Πώς οι τουλίπες δημιούργησαν την πρώτη οικονομική φούσκα στον κόσμο;

Στις αρχές της άνοιξης του 1637, η τρέλα γύρω από τις τουλίπες έφτασε στο αποκορύφωμά της σε πόλεις όπως το Άμστερνταμ. Για χρόνια υπήρχε μια αυξανόμενη εμμονή με τα λουλούδια, τα οποία προέρχονται από την Κεντρική Ασία και πιστεύεται ότι εισήχθησαν στην Ευρώπη μόλις μέσω της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στα μέσα του 16ου αιώνα. 

Ωστόσο, μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1630, η αγάπη για αυτούς τους βολβούς είχε γίνει τόσο έντονη που συχνά αποκαλείται «μανία», «πυρετός» ή «τρέλα».

Τον Φεβρουάριο του 1637, η αγορά έφτασε στο αποκορύφωμά της, καθώς οι άνθρωποι άρχισαν να ανταλλάσσουν λουλούδια στο Άμστερνταμ με ποσά ισοδύναμα με τους ετήσιους μισθούς ενός ειδικευμένου τεχνίτη. Και τότε η φούσκα κατέρρευσε. Αυτή η ιστορία αφορά το πώς οι τουλίπες δημιούργησαν την πρώτη οικονομική φούσκα στον κόσμο. 

Η Ολλανδική Δημοκρατία ξεκίνησε την τρέλα με τις τουλίπες

Το πλαίσιο στο οποίο θα συνέβαινε αυτό είναι ουσιώδες. Τον 17ο αιώνα, η Ολλανδική Δημοκρατία ήταν η πιο προηγμένη οικονομία στην Ευρώπη. Αυτό βασιζόταν κυρίως στην κυριαρχία της στο εμπόριο μεταφορών του Βόρειου Ατλαντικού.

Για παράδειγμα, αν εμπορεύματα έφταναν σε ένα λιμάνι της Δυτικής Ευρώπης από τη Σουηδία, τη Φινλανδία ή την περιοχή που βρίσκεται κατά μήκος των νότιων ακτών της Βαλτικής Θάλασσας, ήταν σχεδόν βέβαιο ότι είχαν φτάσει με ολλανδικό πλοίο. Η μεγαλύτερη εταιρεία στον κόσμο (και σε ολόκληρη την ανθρώπινη ιστορία) ήταν η Ολλανδική Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών.

Αυτή η εμπορική δύναμη επέτρεψε σε πόλεις όπως το Άμστερνταμ και το Ρότερνταμ να ακμάσουν και να συμβεί αυτό που είναι γνωστό ως η Χρυσή Ολλανδική Εποχή, μια άνθηση της τέχνης της Ύστερης Αναγέννησης στο Μπαρόκ, σε αυτό που κατά τα άλλα ήταν μια σχετικά μικρή γωνιά της ευρωπαϊκής ηπείρου.

Πράγματι, η οικονομία της Δημοκρατίας ήταν τόσο σημαντική που οι οικονομικοί ιστορικοί, γενικά μιλώντας, αναγνωρίζουν τον σύγχρονο καπιταλισμό ως κάτι που αναδύθηκε στις πόλεις του Άμστερνταμ, του Λονδίνου και της Αμβέρσας περίπου την εποχή που κυριάρχησε η μανία της τουλίπας. 

Η εισαγωγή των τουλιπών στην Ολλανδική Δημοκρατία

Οι τουλίπες εισήχθησαν στις Ηνωμένες Επαρχίες της Ολλανδικής Δημοκρατίας γύρω στο 1593 από τον γαλλικής καταγωγής βοτανολόγο Κάρολο Κλούζιους, τον κορυφαίο επιστημονικό κηπουρό των τελών του 16ου αιώνα, ο οποίος είχε αναλάβει θέση στο Πανεπιστήμιο του Λάιντεν.

Ο Κλούζιους διαπίστωσε αρχικά ότι αυτός ο βολβός από την Κεντρική Ασία μπορούσε να αναπτυχθεί αρκετά καλά στο σχετικά εύκρατο κλίμα της Βόρειας Ευρώπης. Και σύντομα, έγινε δημοφιλής στις ανώτερες και μεσαίες τάξεις, οι οποίες ανέπτυξαν μια τάση να διακοσμούν τα σπίτια τους με αυτόν, καθώς η ολλανδική κοινωνία εισερχόταν σε μια περίοδο αυξανόμενης ευημερίας στις αρχές του 17ου αιώνα. 

Οι τουλίπες διατίθενται σε πολλά διαφορετικά χρώματα και μπορούν επίσης να είναι πολύχρωμες. Επιπλέον, είναι ιδιαίτερα καλλιεργήσιμες και μπορούν να παραχθούν διαφορετικά χρώματα και αποχρώσεις από εκείνους που ξέρουν πώς να το κάνουν, αν και αυτή η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει χρόνια για να επιτευχθεί. 

Έτσι, καθώς οι τουλίπες γίνονταν ολοένα και πιο μοντέρνες, υπήρχε αυξανόμενος ανταγωνισμός μεταξύ της ολλανδικής ανώτερης τάξης για το ποιος θα έχει τις πιο μοναδικές και ασυνήθιστες τουλίπες στα σπίτια της.

