Ο πρώτος οργανωμένος οικισμός της Κω;
Σε φωτογραφία του 2010, από το Σύμπετρο η πόλη της Κω,στο βάθος η Χερσόνησος της Αλικαρνασσού.
«Καμία αμφιβολία δεν υπάρχει πως οι πρώτοι Κώοι έλκουν την καταγωγή τους από την Ασία στην οποία τόσο κοντά βρίσκεται το νησί το πιο εύφορο από τα γύρω νησιά. Από όλους όσους πέρασαν από την Κω προηγήθηκαν οι Πελασγοί και οι Λέλεγες» σημειώνει ο Ιακ.Ζαρράφτης στα Κώια του, 1921.
Στον λόφο Ασκλούπη της πόλης Κω, τον Μάιο του 1943, ο Ιταλός γαμπρός του Ζαρράφτη, ο αρχαιολόγος Giussepe Gazzara βρήκε προϊστορικούς τάφους με ανθρώπινους σκελετούς, πήλινα πιθάρια και αγγεία της πρώτης Εποχής του Χαλκού [2700-2000 π.Χ].
Δεν ήταν η μόνη κατοικημένη προϊστορική τοποθεσία του νησιού. Ίχνη κατοίκησης έχουν βρεθεί σε θέσεις διάσπαρτες σε όλο το νησί, από νεότερους ερευνητές [Γεωργιάδης,Vitale, Μαρκέτου, Σαμψών κά]. Μεταξύ 4500-3750 π.Χ [ύστερη Νεολιθική περίοδο] και το 3200-2000 π.Χ [πρώιμη εποχή του Χαλκού] στην Καρδάμαινα, το Μαστιχάρι, το Ασφενδιού κά, με σημαντικότερη την σπηλιά της Άσπρης Πέτρας κοντά στη Κέφαλο[δες χάρτη ελαφρά τροποποιημένο,T.Ross- S.Vitale].
Το 2300 π.Χ η Κως ήταν ήδη ένα δραστήριο εμπορικό κέντρο αναφέρει ο αρχαιολόγος L.Morricone στο Scavi e ricerche a Coo, 1935-1943.
Πολύ πριν από την κάθοδο των Δωριέων το νησί πρωτοκατοικήθηκε από Πελασγικά φύλλα, Ηλιάδες, Λέλεγες και Κάρες.
Ένα ερώτημα μπορεί να τεθεί, που ήταν ο πρώτος οργανωμένος οικισμός της Κω; Είχε κοινά στοιχεία με άλλους που έχουν βρεθεί σε διάφορα μέρη της χώρας μας; Από που ήρθαν οι πρώτοι Κώοι;
Σε γενικές γραμμές οι πρώτοι γνωστοί οικισμοί στην χώρα μας χρονολογούνται λίγο πριν από το 6.500 π.Χ. Μετά την 5η χιλιετία π.Χ. εμφανίζονται οικισμοί όπου το κεντρικό σημείο τους καταλαμβάνει ένα μεγάλο κτίσμα, ενώ γύρω τους αναπτύσσονται μικρότερα κτίσματα σε περιβόλους [Διμήνι,Σέσκλο Θεσσαλίας].
Στο Αιγαίο και στην Κρήτη έχουν αναφερθεί μέχρι τώρα μόνο μικροί γεωργικοί οικισμοί, χωρίς μεγάλα και σύνθετα κτίρια.Ένα κοινό χαρακτηριστικό της 3ης χιλιετίας π.Χ. είναι η ανάπτυξη πολιτισμών γύρω από ποτάμια, όπως στην Αίγυπτο και στη Μεσοποταμία λόγω ευκολότερης καλλιέργειας της γης.
Ο πρώτος οργανωμένος οικισμός της Κω συστάθηκε σε ακρόπολη, στα Σεράγια κοντά στην Πλατεία Διαγόρα της πρωτεύουσας, την 3η χιλιετία π.Χ.Είναι ο μοναδικός που κατοικείται μέχρι σήμερα στην Δωδεκάνησο σύμφωνα με τα διαθέσιμα αρχαιολογικά ευρήματα.
