Απόλλων της Γάζας
Αυτή είναι η ιστορία ενός ελληνικού αγάλματος 2.500 ετών που ξεβράστηκε σε δίχτυα παλαιστίνιου ψαρά στα νερά ανοιχτά της Γάζας, Παλαιστίνη το 2013 - πριν εξαφανιστεί κάτω από μυστηριώδεις συνθήκες.
Το άγαλμα
Ο Απόλλων της Γάζας (5ος αιώνας π.Χ;) είναι ένα σπάνιο και ανεκτίμητο χάλκινο γλυπτό 500 κιλών, μήκους 1,75 μέτρων.
Πρόκειται για χάλκινο γλυπτό του αρχαίου Έλληνα θεού που βρέθηκε στη Λωρίδα της Γάζας το 2013. Πωλήθηκε στο eBay και στη συνέχεια αποσύρθηκε από την πώληση και κατασχέθηκε από την αστυνομία χάρη στη δημοσίευση της ιστορίας μαζί με φωτογραφίες του Ιταλού δημοσιογράφου Fabio Scuto στη La Repubblica.
Το άγαλμα λέγεται ότι ανασύρθηκε από τη θάλασσα τον Αύγουστο του 2013 από τον Joudat Ghrab, έναν τοπικό Παλαιστίνιο ψαρά. Ο Ghrab είπε ότι είδε το άγαλμα να βρίσκεται σε ρηχά νερά κοντά στα σύνορα της Γάζας με την Αίγυπτο και αρχικά σκέφτηκε ότι το άγαλμα ήταν ένα βαριά καμένο σώμα.
Τα στοιχεία χρονολογούν το άγαλμα μεταξύ 5ου-1ου αιώνα π.Χ. Το άγαλμα απεικονίζει τον Απόλλωνα με σγουρά μαλλιά και το ένα του μάτι πιθανόν με ένθετη μπλε πέτρινη ίριδα, να στέκεται όρθια με ένα τεντωμένο χέρι και με την παλάμη του ψηλά.
Οι ιστορικοί έχουν προτείνει ότι το άγαλμα βρέθηκε στη στεριά και όχι στη θάλασσα λόγω της φαινομενικής καλής διατήρησής του, χωρίς σημάδια μεταλλικής παραμόρφωσης. Ο αρχαιολόγος της Γάζας Fadel al-Utol είπε: «Αν είχε περάσει χρόνο κάτω από το νερό, ο μπρούτζος θα ήταν μαυρισμένος».
Η ασαφής τοποθεσία της ανακάλυψης του αγάλματος θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να αποφευχθούν επιχειρήματα ιδιοκτησίας.
Η Λωρίδα της Γάζας κατοικήθηκε στην αρχαιότητα από Αιγύπτιους, Φιλισταίους, Έλληνες, Ρωμαίους, Βυζαντινούς και Σταυροφόρους. Ο Μέγας Αλέξανδρος κατέλαβε την περιοχή και ο αυτοκράτορας Αδριανός την επισκέφθηκε.
«Χάνουμε χρόνο»
Μουσεία στη Γαλλία και την Ελβετία, σύμφωνα με πληροφορίες, έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον να δανειστούν το άγαλμα για προβολή και να βοηθήσουν στην αποκατάσταση.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον αρχαιολόγο Alotol το άγαλμα δεν έχει καμία αξία σε πολιτικό επίπεδο – και δεδομένου ότι κανείς στη Γάζα δεν έχει τα απαιτούμενα εργαλεία ή τεχνογνωσία για να το αποκαταστήσει στα διεθνή πρότυπα, πιστεύει ότι η μόνη λύση είναι να στείλει τον Απόλλωνα στη Γαλλία όπου είπε ότι το άγαλμα έχει τις καλύτερες πιθανότητες να αποκατασταθεί.
«Είμαι τόσο θυμωμένος και τόσο λυπημένος γιατί οι άνθρωποι αγνοούν το άγαλμα και την αξία του και χάνουμε χρόνο», είπε ο Alotol. Θεωρεί το άγαλμα ως μια από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις στην περιοχή, αναφερόμενος στο εύρημα ως «πυραμίδες της Γάζας».
«Αν οι άνθρωποι δεν είχαν αρχίσει να εργάζονται στις πυραμίδες αμέσως, θα είχαν χαθεί με τα χρόνια. Το ίδιο ισχύει και για τον Απόλλωνα. Εάν [οι αρχές] εγκαταλείψουν τον Απόλλωνα χωρίς να τον αποκαταστήσουν, θα επηρεαστεί από τις διάβρωση,αποσάθρωση -θα χαθεί για πάντα», είπε ο Αλοτόλ στο Al Jazeera. Είπε ότι υπάρχει απροθυμία να παραδοθεί το άγαλμα σε Γάλλους ειδικούς από φόβο ότι δεν θα επιστραφεί. «Λόγω της επίσημης σχέσης, για παράδειγμα, της κυβέρνησης της Γαλλίας και της κυβέρνησης στη Γάζα, υπάρχει φόβος και δυσπιστία και θα χρειαστεί χρόνος για να αντιμετωπιστεί αυτό το ζήτημα».
