Η αινιγματική Στομαλίμνη;
Στην φωτογραφία ο Όρμος Δάφνη της Κεφάλου, αριστερά της φωτογραφίας [2010] βρίσκεται το Δρέκανο και δεξιά ο Λιμνιώνας.
«Κώμη που λέγεται Στομαλίμνη», αναφέρει στα γεωγραφικά του ο Στράβων. Για τον περίφημο Αρίσταρχο από τη Σαμοθράκη [215 -145 π.Χ] η λέξη ομηρικής προέλευσης στομᾰλίμνη, σημαίνει: «ὡς τὸ λιμνοθάλαττα, λίμνη ἐκ θαλασσίου ὕδατος, λίμνη παρὰ τὴν παραλίαν». Κώμη θεωρείται ο συνοικισμός που είναι μεγαλύτερος ενός χωριού και μικρότερος μιας κωμόπολης.
Μέχρι τώρα δεν βρέθηκαν αρχαίες επιγραφές ή ερείπια με την άγνωστη κωμόπολη του Στράβωνα.Υπήρξε αρχαίος οικισμός με το όνομα Στομαλίμνη στο νησί της Κω, αν ναι που μπορεί να βρισκόταν;
Το 1840, ο Αγγλος περιηγητής, στρατιωτικός και αρχαιόφιλος W.M.Leake τοποθετεί σε χάρτη την Στομαλίμνη δυτικά της Αλυκής στη θέση Μαρμάρι.
«Κατόπιν φθάνουμε στην ελώδη περιοχή με το αλμυρό νερό που δια μέσου χειμάρρων κατευθύνεται στην αλμυρή λιμνούλα, τη Στομαλίμνη. Ένας από τους χειμάρους αυτούς με το ρυάκι αλμυρού νερού, πρέπει να είναι το γνωστό ρέμα Άλεις από το 7ο ειδύλλιο του Θεόκριτου», λέει ο Γερμανός αρχαιολόγος Ludwig Ross στο δεύτερο ταξίδι του στην Κω, το 1852.
Ο W.Paton στο «Inscriptions of Cos» που εκδόθηκε το 1891 αναφερόμενος στους αρχαίους οικισμούς του νησιού επικεντρώνεται στο απόσπασμα του Στράβωνα ο οποίος μιλάει για τη Αλάσαρνα στα νοτιοδυτικά και τη Στομαλίμνη στη βόρεια ακτή και, ότι σύμφωνα με τις Επιστολές του Ιπποκράτη [αμφισβητίσιμες από ιστορικούς] υπήρχαν τότε 4 οχυρωμένες πόλεις στο νησί την εποχή του Πρώτου Περσικού Πολέμου, δηλαδή στο πρώτο μισό του 5ου αιώνα π.Χ.
Το 1871 ο Olivier Rayet, γάλλος αρχαιολόγος, συμπληρώνει:«Η πεδιάδα που απλώνεται βόρεια της οροσειράς του Δίκαιου, μεταξύ της Χώρας και του ποταμού Μισιτρά, θα έπρεπε να ήταν γεμάτη με χωριά. Ο Στράβων αναφέρει τη Στομαλίμνη, όμως δεν καθορίζει την τοποθεσία, δεν υπάρχουν αναγνωρίσιμα ερείπια, αλλά και η ετυμολογία της μας επιτρέπει να το τοποθετήσουμε στη λιμνούλα αλατιού που ονομάζεται Αλυκή. Που στα αρχαία ελληνικά θα πει αλάτι, θυμίζει τους Άλεις του Άλεντα του Θεόκριτου. Ποιος είναι ο Άλεντας; Είναι Δήμος ή τοποθεσία του νησιού; Η ίδια αμφιβολία υπάρχει στις πληροφορίες του Στράβωνα για το ζήτημα του ακρωτηρίου Δρέκανον. Ήταν στην ίδια πλευρά με το χωριό της Στομαλίμνης και σε 200 στάδια από την πόλη. H γειτνίαση με τη Στομαλίμνη φαίνεται ότι αναφέρεται στο ακρωτήριο που σήμερα λέγεται Κάβος του Μαστιχαριού,το οποίο απέχει μόνο 150 στάδια από την πόλη και δε βρίσκεται ούτε δυτικά του νησιού, όπως το βεβαιώνει το κείμενο του Στράβωνα, αλλά ούτε και στο δρόμο των πλοίων του ακρωτηρίου Λακητήρα προς το Βορρά, όπως λέει ο Αγαθήμερος. Για τον Muller που το χει δει από κοντά, είναι το ακρωτήρι Δάφνη [το σημειώνει σε αγγλικό χάρτη], ενώ ονομάζεται από τους Κώους, κάβος του Νισυρίου.Σε ότι αφορά την απόσταση, που σημειώνεται από τον Στράβωνα, του ακρωτηρίου Δρέκανον από την πόλη, αυτή είναι 250 στάδια και όχι 200».
