Κως Μεροπίς
Από την πεδιάδα της Κω το παιδί της τοπικής τεκτονικής η Οροσειρά του Δίκαιου ή πριονοειδής σειρά λόφων, εξ΄ ου το αρχαίο όνομα Πρίων.
Απο την εποχή του θρυλικού βασιλιά Μέροπα τα κύρια γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά του νησιού έχουν υποστεί μικρές αλλαγές. Η κορυφή του Δίκαιου ήταν χαμηλότερη γύρω στα 6μ. και η εύφορη πεδιάδα κατά πολύ μικρότερη σε έκταση. Σε αυτή τη γη έζησαν οι αρχαίοι Μέροπες. Από που και πότε έφτασαν;Ήταν Κώοι; Που ήταν το βασίλειο τους;
Οι τοπικοί μύθοι είναι ιστορίες που δημιουργήθηκαν για να ερμηνεύσουν φυσικά φαινόμενα και ακατανόητα γεγονότα. Αρχικά προσπαθούσαν να εξηγήσουν ένα μυστηριώδες συμβάν με κάποια μυστική δύναμη η οποία προσωποιείτο ως θεός ή θεά. Με το πέρασμα των χρόνων αποδόθηκαν νέες ιδιότητες στις δυνάμεις που προκαλούσαν τα φυσικά φαινόμενα και ακόμη περισσότεροι θρύλοι συνδέθηκαν με τις αρχικές δοξασίες.
Με αυτό τον τρόπο προέκυψε το κωακό μυθολογικό σύστημα που αρκετές φορές είναι μπερδεμένο και πολύπλοκο.Ομως,η τοπική γεωμυθολογία δεν είναι ένα στατικό σύνολο από πάγιες δογματικές ιδέες και αντιλήψεις.Είναι ένας πολιτιστικός θησαυρός που μπορεί να μας ταξιδέψει στο άγνωστο χθες, τους πρώτους κατοίκους και οικισμούς του νησιού.
Στην μυθολογία μας ο «Μέροψ ο Κώος» ήταν σημαντικός βασιλιάς του νησιού και η Κως αποκαλείται σε επίγραμμα του 4ου αιώνα π.Χ που βρέθηκε στην Ολυμπία, «ΜΕΡΟΠΟΣ ΝΑΣΟΣ».
Λέγεται ότι οι Μέροπες ήταν μια αρχαία φυλή, που κάποτε ζούσε στην Κω και η οποία καταστράφηκε από τον Ηρακλή και τον Τελαμώνα κατά την επιστροφή τους από την Τροία.
Κατά την διάρκεια της βασιλείας τους το νησί ονομαζόταν Μεροπίς ενώ υπήρχε και πόλη Κως Μεροπίς σύμφωνα με τον Θουκυδίδη.
Οι αρχαίες πηγές λένε:«Μέροπος του Τριόπου βασιλιάς της Κω, Μέροπος του Ύαντος, Μέροπος Φαέθοντος Κώου, Μέροπος Πρόφθαντος Κώου, Μεροπος βασ. της Κω Ευμήλου».
Ο Μέροπας είχε σπουδαίο γενεαλογικό δέντρο.Ήταν γιος του Τρίοπα, γεννήθηκε στην Κω, επέκτεινε το βασίλειο του πατέρα του από την ανατολική πλευρά σε όλο το νησί. Ειχε παιδιά την Ηπιόνη την γυναίκα του Ασκληπιού και τον Εύμηλο.
«Η γενιά των Μερόπων με σώφρωνα και μυαλωμένη πολιτική κυριαρχούσαν πάνω στους Κάρες και τους Κώους. Από την κόρη του Μέροπα Β΄την Κόω πήρε το όνομα του το νησί και παρέμεινε το ίδιο μέχρι τις μέρες μας», αναφέρει ο αρχαιοδίφης Ιάκωβος Ζαρράφτης.
Ο Μέροπας Α΄διαδέχθηκε τον Τρίοπα Α΄, πιθανότατα έζησε γύρω στο 1550 π.Χ ενώ η δυναστεία του διήρκησε έως την άφιξη του Ηρακλή, δηλαδή λίγο μετά το 1300 π.Χ.
Κατά την βασιλεία του το νησί ονομαζόταν Μεροπίς και η γενιά του είχε στενή σχέση με την πρώιμη ιατρική του νησιού. Μετά τον Ηρακλή εμφανίζεται η Κως Μεροπίς, μία πόλη που με τον καιρό συρρικνώνεται και τελικά περιορίζεται γεωγραφικά μόνο στην ανατολική Κω .
Πριν από τον μετοικισμό του 366 π.Χ οι μόνες γνωστές πόλεις ήταν η Κως Μεροπίς, η Αλάσαρνα και η Αστυπάλαια.
