Αρχαία Καρίς;
Από την Ακρόπολη του Αη Νικόλα στο Ψαλίδι, η απέναντι μικρασιατική κάποτε καρική ακτή.
«Το νησί της Κω πήρε διάφορες ονομασίες κατά την μυθική και ιστορική του διαδρομή. Ονομάστηκε Κουρίς ή Καρίς ή Καρίδα από τους Κάρες, ένα πελασγικό φύλο που έφτασε στο νησί από την αντικρινή Καρία», αναφέρει ο Μιχάλης Σκανδαλίδης.
Αρκετοί ερευνητές θεωρούν οι Κάρες ότι ήταν οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού, φέρεται να μετανάστευσαν στη Κω από την απέναντι Καρία.
Οι Κάρες ήταν αρχαίος λαός που γειτόνευε με Πελασγούς, Καυκάνους και Λέλεγες, κατοικούσε ΝΔ της μικρασιατικής Ιωνίας, στην Καρία. Εγκαταστάθηκαν στην Καρία την 2η χιλιετία π.Χ από την ευρύτερη περιοχή του Αιγαίου.
Ο Ηρόδοτος ταυτίζει τους Κάρες με τους Λέλεγες θεωρώντας ότι αυτό ήταν το προηγούμενο όνομά τους πριν μετοικήσουν από το Αιγαίο Πέλαγος στην Καρία.Οι Έλληνες συγγραφείς συνδέουν πολλές φορές τους Κάρες με τους Λέλεγες αλλά η ακριβής σχέση μεταξύ τους παραμένει μυστηριώδης, οι δύο λαοί φαίνεται ότι ήταν αρχικά ξεχωριστοί αλλά στην συνέχεια αναμείχθηκαν μεταξύ τους. Λάτρευαν τον Κάριο Δία,την Άρτεμη και την Εκάτη.
Βορειοανατολικά από το Τρίοπο συναντάται ακόμη ένας πανάρχαιος οικισμός της Κω που φέρεται να έχει στενή σχέση με την Καρία, σύμφωνα με τον Ιάκωβο Ζαρράφτη: «Οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού ήταν από την Καρία. Γύρω στο 1300 π.Χ Κάρες κατοικούσαν στην Κω.Στον επιμήκη γήλοφο που βρίσκεται πριν από την Λάμπη του Ψαλιδιού υπάρχουν πλούσια λείψανα αρχαιοτήτων ποικίλων εποχών, κυρίως ελληνορωμαϊκής περιόδου. Υπάρχουν επίσης ερείπια μεγάλου Βυζαντινού ναού. Μεγάλος αριθμός κιόνων και μαρμάρων μεταφέρθηκαν αφού πρώτα αφαιρέθηκαν για την κατασκευή του Αγ.Νικολάου της Χώρας. Εδω ανακαλύφθηκαν πλούσια αρχαιοελληνικά ευρήματα. Σε αυτούς τους τάφους ο Τούρκος Σαρής βρήκε σκέπη από χρυσό με πολλές γραφές που τις πούλησε και πλούτισε. Ο γήλοφος φαίνεται πως αποτελούσε ακρόπολη και η δυτικά από αυτό περιοχή πρέπει να ήταν λιμάνι. Διακρίνονται ίχνη προκυμαίας στις όχθες της Λάμπης[Ψαλιδιού]. Οι αρχαίοι ναοί και τα μνημεία δημιουργούν την πεποίθηση ότι εδώ βρισκόταν κάποια πόλη που καταστράφηκε από σεισμό ή από πολεμικές επιχειρήσεις.Το μυτερό ακρωτήρι με το όνομα Ψαλίδι αντιστοιχεί με το αρχαίο Κουρίς ή το δωρικό Κωρίς ή Καρίς όπως ονομαζόταν παλιά η Κως .Πιθανολογώ ότι εδω βρισκόταν η αρχαία Καρίς που έλαβε το όνομα της από το ακρωτήρι. Εδώ πρέπει να υπήρχε πόλη με μεγάλη έκταση αν λάβουμε υπόψη τα ημικυκλικά τοπία στα Δαμάκια πάνω από τα οποία υπάρχουν ερείπια ίδιων χρονικών περιόδων. Η πόλη με τους περιοίκους πρέπει να είχε πληθυσμό 15000 κατοίκους».
Ο Άγιος Νικόλαος είναι περιοχή με ερείπια ομώνυμου ναού στο Ψαλίδι. Ο Ν.Ζάρακας αναφέρει ότι ο Αης Νικόλας βρίσκεται βόρεια της τοποθεσίας Κρωτήρα όπου υπάρχουν τα ερείπια του ομωνύμου ναυδρίου.
