Η κατάρα του Φαέθοντα

Η πτώση του Φαέθοντα- Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς [1577-1640].

Ο Φαέθων ζητά απεγνωσμένα το άρμα του πατέρα του Ηλίου μόνο για μια μέρα. Ο Ήλιος δεν εμπιστεύεται τον νεαρό γιο του, προσπαθεί να τον μεταπείσει, αλλά είναι αδύνατο να τιθασεύσει τον ενθουσιασμό του. Ξαφνικά ο Φαέθων αρπάζει το άρμα και τα 4 άλογα ξεκινούν προς το άγνωστο, καλπάζοντας στον αέρα. Σύντομα όμως χάνει τον ελέγχο και βγάζει το άρμα εκτός πορείας, στα ύψη κοντά στα αστέρια άλλα και κάτω,πολύ κοντά στην Γη. Βάζει τους ουρανούς στις φλόγες και δημιουργεί τον Τοπικό Γαλαξία. Από την έντονη θερμότητα στην Γη στερεύουν τα ποτάμια και οι θάλασσες. Ακολουθεί ξηρασία με αποτέλεσμα τα δέρματα των Αιθιόπων να καουν και να μαυρίσουν και η Βόρεια Αφρική να μετατραπεί σε απέραντη έρημο. Για να σώσει την Γη από την ολοκληρωτική καταστροφή, ο Δίας μ' ένα αστροπελέκι γκρεμίζει το άρμα του από τον ουρανό και το πτώμα του Φαέθοντα  πέφτει στον Ηριδανό ποταμό. Οι αδελφές του Ηλιάδες κλαίνε ασταμάτητα και μετατρέπονται σε λεύκες ενώ τα δάκρυά τους μεταμορφώνονται σε κεχριμπάρι. Με αυτό τον τρόπο διηγείται ο λατίνος Οβίδιος την ιστορία του Φαέθοντα στις Μεταμορφώσεις του.

Ο μύθος έχει παρόμοια στοιχεία με την αναφορά του Πλάτωνα  στο "Τίμαιο". Από τον Όμηρο και μετά για τη μοιραία πτώση του μυθικού γιου του Ηλίου έχουν κατατεθεί διάφορες εκδοχές.

Κάποιοι ισχυρίζονται ότι θα μπορούσε να μιλάει για την νεανική ορμή και απερισκεψία που μπορεί να προβεί καταστροφική. Ωστόσο ο μύθος, ίσως περιέχει γεγονότα που έχουν σχέση με την πραγματική ιστορία της ανθρωπότητας. Εδώ και καιρό πιθανολογείται από κάποιους ερευνητές ότι περιγράφει φυσικά γεγονότα που συνέβησαν και καταγράφηκαν στην ιστορία της Γης. Ο μύθος αυτός (όπως και πολλοί άλλοι) πιθανόν να κρυπτογραφεί πραγματικά γεγονότα που έλαβαν χώρα κατά τον γεωλογικό χρόνο.

Για μεγάλο χρονικό διάστημα ο μύθος έχει τροφοδοτήσει υποψίες σχετικά με το ενδεχόμενο να είναι αντανάκλαση ενός πραγματικού φυσικού συμβάντος με την έννοια ενός γεωμύθου. Τα κύρια χαρακτηριστικά της ιστορίας έκαναν τον Von Engelhardt (1979), μεταξύ άλλων να προχωρήσει στην υπόθεση ότι ο μύθος του Φαέθοντα έχει στενή σχέση με την πτώση ενός μεγάλου μετεωρίτη στο Δέλτα του Πάδου (Ιταλία), όμως απέτυχε να παρέχει γεωλογικές ενδείξεις για αυτό το γεγονός στη συγκεκριμένη περιοχή.

Αντίθετα, ο Blomqvist (1994) πρότεινε μια σύνδεση μεταξύ του μύθου και του υπαρκτού κρατήρα μετεωρίτη Kaalija RV στην Εσθονία. Υπάρχει σημαντική διαμάχη σχετικά με τη χρονολόγηση αυτών των 9 κρατήρων ο μεγαλύτερος των οποίων έχει διάμετρο 110 μέτρα, για τους οποίους οι ημερομηνίες κυμαίνονται μεταξύ 6400 και 400 π.Χ.. Αλλά, όταν ο Blomqvist δημοσίευσε τη θεωρία του, ήταν οι μόνοι γνωστοί κρατήρες που μπορούσαν να παραλληλιστούν με τον τόπο και το χρόνο εκδήλωσης του συμβάντος(Βόρεια ή Δυτική Ευρώπη, 2000-428 π.Χ.).