Τότε οι κάτοικοι του οικισμού δεν ήξεραν ακόμη να γράφουν.Το κυνήγι, το ψάρεμα, η κτηνοτροφία και η γεωργία ήταν οι καθημερινές ασχολίες τους. Ωστόσο, στο ύψωμα βρέθηκε τμήμα οχυρωμένου οικισμού της περιόδου 2700-2000 π.X .
Τη μέση εποχή του Xαλκού [2000/1900-1700 π.Χ] ο οικισμός επεκτείνεται εκτός του τείχους και επηρεάζεται από Μινωίτες. Το 1700-1100 π.Χ, την Ύστερη εποχή του Χαλκού, παρατηρείται εκτεταμένη οικοδομική δραστηριότητα που αναστατώνεται από έναν σεισμό, γύρω στο 1100 π.Χ, ο οποίος μάλλον προήλθε από το κεντρικό τμήμα του Ρήγματος Gokova. Ο οικισμός ξαναχτίζεται άμεσα και συνεχίζει η κατοίκηση του.
Ο πρώτος οργανωμένος οικισμός ιδρύθηκε σε χαμηλό εξόγκωμα γης, ενώ στα νότια περιτριγυριζόταν από εύφορη πεδιάδα, βόρεια του συνόρευε με θάλασσα και από κοντά του περνούσε ένα άγνωστο ποτάμι. Αρχ.εύρημα μαρτυράει την ύπαρξη ιερού ποταμού που τιμούσαν οι πρώτοι Κώοι. Το νερό ήταν ύψιστο αγαθό και ο ποταμός γι αυτούς ήταν θείος.
Τι συνέβαινε τότε; Αν πηγαίναμε πίσω στο 3000 π.Χ, ένα ποτάμι πλούσιο σε νερά κατέβαινε, από την Οροσειρά του Σύμπετρου σε μία έκταση πολύ μικρότερη από την τωρινή.
Το Ρέμα Βουρίνα πηγάζει από τους πρόποδες του Σύμπετρου ,ανατολικά από το Ασκληπιείο και κατευθύνεται προς την πόλη μέσα από ένα δίκτυο από μικρότερα ρέματα.Ενα από αυτά, ο χείμαρρος Γλυκοπέραμα, περνούσε κοντά από την πανάρχαια ακρόπολη πριν τα νερά του καταλήξουν στον Όρμο της Κω.
Οι πρώτοι Κώοι έφτασαν από την απέναντι μικρασιατική ακτή πολύ πριν από την οχύρωση της τοποθεσίας.
Πριν από 10000 χρόνια υπήρχε πέρασμα που ένωνε την Κω με την Χερσόνησο της Αλικαρνασσού. Δίπλα στο ύψωμα κυριαρχούσε μια παλαιολίμνη η οποία με την άνοδο της στάθμης της θάλασσας αργότερα έγινε λιμνοθάλασσα.
Αυτό το πέρασμα διέσχισε ο πρώτος Κώος και τα μεγάλα θηλαστικά σύμφωνα με την εκτιμώμενη παλαιοβιογεωγραφία της περιοχής.
Η εγκατάσταση των πρώτων κατοίκων ίσως έγινε πριν από την 3η χιλιετία π.Χ. Η επιλογή του τόπου έγινε λόγω γειτνίασης με την Μ.Ασία και για τους πλούσιους φυσικούς πόρους [νερό, πηλός,εύφορη γη].
Από την πλευρά μου θεωρώ χρέος τον πρώτο γνωστό οργανωμένο οικισμό να ονομάσω «Κόιος». Προς τιμή του γίγαντα που φέρεται να έδωσε το όνομα του στο νησί της Κω, πατέρα της θεάς Λητώς και παππού της Αρτέμιδας και του Απόλλωνα. Ερευνητές πιστεύουν ότι ο Κόιος και η Φοίβη αποτελούν την πρωταρχική πηγή όλης της γνώσης.
