Φράγχθι, το σπήλαιο με τον αρχαιότερο πλήρη ανθρώπινο σκελετό στην Ελλάδα των τελευταίων 10.000 χρόνων

Άποψη της εισόδου του Σπηλαίου Φράγχθι.Φωτογραφία -Βικιπαίδεια.

Το σπήλαιο Φράγχθι βρίσκεται απέναντι από το χωριό της Κοιλάδας, στον Δήμο Κρανιδίου του νομού Αργολίδας στην Πελοπόννησο. Είναι ένα από τα σημαντικότερα σπήλαια της Ευρώπης και σίγουρα της Ανατολικής Μεσογείου .

Πρόκειται για ένα  σπήλαιο κατοικημένο κατά τα πανάρχαια χρόνια και  αποτελεί πηγή εξαιρετικού ενδιαφέροντος. Είναι μία από τις σημαντικότερες προϊστορικές θέσεις του ελληνικού χώρου. Κατά την πρώιμη περίοδο κατοίκησής του βρέθηκαν υπολείμματα από ελάφια, βίσονες, αλεπούδες, άγριους γαϊδάρους, λαγούς και εργαλεία από πυριτόλιθο και σχιστόλιθο. Κατά πάσα πιθανότητα κατοικήθηκε από τον άνθρωπο του Νεάντερταλ( 40.000 χρόνια πριν ) και σίγουρα από τον Homo Sapiens. Μέχρι σήμερα έχουν διερευνηθεί μέσω των ανασκαφών 25.000 χρόνια και υπάρχουν ενδείξεις ότι το σπήλαιο κατοικούταν συνεχώς από το 20.000 μέχρι το 3.000 π.Χ. όπου και γκρεμίστηκε.

Το σπήλαιο φτάνει στην ακμή του στη Μέση Νεολιθική (5000-4500) και την Ύστερη Νεολιθική που ακολουθεί για τα επόμενα 500 χρόνια. Αυτή την περίοδο βρέθηκε οψιδιανός, ένα πέτρωμα που υπάρχει μόνο στη Μήλο, 80 μίλια μακριά, κάτι που δείχνει ναυσιπλοΐα. Μια απόπειρα που έγινε να επιβεβαιωθεί η θαλάσσια επικοινωνία Ερμιονίδας – Μήλου ήταν στις 14/06/87 όταν τετραμελές πλήρωμα πήγε από την Ερμιόνη στην Μήλο με πλοιάριο από πεύκα που είχε κατάρτι και πανί. Πήραν οψιδιανό και γύρισαν στην Ερμιόνη.

Ο οψιδιανός είναι ένα ηφαιστειακό πέτρωμα - συναντάται και στο Γυαλί- δίνει τη δυνατότητα να φτιαχτούν πολύ καλύτερα εργαλεία με μεγαλύτερη αντοχή από τα παλαιά σχιστολιθικά. Αυτή την περίοδο στην τροφή προστίθενται γιγάντια ψάρια, φακές που συλλέγονταν με δρεπάνι από σχιστόλιθο, θαλασσινά όστρακα. Προς το τέλος της περιόδου έχουμε καλλιέργεια της γης και οικόσιτα ζώα. Στην ακμή του, το 4000 π.Χ., το σπήλαιο έφτασε τους 150 κατοίκους και ο οικισμός εξαπλώθηκε και έξω από την είσοδο.

Την εποχή που οι πρώτοι κυνηγοί βρήκαν καταφύγιο στη σπηλιά το τοπίο ήταν διαφορετικό. Οι θάλασσες είχαν μαζευτεί αφήνοντας χώρο στην ξηρά. Η θάλασσα ήταν 6-8 χιλιόμετρα από τη σημερινή της θέση και μεγάλες πεδιάδες απλώνονταν μπροστά στην είσοδο του σπηλαίου. Σήμερα η είσοδος είναι 12,5 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και σε απόσταση 50 μέτρων. Τότε το σπήλαιο δέσποζε σε μια μεγάλη πεδιάδα που έφτανε μέχρι τις Σπέτσες και την Σπετσοπούλα.

Όλα τα πήλινα θραύσματα που βρέθηκαν ,ανήκουν στην Νεολιθική εποχή είναι εσωτερικά μαύρα και εξωτερικά καφέ, δοχεία (κούπες) χωρίς βάσεις και χερούλια η κάποια διακοσμητικά με επίπεδα χείλη. Βρέθηκαν ακόμα γυναικεία ειδώλια (νεώτερης νεολιθικής εποχής) αγαλματίδια, χάντρες, κοσμήματα και κατεργασμένα όστρακα. Όλα τα ευρήματα βρίσκονται στο αρχαιολογικό μουσείο Ναυπλίου.

Όμως η πιο σημαντική ανακάλυψη θεωρείται ο σκελετός. Πρόκειται για τον αρχαιότερο πλήρη σκελετό στην Ελλάδα 10.000 – 8.000 χρόνια παλιό. Ήταν άντρας 25 χρονών με ύψος 1,56 που δέχτηκε ισχυρό χτύπημα στο κεφάλι. Πάνω από τον νεκρό είχαν μπει πέτρες αλλά δεν βρέθηκαν κοσμήματα ή αφιερώματα. Είχε τα πόδια λυγισμένα και τα χέρια στο στήθος στην στάση του εμβρύου. Ήταν θαμμένος με το κεφάλι νότια και τα πόδια στον βορά. Βρέθηκαν ακόμα σκελετοί δυο παιδιών με αντίστροφο προσανατολισμό.

Οι ανασκαφές έχουν γίνει μόνο στον μπροστινό χώρο του σπηλαίου σε επιφάνεια 700 τ.μ. Το υπόλοιπο είναι καταπλακωμένο από την οροφή και ίσως κρύβει μοναδικές πληροφορίες. Τις ανασκαφές έχουν κάνει τα πανεπιστήμια Ιντιάνα και Πενσιλβάνια την περίοδο 1967-1976 με επικεφαλής καθηγητή τον Thomas Jacobsen.

Οι ραδιοχρονολογήσεις σε περισσότερα από 50 δείγματα από τα διάφορα στρώματα του σπηλαίου, καθορίζουν τις παρακάτω περιόδους κατοίκησης. Πρέπει να σημειωθεί ότι η χρονολόγηση αυτή των διαφόρων περιόδων ισχύει μόνο για το σπήλαιο και δεν μπορεί να εφαρμοστεί γενικά στον Ελληνικό χώρο ή τις περιφέρειές του.

Παλαιολιθική περίοδος: 20000 π.Χ. - 8300 π.Χ.

Μεσολιθική περίοδος: 8300 π.Χ. - 6000 π.Χ.

Νεολιθική περίοδος: 6000 π.Χ. - 3000 π.Χ.

Αρχαιότερη νεολιθική περίοδος: 6000 π.Χ. - 5000 π.Χ.

Μέση νεολιθική περίοδος: 5000 π.Χ. - 4500 π.Χ.

Νεότερη νεολιθική περίοδος: 4500 π.Χ. - 4000 π.Χ.

Τελική νεολιθική περίοδος: 4000 π.Χ. - 3000 π.Χ.

Γεωδίφης με πληροφορίες από την Βικιπαίδεια