Πριν από λίγα χρόνια παρουσιάστηκαν περαιτέρω επιχειρήματα για την ερμηνεία του μύθου. Η περιοχή  Chiemgau στη ΝΑ Γερμανία, αρχικά φερόταν ως μία ιδανική τοποθεσία από μία ομάδα αρχαιολόγων. Σύμφωνα με τους επιστήμονες στην συγκεκριμένη περιοχή έχουν εντοπιστεί οι μεγαλύτερες πτώσεις μετεωριτών στο Ολόκαινο δηλαδή τα τελευταία 10.000 χρόνια. Ο μύθος της πτώσης του Φαέθοντα και του κρατήρα πρόσκρουσης Chiemgau εκτός από την άποψη του χώρου και του χρόνου, σχετιζόταν επίσης και με άλλα δομικά στοιχεία που αντιστοιχούν σε μεγάλο βαθμό με εκείνα που βρέθηκαν στις μυθικές περιγραφές. Ως εκ τούτου,προτάθηκε ότι ο θρύλος του Φαέθοντα σχετίζεται με μία τεράστια φυσική καταστροφή.

Μέχρι πρότινος η υπόθεση Chiemgau πρότεινε την λίμνη Tüttensee στη νότια Βαυαρία ως το αποτέλεσμα μιας σύγκρουσης μετεωριτών του Ολόκαινου. Ωστόσο, σήμερα θεωρείται ως μια ξεπερασμένη επιστημονική θεωρία. Ο ισχυρισμός αυτός έχει καταρριφθεί από τις πρόσφατες γεωλογικές έρευνες και τη διαπίστωση στον ορίζοντα του εδάφους της ύπαρξης τύρφης που σχετίζεται με καθίζηση μετά το τέλος της τελευταίας περιόδου παγετώνων. Η λίμνη είναι στην πραγματικότητα μία ποταμοπαγετώδης γεωμορφή που σχετίζεται με το λιώσιμο των πάγων στους πρόποδες των Βαυαρικών Άλπεων .

Μέχρι σήμερα αρκετοί- χωρίς όμως επιτυχία- προσπάθησαν να παρουσιάσουν τον μύθο ως φυσικό φαινόμενο που σχετίζεται με την πτώση ενός τεράστιου ουράνιου σώματος. Όμως δεν υπάρχουν στοιχεία ότι κάτι τέτοιο έγινε αντιληπτό βαθιά μέσα στους προϊστορικούς χρόνους, ίσως δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν και κατόπιν μεταμορφώθηκε σε μύθο μέσα από τις διαδοχικές αλλοιώσεις και διαστρεβλώσεις στο πέρασμα των αιώνων.

Σήμερα μπορεί να μην είμαστε σε θέση να αποκρυπτογραφήσουμε τον λαμπερό [Φαέθων σημαίνει λαμπρός] μύθο, ωστόσο μετά από αιώνες παραμένει αρκετά όμορφος, επίκαιρος και βρίθει από διδάγματα. Μέχρι να λύσουμε επιστημονικά τον μύθο ίσως είναι καλύτερα να προβληματιστούμε με την εξήγηση του Μίμη Ανδρουλάκη και τις πραγματικές διαστάσεις του στη κοινωνία μας ...«η πρόωρη παράδοση της εξουσίας από τον πατέρα στον άψητο γιο αποτελεί την ουσία του μύθου... Ο Φαέθων ήθελε να κάνει την φιγούρα του αλλά η επιδειξιμανία του δεν του βγήκε σε καλό...Ποια χέρια είναι ικανά να κρατήσουν τα γκέμια της εξουσίας;»

Γεωδίφης

Πηγές

1.The fall of Phaethon: a Greco-Roman geomyth preserves the memory of a meteorite impact in Bavaria -B.Rappenglu , M.Rappenglu, Kord Ernstson, Werner Mayer, Andreas Neumair, Dirk Sudhaus & Ioannis Liritzis

2.Βικιπαίδεια

3.Έβδομη Αίσθηση- Μ. Ανδρουλάκης

Η λίμνη Tüttensee στη νότια Βαυαρία έχει προταθεί ως τοποθεσία πτώσης του Φαέθοντα.