Τι είναι; Πού και γιατί με νοιάζει;

Ο αρχηγός των Σιού και η οικογένειά του,το 1904[πηγή-wikiwand]. Τι σχέση μπορεί να έχουν οι ινδιάνοι Σιού με την γεωγραφία;

Ο ιδρυτής της γεωγραφίας θεωρείται ο Ηρόδοτος ενώ ο πατέρας της είναι ο Στράβων. Σύμφωνα με τα έργα και την έρευνα τους, η μελέτη των τόπων και των σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων και του περιβάλλοντος τους είναι η γεωγραφία. 

Μετά από 2500 χρόνια οι γεωγράφοι συνεχίζουν να εξερευνούν τόσο τις φυσικές ιδιότητες της επιφάνειας της Γης όσο και τις ανθρώπινες κοινωνίες που είναι διασκορπισμένες σε αυτήν. 

Έχει διαφορές η ιστορία από την γεωγραφία;

Η ιστορία είναι η μελέτη των γεγονότων μέσα στο χρόνο. Η γεωγραφία είναι μια συστηματική μελέτη της Γης, των χαρακτηριστικών της και των φαινομένων που συμβαίνουν σε αυτήν.

Βασικά, οι ιστορικοί ρωτούν «Τι συνέβη πότε και γιατί τότε;». Αλλά πολλοί άνθρωποι, φαίνεται, έχουν πρόβλημα να ορίσουν τη γεωγραφία. 

Δεν είναι αρκετοί άνθρωποι που κατανοούν τη φύση της ή τη σχέση της με την καθημερινή μας ζωή. Αυτό το σύντομο δοκίμιο παρουσιάζει έναν εύκολα διδασκόμενο, κατανοητό και απομνημονευμένο ορισμό της γεωγραφίας. 

Η Φύση της Γεωγραφίας 

Ο Immanuel Kant, που έγραψε πριν από περίπου 2 αιώνες προσδιόρισε ξεκάθαρα και συνοπτικά τη μοναδική φύση τόσο της ιστορίας όσο και της γεωγραφίας. Παρατήρησε ότι: Η ιστορία οργανώνει και αναλύει τα γεγονότα με βάση το πότε συνέβησαν (το χρονικό πλαίσιο ή ο χρόνος). 

Η γεωγραφία εστιάζει στα χαρακτηριστικά και τις συνθήκες της Γης ρωτώντας πού βρίσκονται (το χωρικό πλαίσιο ή τοποθεσία). 

Τόσο η ιστορία όσο και η γεωγραφία, λοιπόν, είναι μεθοδολογίες-μοναδικοί τρόποι σκέψης για τον κόσμο μας και τα γεγονότα, τις συνθήκες, τα πρότυπα και τις συνέπειές του. Αν «Πότε;» είναι το βασίλειο της ιστορίας, τότε «Πού;» είναι η κύρια εστίαση της γεωγραφικής έρευνας. 

Τι είναι όμως η «χωρική ανάλυση»; Όταν οι περισσότεροι άνθρωποι σκέφτονται το διάστημα, το συνδέουν με την αστρονομία και όχι με τη γεωγραφία. Σε ένα γεωγραφικό πλαίσιο, το «διάστημα» ορίζεται ως ένα τμήμα της επιφάνειας της Γης. Η τοποθεσία, ο τόπος, η περιοχή, η επικράτεια, η κατανομή και το πρότυπο είναι όλες στενά συνδεδεμένες χωρικές έννοιες. 

Ένας συνοπτικός ορισμός

Ο ακόλουθος ορισμός ενσωματώνει όλα τα βασικά στοιχεία που παραδοσιακά αναγνωρίζονται ως θεμελιώδη για τη γεωγραφία: «τι είναι, πού, γιατί εκεί και γιατί νοιάζεσαι;».Αυτός ο ορισμός σχετίζεται με τα διάφορα φυσικά και ανθρώπινα χαρακτηριστικά της επιφάνειας της Γης, συμπεριλαμβανομένων των συνθηκών, των αλληλεπιδράσεων, των χωρικών κατανομών και των προτύπων τους.