Ο Ιακ.Ζαρράφτης στα Κώια του αναφέρει:«Βορειότερα μπροστά στα Πρασονήσια υπάρχουν αρχαία λείψανα που φανερώνουν πως εδω πρέπει να υπήρχε αρχαίος οικισμός. Στο Ακρωτήριο Δρέπανο στην περιοχή Δάφνη υπάρχουν αρχαία λείψανα τα οποια μας οδηγούν στο συμπέρασμα πως εδω έπρεπε να ήταν χτισμένη η αρχαία Στομαλίμνη».
Ο Μ.Σκανδαλίδης συμφωνεί ότι η λέξη είναι ομηρική και σημαίνει λιμνοθάλασσα. Είναι αρχαίος οικισμός του νησιού που μαρτυρείται από τον Στράβωνα ο οποίος τον αξιολογεί ως κώμη σε σύγκριση με την Αλάσαρνα που ονομάζει χωρίον. Στην εποχή του πρέπει να ήταν κεφαλοχώρι σε αντίθεση με την υποθαθμισμένη σε χωριό Αλάσαρνα. Εκτιμάει ότι βρίσκεται ανατολικά του Δρέκανου της Κεφάλου και ότι πρόκειται για τον σημερινό Λιμιώνα όπου περιηγητές του 16ου-190υ αιώνα σημείωσαν ως λίμνη.
Τι ακριβώς συμβαίνει με την Στομαλίμνη; Ο Στράβων μίλησε για την Στομαλίμνη «από Δύσεως δε το Δρέκανον και κώμη [μεγάλος οικισμός] καλούμενην Στομαλίμνη». Η Στομαλίμνη δεν είναι μεσαιωνική, αλλά παλιά υπόθεση. Αφορά μία εποχή γύρω από το διάστημα 64 π.Χ-24 μ.Χ όπου έζησε ο διάσημος γεωγράφος, τότε που η ακτογραμμή του νησιού ήταν πολύ μικρότερη από την τωρινή.
Η κώμη του Στράβωνα ήταν λιμνοθαλάσσιος οικισμός που βρισκόταν, δυτικά του Ακρ.Δρέκανου, περίπου 37 χλμ. [200 στάδια] από την πόλη της Κω κάπου μεταξύ Λιμιώνα και Κοχυλάρι, κοντά στο ομώνυμο ρήγμα που δραστηριοποιήθηκε από τον τρομερό σεισμό του 1493. Η παράκτια γεωλογία βοηθά να υποθέσουμε ότι εκεί υπήρχε μία αρχαία λίμνη που κάποια στιγμή χάθηκε.Αλλωστε στις βόρειες ακτές του νησιού υπήρξαν και άλλες λιμνοθάλασσες που στέγνωσαν ή καλύφθηκαν από τα νερά τα τελευταία 10.000 χρόνια.
Σε μία δεύτερη σκέψη μας οδηγεί το συμπέρασμα του Leake δηλαδή ότι μπορεί να βρισκόταν κοντά στο Μαρμάρι. Ομως εκεί κείται ο αρχαίος ελληνιστικός Δήμος Αλεντίων σύμφωνα με μαρμάρινες αρχαίες επιγραφές που βρήκε αργότερα ο W.Paton.
Εκεί πιθανότατα υπήρχε Ναός του Δία και βρέθηκαν ερείπια από την Ιακ.Ζαρράφτη χωρίς όμως να έχει γίνει ποτέ αρχαιολογική έρευνα.
Επιπλέον, η απόσταση είναι 12,7 χλμ. κατά πολύ λιγότερο από τα 200 στάδια [περίπου 70 στάδια], από τα αρχαία νεώρια της πόλης Κω.
Το ίδιο ισχύει και με την πρόταση του Rayet για πιθανή ύπαρξη του στο Μαστιχάρι, εκεί όπου βρέθηκε αργότερα ο αρχαίος Δήμος Ιππιωτών.
Γεωδίφης
Δάφνη, ασβεστολιθικός όρμος ηλικίας 65.εκ.χρόνων
