«Εδώ ο Χριστός γιόρτασε τα μεσάνυχτα των Χριστουγέννων 1673»

Σε ένα από τα ταξίδια του στο Αιγαίο ο Μαρκήσιος Charles-Marie-François Olier, marquis de Nointel, πρεσβευτής του Λουδοβίκου ΙΔ' στην Κωνσταντινούπολη και λάτρης του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, βρέθηκε στην Πάρο για να επιβλέψει τη φόρτωση αρχαιοτήτων για τη Γαλλία του διαβόητου πειρατή Ντανιέλ.

Ήταν Δεκέμβριος του 1673, όταν πληροφορήθηκε για την ύπαρξη ενός τεράστιου αγάλματος σε μια σπηλιά σε ένα γειτονικό νησί.

Με ομάδα Οθωμανών, ζωγράφων, τεχνιτών, Ιησουΐτων, Καπουτσίνων, και πειρατών προσεγγίζει την αρχαία Ωλίαρο. Φτάνει την είσοδο της σπηλιάς παραμονή των Χριστουγέννων, για να ανακαλύψει, με απογοήτευση, ότι το άγαλμα δεν ήταν τίποτα άλλο από έναν σταλαγμίτη τεραστίων διαστάσεων. Στο τεχνητό φως  ο μαρκήσιος μένει έκθαμβος από τον φυσικό διάκοσμο του σπηλαίου και αμέσως με σχοινιά διατάζει την αφαίρεση του κολοσσαίου σταλαγμίτη με περιφέρεια 18μ. και ύψος 8μ. και αποφασίζει να τελεστεί η θεία λειτουργία των Χριστουγέννων πάνω σε αυτόν που από τότε ονομάστηκε «Αγία Τράπεζα». 

Στον φωτισμένο από δεκάδες λαμπάδες και  λυχνάρια χώρο, τη λειτουργία τέλεσε ο εφημέριος Ιωάννης Βαπτιστής ο εκ Περόννης. Η αυθόρμητη αυτή λειτουργία ήταν μία συγκλονιστική εμπειρία. Στο σταλαγμίτη της Αγίας Τράπεζας χαράχτηκε η επιγραφή: HIC IPSE CHRISTUS ADFUIT RJUS NATALI DIE MEDIA NOCTE CELEBRATO MDCLXXIII [Εδώ ο Χριστός γιόρτασε τα μεσάνυχτα των Χριστουγέννων 1673].

Όσο, οι ζωγράφοι απωτύπωναν το σπήλαιο, τεράστια κομμάτια σταλακτιτών και σταλαγμιτών φορτώνονταν στα πλοία για τη Γαλλία. Αυτή ήταν και η πρώτη γνωστή μεγάλη σύληση του σπηλαίου. Αργότερα, κατά την περίοδο της ρωσικής κυριαρχίας στο νησί [1770-1774] σταλακτίτες και σταλαγμίτες που αποσπάστηκαν στολίζουν σήμερα τις προθήκες του μουσείου Ερμιτάζ στην Αγία Πετρούπολη. Ακολούθησαν οι Γερμανοί, κατά τη διάρκεια της Κατοχής, οι οποίοι με τη σειρά τους κατέστρεψαν μεγάλο τμήμα του φυσικού διάκοσμου.

Το Σπήλαιο ήταν γνωστό από την λίθινη εποχή.Χαράγματα και επιγραφές στους σταλακτίτες και τους σταλαγμίτες επιβεβαιώνουν την αρχαιότητα του. Επισκέπτης του σπηλαίου ήταν ο λυρικός ποιητής από την Πάρο, Αρχίλοχος τον 8ο-7ο αιώνα π.Χ Στον διάκοσμο της εισόδου σωζόταν μέχρι τον περασμένο αιώνα η επιγραφή: «Επί Κρίτωνος οίδε ήλθον Μένανδρος, Σόχαρμος, Μενεκράτης, Αντίπατρος, Ιππομέδων, Αριστέας, Φιλέας, Γόργος, Διογένης, Φιλοκράτης, Ονήσιμος». Πρόκειται για τους συνωμότες κατά της ζωής του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οι οποίοι για να σωθούν, κατέφυγαν στην Αντίπαρο, σύμφωνα με την παράδοση. Κάτι βέβαια που δεν έχει αποδειχθεί. 

Δεν ήταν οι μόνοι που επισκέφθηκαν το σπήλαιο. Υπογραφές από γνωστούς Έλληνες και ξένους, μαρτυρούν όχι μόνο τι τράβηξε αλλά και την μοναδικότητα του σπηλαίου. Από τον Όθωνα Α' βασιλιά της Ελλάδος στις 27 Σεπτεμβρίου 1840 έως απλοί θνητοί έχουν αφήσει τα ίχνη τους σε ένα από τα ωραιότερα σπήλαια του κόσμου.

Το βαραθρώδες σπήλαιο διανοίχτηκε ως επί το πλείστον σε μαρμαρυγιακούς σχιστόλιθους, πάνω στους οποίους επίκεινται ασβεστόλιθοι. Πιθανότατα δημιουργήθηκε κατά την Τριτογενή Περίοδο.

Τη συστηματική εξερεύνηση, χαρτογράφηση και μελέτη του πραγματοποίησε το 1979 η αείμνηστη σπηλαιολόγος Άννα Πετροχείλου, η οποία και ονόμασε τους διάφορους χώρους του σπηλαίου.

Πίνακας του σπηλαίου της Αντιπάρου του Dalton Richard, περίπου 1751-1752.

Γεωδίφης

Το περίφημο σπήλαιο της Αντιπάρου, ένα από τα ωραιότερα στον κόσμο σύμφωνα με την αείμνηστη σπηλαιολόγο Αννα Πετροχείλου.

Από την Αντίπαρο μία πανέμορφη νεολιθική λεπίδα φτιαγμένη από μήλινο οψιδιανό.  Βρέθηκε από τον αρχαιολόγο James Theodore Bent το 1877.Μετά από τον θάνατό του η σύζυγος του Mrs Theodore Bent την δώρισε στο Βρετανικό Μουσείο.

Φωτογραφία του FRANCIS BEDFORD (1815-94) .Είσοδος στο Σπήλαιο της Αντιπάρου, 16 Μαΐου 1862. Ο Πρίγκιπας της Ουαλίας περιέγραψε την επίσκεψή του: «Μια βόλτα 45 λεπτών μας έφερε στην είσοδο μιας μεγάλης σπηλιάς που έχει μεγάλο βάθος .Το κατεβαίναμε με σκοινί και σκάλες και δεν ήταν καθόλου εύκολη δουλειά. … Υπάρχουν μερικοί πολύ λεπτοί σταλακτίτες στο σπήλαιο.» Η φωτογραφία είναι υπογεγραμμένη και με αρνητική λεζάντα, «F Bedford Antiparos».Πηγή-www.rct.uk