Η Μεροπίς παρήκμασε λόγω ενός ισχυρού σεισμού από το Ρήγμα Κω. Γύρω στο 750 π.Χ μετακινείται ο πληθυσμός της στην οχυρή Αστυπάλαια. Ανανεώθηκε στο τέλος του 6ου αιώνα π.Χ λόγω της προσάρτησης της Κω στην δυναστεία του Λυδάμη της Αλικαρνασσού στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ.
Η πόλη Κως Μεροπίς καταστράφηκε το 411 π.Χ από σεισμό, τον εντονότερο που έπληξε ποτέ, σύμφωνα με τον Θουκυδίδη. Ξαναχτίστηκε νέα οχειρωμένη το 366 π.Χ από τον πληθυσμό που ως τώρα ήταν διασκορπισμένος ανάμεσα στην Κω Μεροπίδα την Αστυπάλαια και την Αλάσαρνα.
Κατά τον Μιχάλη Σκανδαλίδη, η «Κως ονομαζόταν Μεροπίς την αρχαϊκή περίοδο [700-480 π.χ] αλλά και η πόλη που βρίσκεται στα ανατολικά του νησιού. Ο Απολλόδωρος Αρτεμίτης τον 1ο αιώνα π.Χ αναφέρει: ''Πόλεις τε σχεῖν πεντακισχιλίας͵ ὧν μηδεμίαν εἶναι Κῶ τῆς Μεροπίδος ἐλάττω''.Για την αρχαία πόλη δεν είναι πολλά γνωστά φαίνεται ότι υπήρχε μαζί με την Αστυπάλαια που είχε πρωτεύοντα ρόλο μέχρι τον 5ο αιώνα π.Χ σύμφωνα με τον Mario Segre. Μερικοί δεν την ταυτίζουν με την πόλη του Στράβωνα, άλλοι την τοποθετούν βόρεια του Ασκληπιείου εκεί βρέθηκαν ίχνη ακρόπολης ενώ κάποιοι λένε ότι ήταν λίγο νότια του συνοικισμού.Στην περιοχή βρέθηκαν λείψανα από αρχαικούς τάφους».
Έχει υποστηριχθεί η άποψη ότι αρχική σημασία της λέξης Μέροπας είναι η προσωνυμία των κατοίκων της Κω [«πόλις Μερόπων ἀνθρώπων», στίχο από τον Ομηρικό ύμνο στον Απόλλωνα], ενώ οι άλλες χρήσεις της λέξης ανάγονται σ' αυτή: πόλις Μερόπων ἀνθρώπων «μια πόλη με θνητούς ανθρώπους»]. Ο δε μέροψ: -οπος, ὁ [μείρομαι, ὄψ], μόνο στον πληθυντικό ως επιθ. προσδιορισμός για ανθρώπους, είναι αυτός που μιλάει έναρθρα, προικισμένος με το χάρισμα του λόγου σε Όμηρο, Ησίοδο απ' όπου, μέροπες ως ουσ., = ἄνθρωποι, σε Αισχύλος, Ευριπίδης.
Οι Μέροπες ή Μεροπίδες ήταν Κώοι.Οι πρόγονοι τους έφτασαν από την Χερσόνησο της Δωρίδας από το Τριόπιο, όμως είχαν αρχική προέλευση την Ρόδο. Όταν έφτασαν στο νησί ζούσαν Κώοι γηγενείς και Κάρες μικρασιατικής καταγωγής. Εξαπλώθηκαν σε όλο το νησί και αργότερα περιορίστηκαν στην ανατολική Κω σε ένα πανάρχαιο οικιστικό κέντρο που προϋπήρχε στην ακρόπολη των Σεραγιών.
Φαίνεται ότι το όνομα της Κω Μεροπίδας διατηρήθηκε μέχρι τον 1ο αιώνα π.Χ ή λίγο αργότερα, εάν λάβουμε υπόψη τον Αρτεμίτη. Μετά χάθηκε, έδωσε την θέση του στο όνομα της Κω, το οποίο διατηρεί η πρωτεύουσα και το νησί έως τις μέρες μας.
Γεωδίφης
Πηγές:
1. Ιστορία των σεισμών της Κω, 2018-2023
2. Δάμος ο Κώιων, 2021
3. Ιστορία της Νήσου Κω-Β.Χατζηβασιλείου
4. Κώια-Ιακ. Ζαρράφτης
5. Αρχείο L.Morricone/saia
6.Παλιές φωτογραφίες της Κω/ ΦΒ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
Η αρχαία Ακρόπολη στο ύψωμα των Σεραγιών.