Ορισμένοι ορισμοί της γεωγραφίας [συμπεριλαμβανομένου αυτού που αναπτύχθηκε από την National Geographic Society] δίνουν έμφαση στην πολιτιστική οικολογία - τη σχέση που δημιουργεί ο άνθρωπος με το φυσικό περιβάλλον. 

Τόσο οι γεωγράφοι όσο και οι πολιτιστικοί οικολόγοι ενδιαφέρονται για τους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι προσαρμόζονται πολιτισμικά, χρησιμοποιούν και τροποποιούν τα περιβάλλοντα που καταλαμβάνουν.

Χρησιμοποιώντας τον ορισμό «Τι είναι;» μπορεί να είναι ένας συγκεκριμένος τύπος οικολογικής σχέσης, όπως η μεταβαλλόμενη τροπική καλλιέργεια, ο ποιμενικός νομαδισμός ή η εξόρυξη. 

«Οπου» στη συνέχεια τοποθετεί τη δραστηριότητα σε μια συγκεκριμένη τοποθεσία και ίσως με μια συγκεκριμένη ομάδα, όπως οι Αμερικάνοι της λεκάνης του Αμαζονίου, οι Τουαρέγκ της Δυτικής Σαχάρας ή οι κάτοικοι της Οροσειράς Σιδήρου της Μινεσότα. 

«Γιατί εκεί;» μπορεί να είναι αρκετά περίπλοκο γιατί στις περισσότερες περιπτώσεις εμπλέκονται πολλοί παράγοντες. Η μετατόπιση της καλλιέργειας, για παράδειγμα, μπορεί να περιλαμβάνει παράγοντες όπως άγονα, τροπικά εδάφη, πολιτιστική απομόνωση και παράδοση· ή βιωσιμότητα. Στην περίπτωση των Τουαρέγκ, σίγουρα το άνυδρο περιβάλλον της περιοχής, η μακρόχρονη ποιμενική παράδοση και οι συνέπειες της υπερβόσκησης είναι σημαντικά. Η συγκέντρωση σιδηρομεταλλεύματος, η ανάγκη για σίδηρο σε μια βιομηχανική κοινωνία και η γειτνίαση με τις ναυτιλιακές λωρίδες των Μεγάλων Λιμνών βοηθούν να ρίξει φως στη δραστηριότητα εξόρυξης της βόρειας Μινεσότα. Τέλος, 

«Γιατί να νοιάζεσαι;» παρέχει την ευκαιρία να διαπιστωθεί η σημασία των παραπάνω δραστηριοτήτων στην ιδιαίτερη τοποθεσία τους, καθώς και στο φυσικό και πολιτιστικό γεωγραφικό τους πλαίσιο. 

Ο ορισμός στην πράξη 

Ο ορισμός της γεωγραφίας λειτουργεί καλά για διάφορους λόγους. Πρώτον, τονίζει ότι η γεωγραφία είναι μια μεθοδολογία. Τονίζει τον γεωγραφικό τρόπο οργάνωσης και ανάλυσης πληροφοριών που σχετίζονται με τη θέση, τη διανομή, το πρότυπο και τις αλληλεπιδράσεις των ποικίλων φυσικών και ανθρώπινων χαρακτηριστικών της επιφάνειας της Γης. 

Όλη η γεωγραφική έρευνα θα πρέπει να ξεκινά με την ερώτηση «Πού;». 

Οι γεωγράφοι και όλοι οι άλλοι επιστήμονες ρωτούν «Γιατί;» Και, φυσικά, τα περισσότερα σημαντικά γεγονότα, χαρακτηριστικά και συνθήκες που συνδέονται με τη Γη μπορούν και συχνά έχουν κάποιο αντίκτυπο στη ζωή μας, δημιουργώντας έτσι το ερώτημα,«Γιατί να νοιάζεσαι;» Δεύτερον, ο ορισμός μπορεί να είναι ένα πλαίσιο για όλα τα παραδοσιακά γεωγραφικά θέματα και παραδόσεις. Τρίτον, ο ορισμός λειτουργεί σε όλες τις κλίμακες. Στη μελέτη πόλεων και χωριών, για παράδειγμα, η συγκεκριμένη τοποθεσία και κατάσταση ενός τόπου  μπορεί συχνά να εξηγήσει την παρουσία τους. 

