Το «γεωλογικό» χωριό του Μανώλη Γλέζου
«Στις φυλακές απαγορεύονταν βιβλία οικονομικών, διότι θεωρούνταν ότι σχετίζονται με το μαρξισμό. Κάποτε μου απαγόρευσαν και τον Ηρόδοτο, διότι τους φάνηκε ότι είναι κομμουνιστής. Άρχισα κι εγώ να ζητώ βιβλία γεωλογίας. Στην αρχή παραξενεύτηκαν οι φωστήρες της λογοκρισίας, «τι τα θέλεις;τι σου ήρθε; μου λέγανε. Αναγκαζόμουνα να τους εξηγώ αυτά τα φαινόμενα και άρχισαν να μου επιτρέπουν τα βιβλία της γεωλογίας, γιατί δεν προξενούσαν κανέναν κίνδυνο και ούτε μπορούσα να παρασύρω άλλους συντρόφους μου. Άρχισα πια να διαβάζω συστηματικά γεωλογία. Ηφαιστειολογία, σεισμολογία, κρυσταλλογραφία, κοιτασματολογία». Με αυτό τον γλαφυρό τρόπο ένας από τους πιο διάσημους Έλληνες, ο Μανώλης Γλέζος μας μιλά για την σχέση του με το περιβάλλον και την γεωλογία.
Ο Μανώλης Γλέζος γεννήθηκε στην Απείρανθο, ένα παραδοσιακό πετρόκτιστο χωριό- με πλούσια ιστορία και παράδοση- της ορεινής ανατολικής Νάξου. Η Απείρανθος βρίσκεται 28 χιλιόμετρα ΒΑ της πρωτεύουσας του νησιού, σε υψόμετρο μεταξύ 600 και 700 μέτρων.
Το χωριό, ζούσε κάποτε από τη σμύριδα .Η Νάξος είναι διάσημη για τα μεταλλεία σμυρίδας που βρίσκονται στο βορειοανατολικό τμήμα. Η σμυρίδα είναι ένας γεωλογικός σχηματισμός, το κοινώς λεγόμενο "σμυρίγλι". Πρόκειται για ένα πέτρωμα που αποτελείται κυρίως από κορούνδιο (Al2O3) με ανάμιξη μαγνητίτη και προϊόντων χημικής αποσάθρωσης του τελευταίου, δηλαδή αιματίτη και λειμωνίτη. Προέρχεται από την μεταμόρφωση παλαιότερων πετρωμάτων βωξίτη(55-30 εκ.χρόνων).
Οι αρχαίοι την χρησιμοποιούσαν ως λειαντικό υλικό εξαιτίας της υψηλής παρουσίας σε κορούνδιο που της δίνει μεγάλη σκληρότητα. Σήμερα όμως έχει αντικατασταθεί σύγχρονα τεχνητά αποξεστικά.
Το γεγονός ότι το 90% των εσόδων του χωριού ήταν από τη σμύριδα έφερνε τους ντόπιους σ' επαφή με τη γεωλογία. Ο Μ.Γλέζος σε μία πρόσφατη συνέντευξη του αναφέρει ότι ως νεαρός μάζευε δείγματα από μεταλλεύματα, ορυκτά, απολιθώματα. Στη συνέχεια, άρχισε να ψάχνει για κείμενα που αφορούσαν τη σμύριδα. Στο γυμνάσιο, επίσης, έμαθε και λίγα στοιχεία γεωλογικά. Αλλά διάβαζε και μοναχός μου. Ότι εύρισκε.
Με αυτό τον τρόπο γεννήθηκε η αγάπη του για την επιστήμη της Γης. Ένας από τους καρπούς -ίσως ο σημαντικότερος - της ιδιαίτερης σχέσης του με το περιβάλλον ήταν ένα σημαντικό μουσείο που δημιούργησε στην πατρίδα του.
Ένα μουσείο ,κόσμημα για τα νησιά του Αιγαίου που ιδρύθηκε το 1966 και λειτούργησε το 1977. Το Γεωλογικό Μουσείο & Φυσικής Ιστορίας αποτελεί αφορµή να γνωρίσει κανείς και να μελετήσει τη χλωρίδα και πανίδα του τόπου. Δίπλα στο μουσείο Φυσικής Ιστορίας, λειτουργεί από το 1987 το Γεωλογικό Μουσείο, που στηρίχτηκε στις συλλογές του Μανώλη Γλέζου, της Παρασκευής Μάρκου και πολλών άλλων Απειρανθιτών και φίλων του χωριού. Το Γεωλογικό Μουσείο θεωρείται από τα πιο σημαντικά του είδους αυτού σε όλη την Ελλάδα.