Σύμφωνα με τον Julien Chiappone-Lucchesi, διευθυντή του Γαλλικού Ινστιτούτου στη Ραμάλα, η ιδέα ότι η Γαλλία θα έκλεβε το άγαλμα είναι γελοία. Είπε ότι οι διεθνείς κανονισμοί το απαγορεύουν να συμβεί, αλλά πιστεύει ότι η υποψία προέρχεται από το αποικιακό παρελθόν της Γαλλίας.
Επίσης, από το 1967 το Ισραήλ έχει χρησιμοποιήσει τις αρχαιολογικές ανασκαφές ως πρόσχημα για εδαφικές διεκδικήσεις στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα και έχει αφαιρέσει ιστορικά αντικείμενα, όπως ένα βυζαντινό μωσαϊκό του βασιλιά Δαυίδ του 6ου αιώνα, το οποίο σήμερα διακοσμεί το τμήμα συναγωγής του Ισραηλινού Μουσείου στο Ιερουσαλήμ. «Η αρχαιολογία είναι ευαίσθητη [στην Παλαιστίνη] επειδή αντικείμενα έχουν κλαπεί στο παρελθόν», είπε ο Chiappone-Lucchesi, τονίζοντας ότι η μη αποδοχή διεθνούς βοήθειας θα μπορούσε να οδηγήσει σε μη αναστρέψιμη ζημιά στο αρχαίο άγαλμα. «Είναι ένα θαυμάσιο εύρημα, αλλά πρέπει να ξέρεις τι να το κάνεις. Αν όχι, είναι ένας τρόπος να το καταστρέψεις έμμεσα».
Σύμφωνα με τον Αλοτόλ , οι αρχαιολογικές ανακαλύψεις και η ιστορία έχουν λιγότερη αξία για τους ανθρώπους στη Γάζα λόγω χρόνιων συγκρούσεων και πολιορκίας. «Αν ζεις εδώ στη Γάζα και κάθε δέκα χρόνια χτίζεις ένα νέο σπίτι λόγω πολέμου, χάνεις την εκτίμηση για την κληρονομιά», είπε.
Τι έγινε με το μυστηριώδες άγαλμα με την αμέτρητη ιστορική αξία;
Ένας έντονος κρυφός πόλεμος διεξήχθη για το άγαλμα, μεταξύ εκείνων που οδηγούνταν από καθαρά εμπορικά συμφέροντα και εκείνων που ασχολούνται με τη συντήρηση και την τέχνη, σε έναν αγώνα παρασκηνίου.
Το Λούβρο είχε εκφράσει ενδιαφέρον να βοηθήσει στην αποκατάσταση του αγάλματος, κάτι που ένας εκπρόσωπος του Λούβρου αρνείται.
Ο Ghrab λέει ότι έκοψε ένα από τα δάχτυλα για να το πάει σε έναν ειδικό μετάλλων, νομίζοντας ότι μπορεί να ήταν φτιαγμένο από χρυσό. Εν αγνοία του, ένας από τους αδελφούς του έκοψε ένα άλλο δάχτυλο για τις δικές του επιταγές. Αυτό το έλιωσε ένας κοσμηματοπώλης.
Μέλη της οικογένειας που ανήκαν σε μια πολιτοφυλακή της Χαμάς ανέλαβαν σύντομα την ευθύνη του αγάλματος και σε κάποιο στάδιο εμφανίστηκε το Apollo στο Ebay, με τον πωλητή να λέει στον αγοραστή να έρθει και να παραλάβει το αντικείμενο από τη Γάζα.
Ωστόσο, αυτό θα ήταν πιο εύκολο να ειπωθεί παρά να γίνει, καθώς η Γάζα είναι ουσιαστικά αποκλεισμένη από τον έξω κόσμο, με το Ισραήλ και την Αίγυπτο να επιβάλλουν αυστηρούς ελέγχους στην πρόσβαση.
Δεν είναι ξεκάθαρο εάν οι δυνητικοί αγοραστές προχώρησαν μπροστά, αλλά όταν οι πολιτικές αρχές της Χαμάς έμαθαν για το τεχνούργημα, διέταξαν να το κατασχέσει η αστυνομία.
Αξιωματούχοι του υπουργείου Τουρισμού της Γάζας είπαν στο Reuters ότι το άγαλμα δεν θα παρουσιαστεί στο κοινό μέχρι να ολοκληρωθεί η ποινική έρευνα για το ποιος προσπάθησε να το πουλήσει.
Ωστόσο, ο Ahmed Al-Bursh, διευθυντής αρχαιολογίας του υπουργείου, είπε ότι το είχε δει και υποσχέθηκε ότι ο Ghrab θα λάβει μια ανταμοιβή μόλις επιλυθεί το ζήτημα.