Ένα παράδειγμα

Η πόλη της Νέας Υόρκης βρίσκεται στις εκβολές του ποταμού Hudson με ένα φυσικό λιμάνι που προστατεύεται από το Long Island. Το Σαν Ντιέγκο και το Σιάτλ βρίσκονται σε εξαιρετικά φυσικά λιμάνια. και το Ντένβερ βρίσκεται στο ανατολικό τέρμα ενός περάσματος μέσα από τα Βραχώδη Όρη. Η μεγαλύτερη και ταχύτερα αναπτυσσόμενη πόλη της Νότιας Ντακότα, το Sioux Falls, προσφέρει ένα θαυμάσιο παράδειγμα για να καταδείξει τη σημασία του «Που;». Όταν η πόλη εγκαταστάθηκε το 1856, η ανατολική Νότια Ντακότα κατοικήθηκε από ανθρώπους της κουλτούρας των Σιού. Το όνομα της πόλης, από μόνο του, υποδηλώνει τη σημασία της τοποθεσίας και του τόπου: Οι καταρράκτες στον ποταμό Big Sioux παρείχαν ενέργεια σε έναν μύλο γύρω από τον οποίο ιδρύθηκε αρχικά η πόλη. Με την πάροδο του χρόνου, η πόλη αναπτύχθηκε κυρίως λόγω της θέσης της στην πιο υγρή, άρα και πιο παραγωγική γεωργικά, περιοχή του τόπου. Χρησίμευε επίσης ως κύριος αυτοκινητόδρομος και σιδηροδρομικός κόμβος. Τέλος, η ταχεία ανάπτυξη συνεχίστηκε λόγω της θέσης του στη διασταύρωση δύο διακρατικών αυτοκινητοδρόμων. Ένα παράδειγμα σε παγκόσμια κλίμακα, οι πετρελαϊκοί πόροι στη Μέση Ανατολή έχουν σίγουρα συμβάλει σε μια σειρά από συγκρούσεις, και η «πετροπολιτική» σίγουρα θα είναι ένα μείζον ζήτημα για τις επόμενες δεκαετίες. Η παραγωγή, η διανομή, η κατανάλωση και το εμπόριο πετρελαίου επηρεάζουν τη ζωή πολλών δισεκατομμυρίων ανθρώπων καθημερινά. 

Ο ορισμός της γεωγραφίας είναι σαφής και συνοπτικός. Δεν θέτει κανένα περιορισμό στο τι μελετούν οι γεωγράφοι. Προσδιορίζει ξεκάθαρα τη μοναδική μεθοδολογία του κλάδου -τη χωρική διάσταση των χαρακτηριστικών, συμπεριλαμβανομένου του πού βρίσκονται, σε ποια μοτίβα εμφανίζονται,  ποιες σημαντικές σχέσεις υπάρχουν και ούτω καθεξής. 

Εάν η γεωγραφία πρόκειται να διδαχθεί ως επιστήμη, η κατανομή των χαρακτηριστικών πρέπει να εξηγηθεί - δηλαδή, πρέπει να απαντήσουμε στο ερώτημα «Γιατί εκεί;». Τέλος, όλη η γεωγραφική διδασκαλία και μάθηση πρέπει να σχετίζεται με την ανθρώπινη ανάγκη για γνώση, δίνοντας έμφαση στο «Γιατί να νοιάζεσαι;»

Ο ορισμός που παρουσιάζεται εδώ παρέχει ένα απλό πλαίσιο για το ξεκλείδωμα της ακραίας πολυπλοκότητας της γεωγραφίας. 

Γεωδίφης

Με πληροφορίες:

1.Charles F. Gritzner, «What Is Where, Why There, and Why Care?», Journal of Geography, 101, αρ. 1 (Ιανουάριος/Φεβρουάριος 2002),Κρατικό Πανεπιστήμιο της Νότιας Ντακότα Brookings, Νότια Ντακότα

2. Εγκυκλοπαίδεια Britannica