Τα σπήλαια της Καλύδνης

Ορεινό τοπίο- σπηλιά ανάμεσα σε βράχους, δεκετία ΄30.

Στον Όμηρο η Κάλυμνος είναι γνωστή με την ονομασία «Καλύδναι» και αναφέρεται ότι έλαβε μέρος στον Τρωικό πόλεμο μαζί με τα νησιά της Νισύρου, Καρπάθου ,Κάσου και Κω με 30 τριήρεις κάτω από την καθοδήγηση των γιών του Θεσσαλού (Φείδιππος & Αντιφος).Ερείπια από τα πελασγικά χρόνια δείχνουν ότι οι κάτοικοι της Καλύμνου ήσαν Κάρες. Στους περσικούς χρόνους το νησί βρισκόταν κάτω από την κυριαρχία της βασίλισσας Αρτεμισίας της Αλικαρνασσού.

Η θάλασσα υπήρξε από παλιά το κυρίαρχο στοιχείο ζωής του νησιού και δεν είναι τυχαίο που μαζί με την Χάλκη και την Σύμη ήταν τα κύρια φυτώρια σφουγγαράδων του Αιγαίου. Όμως το νησί με το έντονο και νησιώτικο χρώμα το οποίο φημίζεται  για την αγάπη των κατοίκων του προς την θάλασσα , τα τελευταία χρόνια, έχει γίνει διάσημο και για κάτι άλλο. Για το άγριο τοπίο της  με τα επιβλητικά βουνά  που προσφέρεται για αναρρίχηση και περιπατητικές διαδρομές 

Η παρουσία σπηλαίων, βαθιών χαραδρών και ορεινών όγκων είναι έντονη σε όλη την επιφάνεια του νησιού.Περίπου 50 μικρά και μεγαλύτερα χερσαία σπήλαια, υπάρχουν στο νησί. Τα πιο γνωστά από αυτά, είναι: του Δία(Κεφάλα), τα Σκάλια, οι Επτά Παρθένες, τον Δασκαλιό και ο Κολωνόσπηλος. Σε ορισμένα από αυτά βρέθηκαν λείψανα νεολιθικής εποχής. Τα σπήλαια  της Καλύμνου ανάλογα με την μορφολογία τους χαρακτηρίζονται σε «οριζόντια», δηλαδή τα πιο προσβάσιμα, τα «σπηλαιοβάραθρα» τα οποία δεν είναι τόσο εύκολα προσβάσιμα και τα «υποθάλασσια» σπήλαια.

Το νησί  σε γενικές γραμμές αποτελείται από σχιστοψαμμίτες (περίπου 300 εκ. χρόνων), ανθρακικά πετρώματα (ασβεστόλιθοι& δολομίτες 200-140 εκ.χρόνων), από νεογενή ιζήματα (25-5 εκ.ετών),από ηφαιστειακούς τόφφους που προέρχονται από την μεγάλη ηφαιστειακή έκρηξη της Κω(συνέβη πριν από 161.000 χρόνια) και από χαλαρά πετρώματα (ηλικίας 10.000 χρόνων).

Η Κάλυμνος θα μπορούσε να ονομαστεί ως το «νησί του ασβεστόλιθου» αφού το μεγαλύτερο τμήμα του αποτελείται από αυτό το ιζηματογενές πέτρωμα. Τα περισσότερα σπήλαια του νησιού διανοίχτηκαν σε ασβεστόλιθο και πολλά από αυτά έχουν ήδη χαρτογραφηθεί από την Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία.

Ο ασβεστόλιθος  της Καλύμνου  δημιουργήθηκε σε έναν θαλάσσιο χώρο όπου πριν από εκατ. χρόνια κυριαρχούσε- χαμένη σήμερα- μία υποθαλάσσια οροσειρά (ύβωμα) στον Αιγαιακό χώρο. Σήμερα αυτή η οροσειρά  ονομάζεται «Πελαγονική» από τους γεωεπιστήμονες. Τα πετρώματα των σπηλιών φέρουν σημάδια από το μακρύ γεωλογικό παρελθόν τους και για τον λόγο αυτό είναι έντονα τεκτονισμένα 

Οι σπηλιές από ασβεστόλιθο διαμορφώνονται  από τα νερά βροχής και την διάβρωση. Όπως νερό της βροχής πέφτει μέσω της ατμόσφαιρας, απορροφά το CO2, δημιουργώντας ανθρακικό οξύ. Αυτό το ελαφρώς όξινο βρόχινο νερό διαβρώνει τον ασβεστόλιθο. Η ροή του νερού τόσο πάνω ή κάτω από την επιφάνεια διαμέσου ρωγμών ,διακλάσεων και ρηγμάτων, διαλύει τον ασβεστόλιθο δημιουργώντας αυτές τις γεωμορφές. Σε περίπτωση που παρεμβαίνουν χημειοδιαβρωτικοί παράγοντες τότε τα σπήλαια αποκτούν ύψος ενώ διαφορετικά έχουν μήκος.

Το είδος της σπηλιάς που θα σχηματιστεί, καθορίζεται εν’ μέρει από τη βαρύτητα. Το νερό πάντα θέλει να πάει κάτω. Ακριβώς όπως τα ποτάμια που ρέουν την επιφάνεια της γης προς τη θάλασσα, έτσι και τα σπήλαια είναι αγωγοί νερού για να μετακινείται αυτό από το ένα μέρος στο άλλο. Εάν το νερό ακολουθήσει μία αρκετά άμεση διαδρομή, και κινηθεί κάθετα τότε μπορεί να καταλήξει κατ 'ευθείαν κάτω, μέσα στο βράχο δημιουργώντας σπήλαια σε κάθετο άξονα. Εάν το νερό κινηθεί δια μίας πιο πλαγίας οδού, θα σχηματίσει ένα οριζόντιο σύστημα σπηλιάς και εύκολα προσβάσιμο.

Πολλοί αναρριχητές λένε ότι ο ασβεστόλιθος  της Καλύμνου μοιάζει με αυτόν της Ταϊλάνδης. Ωστόσο, αυτό το ανθρακικό πέτρωμα έχει παρόμοια χαρακτηριστικά με εκείνο του Λιμιώνα της Κεφάλου-Κω.

Γεωδίφης

Πηγές

1Σπηλαιολογική Εταιρεία Ελλάδας,

2.Γεωλογικός χάρτης Ελλάδας-ΙΓΜΕ,

3.Βικιπαίδεια