Πριν από 5,7 εκ.χρόνια σε αυτή την τοποθεσία βρισκόταν μια λιμναία γη που έχω ονομάσει του Τρίοπα. Ηταν από τις σημαντικότερες αρχαίες λίμνες του νησιού, που χάθηκε πριν από 2 εκ. χρόνια. Πριν ακόμη φτάσουν οι πρώτοι κάτοικοι ζούσαν μόνο γαστερόποδα λιμναίου περιβάλλοντος. Οι τύρφες και οι λιγνίτες φανερώνουν ότι ήταν ένα οικοσύστημα που βρισκόταν ήδη σε παρακμή.
Το μόνο που γνωρίζουμε για την αρχαία Καρίδα είναι μία επιγραφή η οποία βρέθηκε στο Ασκληπιείο το 1843 και δημοσιεύθηκε από τον Βρετανό William Martin Leake [1777-1860] έναν μανιώδη συλλέκτη ιδιαίτερα αρχαίων ελληνικών νομισμάτων, στρατιωτικό, διπλωμάτη, τοπογράφο και συγγραφέα.
O Leake άν και δεν γνώρισε από κοντά την Κω εκτιμούσε ότι η Αστυπάλαια ήταν στο ακρωτήριο Ψαλίδι. Τα κείμενα και τις επιγραφές του νησιού του τα έδωσε ο T.Graves, διοικητής του αγγλικού στόλου στις ακτές της Μικράς Ασίας.
«Ἀνδρομνηστοριδᾶν...Καρινδᾶν...» αναφέρει η μαρμάρινη επιγραφή που οριοθετεί τις λατρευτικές περιοχές των Ανδρομνεστορίδων και των Καρινδών. Είναι του 4ου- 2ου αιώνα π.Χ σύμφωνα με τους Paton-Hicks [1891].
Ο Ζαρράφτης εκτιμά ότι δυτικά από την ακρόπολη, προς την Λάμπη του Ψαλιδιού, δεν είναι απίθανο να υπήρχε λιμάνι όπου διακρίνονται ίχνη από προκυμαία. Τονίζει την ύπαρξη διαφόρων λειψάνων πολυπληθούς συνοικισμού κάτω από το ύψωμα του Αη Νικόλα, και υποθέτει ότι βρισκόταν αρχαία πόλη που καταστράφηκε από σεισμό.
Συνδέει το μυτερό ακρωτήρι Ψαλίδι με την αρχαία Καρίδα δηλαδή το όνομα που ονομαζόταν παλιά η Κως πριν επονομαστεί Μεροπίς. Επιπλέον ο Ζαρράφτης εξετάζει τις ιδέες των Leake και Rayet, διερωτάται κατά πόσο η αρχαία Αστυπάλαια μπορεί να βρισκόταν στην άκρα του Ψαλιδιού. Καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τα ερείπια δεν έχουν να κάνουν με την Αστυπάλαια.
Ο αρχαίος οικισμός που αναφέρει ο Ζαρράφτης άν σχετίζεται με τους Κάρες δεν είναι δυνατόν να απαντηθεί. Μέχρι σήμερα δεν έχει εκπονηθεί καμία συστηματική αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή.
Η τοποθεσία του Αη Νικόλα βρίσκεται μεταξύ Τρίοπου και της πόλης Κω. Μπορεί η Ακρόπολη του Αη Νικόλα να ήταν ένας ενδιάμεσος σταθμός ή ένας άγνωστος προδωρικός οικισμός Καρών πριν ακόμη γίνει η μετανάστευση, εξαιτίας κάποιας φυσικής καταστροφής, προς την Νήσο Μεροπίδα.
Η αρχαία Καρίδα, άν υπήρξε ως πόλη, πρέπει να ήταν σημαντική και προγενέστερη της Μεροπίδας. Στην τοποθεσία έχουν αναφερθεί ερείπια διαφόρων χρονικών περιόδων.
Η επανακατοίκηση μαρτυράει την σπουδαιότητα της περιοχής. Η τοποθεσία είχε νερά αφού αρκετές πηγές βρίσκονται κατά μήκος του ρήγματος Παραδείσι, ήταν παραθαλάσσια απέναντι από την μικρασιατική ακτή, σε χαμηλό ύψωμα που χρησίμευε ως παρατηρητήριο και ιδανικός τόπος κατοίκησης σε εύφορη γη με φυσική αμυντική οχύρωση.
Γεωδίφης
Κάριος στρατιώτης στην υπηρεσία του στρατού των Αχαιμενιδών, λεπτομέρεια από τον τάφο του Ξέρξη Α΄.Φωτογραφία-A.Davey.