Το μουσείο χωρίζεται σε 7 μέρη: Σµύριδας, Μαρµάρου Νάξου, Κυκλάδων, Ελλάδας, Παγκόσµιο και Παλαιοντολογικό. Περιέχει εκθέματα απ' όλα τα είδη και τα προϊόντα της σµύριδας, γνωστή σαν η «πέτρα της Νάξου», ή «Νάξιος λίθος» .To Μουσείο δίνει στον επισκέπτη την αφορμή να ενδιαφερθεί όχι μόνο για το σμυρίγλι και την ιστορία του, αλλά και για τη γεωλογία της Νάξου, που δεν έπαψε ποτέ να βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των γεωλόγων.
Το μουσείο έχει σήμερα 2,5 χιλιάδες σπάνια εκθέματα. Υπάρχουν σπάνια πετρώματα από διάφορα μέρη του πλανήτη όπως από τις Άλπεις (ασβεστίτης κρυσταλλωμένος) από την Τσεχία ( το «δέρμα του βράχου», ένα ανθοφυλλιτικό πέτρωμα και τη σφαίρα του Χορμανόφ). Ο σύνδεσμος Γεωλόγων και Μεταλλειολόγων Κύπρου έχει γεμίσει με 80 εκθέματα το μουσείο. Υπάρχουν αλβεολίνες και νουμμουλίτες από τη Νάξο, άνω γνάθος νάνου ελέφαντα, που βρέθηκε στην Νάξο και γενικά υπάρχει μια συλλογή παλαιοντολογική αρκετά μεγάλη. Πρόκειται για νάνους ελέφαντες που απομονώθηκαν στο Αιγαίο πριν 70.000 χρόνια. Το μουσείο διαθέτει, επίσης, ειδικό μηχάνημα που με τη χρήση υπεριωδών ακτίνων ο επισκέπτης μπορεί να δει χρώματα σε διάφορα πετρώματα, που φαίνονται διαφορετικά με γυμνό μάτι. Στo Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, μπορείτε να βρείτε συλλογή από 265 θαλάσσια όστρακα, ένα μεγάλο φυσικό ενυδρείο με θαλασσινό νερό, σκελετούς από θαλάσσια κήτη (φάλαινα, δελφίνι, φώκια), μιας θαλάσσιας χελώνας, και πολλά ακόμα εντυπωσιακά εκθέματα. Επίσης θα ενημερωθείτε για την ιδιαίτερα πλούσια χλωρίδα της περιοχής (περισσότερα από 800 διαφορετικά είδη).
Όμως, το χωριό εκτός από τα μουσεία του είναι διάσημο και για ένα ολοκληρωμένο αντιδιαβρωτικό πρόγραμμα για την προστασία του περιβάλλοντος με εμπλουτισμό των υπόγειων υδροφορέων, το οποίο αποτελεί πρότυπο τεχνικό γεωλογικό έργο φιλικό προς το περιβάλλον. Και αυτό το έργο έγινε με την πρωτοβουλία του Απειρανθίτη γεωλόγου .
Το σύμβολο του αντιναζιστικού αγώνα, εκτός από τις περιβαλλοντικές του αδυναμίες διαπνέεται από μεγάλη αγάπη για τον τόπο του. «Το χωριό με φόντο τον ατέρμονα ορίζοντα διέγραφε τα όριά του μέσα στο χώρο και στο χρόνο, μέσα στη μνήμη σου και στη ζωή σου. Όσο κι αν έλειψες, ήσουν εδώ. Στο χωριό που γεννήθηκες ως το 'βλεπες από μακριά με τις εικόνες της μνήμης σου κι ως το 'βλεπες τώρα με τις εικόνες που φωτογραφίζουν τα μάτια σου, ήταν το ίδιο, ανάλλαχτο. Κι ήταν πάντα έτσι. Κάθε φορά που θα το 'βλεπες κι έκανες την παραβολή. Οι εικόνες της μνήμης κι οι τωρινές ταυτίζονταν, γίνονταν ένα και σου 'δειχναν το χωριό σου. Λιγώνει και πεταρίζει η ψυχή στ' αντίκρισμά του. Οι αισθήσεις έτοιμες μόνον γι' αυτό. Για το χωριό που γεννήθηκες. Το ριζοβόλι σου.»
Γεωδίφης
Πηγές
1.Συνέντευξη στον Νίκο Καρρά, γεωλόγο - μικροπαλαιοντολόγο
2.Βικιπαίδεια
3.Pathfinder
4. Γεωλογικός χάρτης της Ελλάδας-ΙΓΜΕ
5. Φωτογραφίες από το διαδίκτυο