Καθώς συνέβαινε αυτό, η τιμή των βολβών τουλίπας άρχισε να αυξάνεται, και αυτό επιδεινώθηκε μόνο όταν οι έμποροι και οι καλλιεργητές άρχισαν επίσης να πληρώνουν όλο και μεγαλύτερα χρηματικά ποσά για βολβούς μιας συγκεκριμένης ποιότητας. 

Η φούσκα φτάνει στο αποκορύφωμά της

Αυτή μπορεί να παρέμεινε απλώς μια πληθωρισμένη αγορά, αλλά στα μέσα της δεκαετίας του 1630, μετατράπηκε στην πρώτη τεράστια οικονομική φούσκα στον κόσμο, καθώς η κερδοσκοπία στις πιο πολύτιμες φούσκες έγινε πραγματικά τεράστια.

Αυτό οφειλόταν όχι μόνο στους Ολλανδούς , αλλά και σε εμπόρους και χρηματοδότες στη Γαλλία και σε άλλες γειτονικές περιοχές που τώρα κερδοσκοπούσαν στην αγορά τουλίπας στην Ολλανδία και στις άλλες ολλανδικές επαρχίες. 

Καθώς συνέβαινε αυτό, η τιμή των πιο εξωτικών βολβών άρχισε να αυξάνεται απότομα το 1634. Υπήρχε ήδη μια φούσκα σε αυτό το στάδιο, αλλά εκτοξεύτηκε το 1636 καθώς οι πιο περιζήτητοι βολβοί, όπως ο Switzer, αυξήθηκαν σε τιμή άνω του 1000% σε μόλις δύο μήνες, μεταξύ Δεκεμβρίου 1636 και Φεβρουαρίου 1637. 

Μέχρι εκείνη την εποχή, τα συμβόλαια για βολβούς τουλίπας πωλούνταν μερικές φορές ξανά και ξανά πολλές φορές την ημέρα, με τους traders να αποκομίζουν ένα σημαντικό κέρδος μέσα σε λίγες μόνο ώρες, όπως ακριβώς οι επενδυτές κρυπτονομισμάτων σήμερα είναι συχνά σε θέση να αποκομίσουν μεγάλο κέρδος μέσα σε λίγες μόνο ημέρες, εάν μπορέσουν να ξεπεράσουν ένα κύμα ιδιαίτερης αστάθειας στις αγορές κρυπτονομισμάτων. 

Η φούσκα της τουλίπας σκάει 

Την άνοιξη του 1637, μερικοί βολβοί τουλίπας ανταλλάσσονταν για το ίδιο χρηματικό ποσό που θα ξόδευε κανείς για ένα μεγάλο σπίτι στο Άμστερνταμ. 

Φυσικά, δεν μπορούσε να διαρκέσει. Οι οικονομικές φούσκες δεν αντέχουν ποτέ. Στα μέσα της άνοιξης εκείνου του έτους, η τιμή των βολβών τουλίπας άρχισε να καταρρέει καθώς ένα ξέσπασμα βουβωνικής πανώλης στο Χάαρλεμ είδε ξαφνικά τους εμπόρους να αποφεύγουν τις δημοπρασίες. Η κερδοσκοπική φούσκα άρχισε να ξεφουσκώνει ραγδαία σε όλη τη Δημοκρατία, όπως και συνέβη.

Μέχρι το καλοκαίρι του 1637, πολλοί από όσους είχαν μεγάλο μερίδιο στην αγορά όταν άρχισε να καταρρέει είχαν χάσει περιουσίες, και η εμπορική κοινότητα της Δημοκρατίας προσπαθούσε να ξεδιαλύνει τα συντρίμμια της πρώτης οικονομικής φούσκας στον κόσμο. 

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους αναπτύχθηκε η μανία ή ο πυρετός της τουλίπας, αλλά όλοι συνδέονται στενά με το αναπτυσσόμενο οικονομικό τοπίο της Ολλανδικής Δημοκρατίας εκείνη την εποχή. 

Το Χρηματιστήριο του Άμστερνταμ είχε ανοίξει το 1602 και εδώ διαπραγματεύονταν πολλά από τα συμβόλαια για βολβούς τουλίπας στα μέσα της δεκαετίας του 1630.

Επιπλέον, οι έμποροι του Άμστερνταμ, της Αμβέρσας και του Λονδίνου άρχισαν να χρησιμοποιούν καινοτόμα χρηματοοικονομικά εργαλεία στο δεύτερο μισό του 16ου αιώνα. Μέχρι τη δεκαετία του 1630, αυτά είχαν αναπτυχθεί αρκετά ώστε να μπορούν να ασχολούνται με μεγάλης κλίμακας κερδοσκοπία σε κάτι τόσο εφήμερο όσο οι βολβοί τουλίπας. 

Επομένως, ίσως δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η πρώτη μεγάλη οικονομική φούσκα στον κόσμο θα αναπτυσσόταν σε ένα μέρος όπως η Ολλανδική Δημοκρατία εκείνη την εποχή, καθώς εδώ αναδυόταν ο σύγχρονος καπιταλισμός, με όλη την παράδοξη ικανότητά του για κοινωνική πρόοδο και οικονομική τρέλα. 

Από τον Καρλ Σίβερ

https://www.historydefined.net/how-did-tulips-create-the-worlds-first-economic-bubble/