συγγραφέας Δρ. Xu Han του Πανεπιστημίου Γεωεπιστημών της Κίνας, ο οποίος πραγματοποίησε την εργασία κατά τη διάρκεια μιας ερευνητικής επίσκεψης του Συμβουλίου Υποτροφιών της Κίνας στο UCL, είπε: «Η αλλαγή του ύψους του Έβερεστ υπογραμμίζει πραγματικά τη δυναμική φύση της επιφάνειας της Γης. Η αλληλεπίδραση μεταξύ της διάβρωσης του ποταμού Arun και της ανοδικής πίεσης του μανδύα της Γης δίνουν ώθηση στο Έβερεστ, ωθώντας το ψηλότερα από ό,τι θα ήταν διαφορετικά».
Γεωδίφης με πληροφορίες από Nature Geoscience
Jin-Gen Dai, Recent uplift of Chomolungma enhanced by river drainage piracy, Nature Geoscience (2024). DOI: 10.1038/s41561-024-01535-w. www.nature.com/articles/s41561-024-01535-w
https://phys.org/news/2024-09-river-mount-everest-peak.html